Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor!

Evrim, İnsanlarda "Kaygı" ve "Hedonik Koşu Bandı" Gibi Birçok Psikolojik Fenomeni Açıklamayı Başarıyor!

Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor! The Conversation
5 dakika
1,881
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel yaklaşım, sosyal ve bilişsel bilimlerde birçok yeni keşfe yol açtı.[1] Ayrıca, insan zihninin zaten bilinen ancak açıklanamayan yanlarına da ışık tutuyor:

Evrimin Açıkladığı Psikolojik Olgulara 3 Örnek

Kaygı

Kaygılar, bizi tehlikelere karşı uyardığından yararlıdır. Ancak kaygılarımız gereğinden fazla ve bazen yersiz ortaya çıkıyor gibi görünüyor. Neden kaygıya bu kadar eğilimliyiz?

Tüm Reklamları Kapat

Beyinlerimizin nasıl evrimleştiğini düşününce, bu sorunun cevabını bulabiliyoruz: Tehlikeyi algılarken yapılabilecek iki hata var: Gerçek bir tehdidi gözden kaçırmak veya boş yere alarma geçmek. Bu iki hatadan ilki, diğerine göre çok daha büyük zarara yol açar. Bu yüzden beyinlerimiz daha güvenli olan bu hataya eğilimli olacak şekilde evrimleşmiştir.[2] Durduk yere kaygılanmamız, yangın alarmlarının bazen gereksiz alarm vermesiyle aynı sebeptendir. Yanlış alarmlara yönelik sistematik bir önyargı, yıkıcı hataların önüne geçer.[3] Bu bir hata değil, aksine, yararlı bir özelliktir. Hayatta kalmak istiyorsanız, bu düzen, daha az "paranoyak" olduğunuz bir düzenden daha faydalıdır.[4]

Evrim Teorisi bu konuyu aydınlatmasaydı, kaygı mekanizmalarının aşırı duyarlılığı anlamsız görülürdü. "Doğal Seçilim, Tanrı ya da başka bir şey neden bu kadar kaygılı beyinler yaratmış?" diye merak ederdik. Evrimsel yaklaşım, gizemi çözerek bize kendimizi tanıma fırsatı veriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Hedonik Koşu Bandı

Bir hedefe ulaştığımızda ne olur? Hepimizin bildiği gibi maalesef kısa süren bir gururdan sonra mutluluğumuz söner ve normal halimize döneriz. Başarı ve memnuniyet duyguları kaybolur. Arzu ve özlem duygularıysa tekrar ortaya çıkar.

Bu, Hedonik Koşu Bandı'nın lanetidir. Çoğumuz, önemli bir başarıdan sonra mutluluğun kısa sürmesine içerler, üstelik bunu mantıksız bulmamız durumu daha kötü hale getirir. Şaşkın ve hayal kırıklığına uğramış halde kendimize "Neden böyleyim?" diye sorarız.

Atalarımızı düşünelim. Bir başarıya ulaştıktan sonra bir kısmı sürekli bir gurur yaşarken diğerleri normal hallerine dönüp yeni başarıların peşinde koştular. İki grubun da bulunduğu bir toplumda hangisi daha başarılı olur? İlk başarısında yeterince tatmin olup bırakanlar mı, her seferinde yeni bir arayışa girenler mi?

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hedonik Koşu Bandı acımasız, nafile bir uğraşa yol açan bir özelliktir. Ancak beyinlerimizin bu yönde evrimleşmesinin bir sebebi var.

Kendini Anlamak ve Acı Giderme

Evrimsel yaklaşım, Hedonik Koşu Bandı'nın görünürdeki anlamsızlığını açıklıyor. Ayrıca ışık tutmaktan fazlasını yapıyor, acının da bir kısmını gideriyor. Yüzeydeki anlamsızlığın altında yatan adaptasyon mantığını anlamak, en azından boş yere acı çekmediğimizi gösteriyor. Hedonik Koşu Bandı'nın saçma acımasızlığını hafifletiyor.

Evrimsel yaklaşım, kaygıda olduğu gibi burada da eşsiz bir bakış açısı sağlıyor. Kendiniz hakkında derin bir şeyi anlamak büyüleyici bir deneyim olabilir. Neden böyle olduğumuzu anlamak, çok az şeyin yanına yaklaşabileceği eşsiz bir anlayış türü.

Sosyal Bilimlerin Başka Bilmeceleri

Evrim, sosyal ve bilişsel bilimlerin başka bilmecelerini çözmeye de yardım eder. Örneğin, neden konuşmak ve konuşulan dili anlamak gibi bazı şeyleri kolaylıkla ve yönergeler olmadan öğrenirken okumak ve yazmak gibi başkalarını zorlukla ve birçok talimatla öğreniyoruz? Belki de konuşmak ve dili anlamak için özel adaptasyonlar geliştirdiğimiz, okumak ve yazmak ise daha yeni keşifler, üstelik dilin yan ürünleri oldukları içindir?[5], [6]

Aynı mantık, bilgisayarların bazı görevlerde bizden daha iyiyken bazılarında daha kötü olmalarını da açıklar. Yapay zekalar satranç, kalkülüs ve Go oyununda çocukları rahatlıkla yense de çocuklar yüzleri tanıma, dili anlama ve nesneleri yönetme konusunda genelde daha iyiler.[7], [8] Bunun nedeniyse yüz algılama, dil işleme ve nesne yönetimi için özel sinir ağları evrimleştirirken satranç, kalkülüs ve Go için böyle bir adaptasyon geliştirmememiz olabilir.[5], [9], [10]

Tüm Reklamları Kapat

Evrim, ayrıca insan dahil çoğu türün dişilerinde bağışıklık sisteminin neden erkeklerdekinden daha dayanıklı olduğunu da açıklar. Doğal seçilim, hayatta kalmaya uygun vücutlar tasarlar, ancak eşeysel seçilim genelde tam tersi yönde çalışır, hayatta kalma pahasına kazanılan doğurganlığı tercih eder. Örnekler tavus kuşlarının külfetli kuyrukları, Kırmızı Sırtlı Örümcek erkeğinin kendini eşine yemek olmak için feda etmesi, testosteronun bağışıklık sistemini baskılayıcı etkisi olabilir.[11] Bunların hepsi, soyun devamı için yararlı olsa da hayatta kalmak açısından kötü özelliklerdir. Çoğu türün erkekleri eşeysel seçilimden dişilere göre daha çok etkilenir. Eşeysel seçilim, erkeğin hayatta kalmak için evrimleşmiş vücudunu üreme şansını artıran süsler ve silahlarla donatır, bu sırada hayatta kalma yeteneğini üretkenliğe feda eder. Bu nedenle de çoğu türün dişilerinin bağışıklık sistemi erkeklerinkinden daha sağlam ve vücutları hayatta kalmaya daha uygundur.[12]

Gördüğünüz gibi, evrimsel bakış açısı olmadan, sosyal ve bilişsel bilimlerin çoğu keşfi anlamsız kalıyor. Örneğin neden rüyalarımızda bazı belirli duyulara hitap eden şeyler gördüğümüz ve neden vücutlarımızın hastalıklara karşı savunmasız olduğunu sadece evrimsel bakış açısıyla anlayabiliyoruz.[13], [14] Erkek hayvanlarda Coolidge Etkisi, Evrim Teorisi olmadan açıklanamazdı.[15] Yüz simetrisi veya kalın ses gibi eş seçiminde önemli kriterler anlamsız ve rastgele görünürdü.[16]

Evrim, rahimde anne-fetüs çatışması, çocukların eş seçimi konusunda ebeveynlerle çatışması, kişilik özelliklerinin kalıtsallığı, psikopatinin neden evrim sürecinde kaybolmadığı, neden sağlığımıza zararlı yiyecekleri tüketmek istediğimiz, hummayı bastırmanın neden zararlı olabileceği, dışlanmanın neden en acı verici deneyimlerden biri olduğu, Tayvan'daki çocuk evliliklerinin neden romantik ve cinsel zorluklarla karşılaştığı, erkeklerde ergenlik ve ilk yetişkinlikte artan agresifliğin sebepleri, insanlardaki işitsel önyargıların neden harmonik gürültüleri baskılamayıp geniş bant gürültüsünü bastırdığı, dolaylı konuşmanın özellikleri ve bunların nedenleri, ruhsal bozuklukların özelliklerinin nedenleri, koalisyon psikolojisinin çalışma şekli ve bulaşıcı hastalık yaymamasına rağmen bazı nesnelerin iğrenç olarak algılanması gibi birçok psikolojik ve davranışsal konuda geniş bir görü sağlar.[17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30]

Evrimin bunları açıklamasının bu durumların adaptasyon olduğunu göstermediğine dikkat etmek gerekir. Yukarıda bahsedilenlerin çoğu, özünde adaptasyon değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca, evrimsel akıl yürütmenin sadece bilinen gerçekleri açıklayabileceği ancak yenilerini keşfedemeyeceği yanılgısına düşmemek de aynı derecede önemlidir. Akla evrimsel bakış açısıyla yaklaşmanın yol açtığı yüzlerce tahmin (ve keşif) örneği verilebilir. Bunların birkaçını burada görebilirsiniz.

Evrim Teorisi Sosyal ve Bilişsel Bilimlere Ne Katabilir?

Evrimsel yaklaşım, insan psikolojisi ve davranışları hakkında uzun süredir açıklanamayan bazı gizemlerin çözümüne yardımcı olabilir. Bazen tamamen çözüldüğü sanılan konulara beklenmedik şekilde ışık tutar.[31] Bazen de insan psikolojisi hakkında değerli tahminlerde bulunur ve daha önce sorulmamış sorular ortaya atar.[32]

Yeni sorular sorması, önceden bilinmeyen bulguları tahmin etmesi ve insanın açıklanamamış bilmecelerini çözmesi evrimin çok verimli bir teorik çerçevesi olduğuna işarettir. Evrim olmadan tüm karmaşıklığı ve büyüleyici gariplikleriyle insan zihnini anlamamız çok daha zor olurdu.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • İnanılmaz 3
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 10:34:10 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11541

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. A. (. الشواف), et al. Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor!. (8 Mart 2022). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11541
الشواف), L. A. (., Alparslan, E. (2022, March 08). Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11541
L. A. (. الشواف), et al. “Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor!.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 08 Mar. 2022, https://evrimagaci.org/s/11541.
الشواف), Laith Al-Shawaf (ليث. Alparslan, Eda. “Evrim, İnsan Zihninin Açıklanamayan Özelliklerini Aydınlatıyor!.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, March 08, 2022. https://evrimagaci.org/s/11541.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close