Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?

Evren Neden 26.7 Milyar Yaşında Olamaz?

16 dakika
6,283
Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?
Görsel, Midjourney ile oluşturulmuştur ve gerçek bir astrofotoğraf değildir.
Evrim Ağacı Akademi: Büyük Patlama ve Kozmik Enflasyon Yazı Dizisi

Bu yazı, Büyük Patlama ve Kozmik Enflasyon yazı dizisinin 23 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Büyük Patlama Nedir? Büyük Patlama Teorisi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Ottawa Üniversitesi fizik profesörlerinden Rajendra Gupta'nın yayınladığı bir makale, Evren'in genel geçer olarak kabul gördüğü üzere 13.8 milyar yıl yaşında değil de, bundan neredeyse 2 kat daha yaşlı, yani yaklaşık 26.7 milyar yıl yaşında olduğunu ileri sürdü.[1] Bu provokatif iddia, sosyal medyada geniş çapta ilgi gördüyse de akademik camiada aynı şekilde yoğun bir ilgi veya ciddiyetle karşılanmadı.

Bu makalede Evren'in yaşıyla ilgili bilimsel görüş birliğinin nereden geldiğini öğrendikten sonra, Gupta'nın iddiasının neye dayandığını ve ne kadar olası olduğunu (veya olmadığını) analiz edeceğiz.

Bilimsel Görüş Birliği: ΛCDM Kozmolojisi

Astrofiziğin 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarındaki belki de en büyük başarısı, Lambda-CDM (ΛCDM) kozmolojisi olarak da bilinen, Evren'in tamamının bir "uzlaşı/konsensüs modeli"ni ortaya çıkarmayı başarmış olmasıdır. Zira sayısız insan nesli boyunca aşağıdaki sorulara ve benzerlerine hayret ettik:

Tüm Reklamları Kapat

  • Evren nedir?
  • Evreni ne oluşturur?
  • Evren ne kadar uzağa dek devam ediyor?
  • Evren nasıl ortaya çıktı ve ne kadar zaman önce?
  • Evren nasıl büyüdü ve bugünkü haline geldi?
  • Evrenin nihai kaderi ne olacak?

Günümüzde, tüm kozmik tarih boyunca eşi benzeri görülmemiş detaydaki galaksi ölçümleri sayesinde, tüm gökyüzünü dolduran mikrodalga dalga ışıması sayesinde ve Evren'in her yerinde meydana gelen binlerce ve hatta on binlerce süpernova ve benzeri olayı gözlemiş olmamız sayesinde, bu sorulara nihayet cevaplarımızı bulduk: %68'i karanlık enerji, %27'si karanlık madde ve sadece %5'i "normal madde"den oluşan Evrenimiz, yaklaşık 13,8 milyar yıl önce küçük, yoğun, neredeyse mükemmele yakın tekdüze bir halden sıcak bir Büyük Patlama ile başladı ve o zamandan beri genişliyor, soğuyor ve kütleçekiminin etkisi altında şekilleniyor.

En azından, bilim camiasında var olan resmi görüş birliği bu yönde... Fakat başta da belirttiğimiz gibi Ottawa Üniversitesi'nden Rajendra Gupta tarafından yayınlanan bir makalede, Evren'in gerçek yaşının 13,8 milyar değil de 26,7 milyar olduğu iddia edildi. Gelin bu iki teoriye yan yana bakalım ve Evrenin yaşını gerçekten belirlemek için neyin gerçekten doğru olduğunu ve neyin doğru olması gerektiğini netleştirmeye çalışalım.

Kozmik Enflasyon sırasında Evrene yayılan uzaya içkin kuantum dalgalanmaları, kozmik mikrodalga arka plana işlenmiş yoğunluk dalgalanmalarına yol açtı ve bu da, bugün Evrendeki yıldızların, galaksilerin ve diğer büyük ölçekli yapıların ortaya çıkmasına neden oldu. Kozmik Enflasyon'un Büyük Patlama'dan önce yaşandığını ve ona sebep olduğunu gösteren bu resim, Evrenin tamamının nasıl davrandığına yönelik elimizdeki en iyi resim. Ne yazık ki sadece, enflasyonun yaklaşık 13,8 milyar yıl önce sona erdiği bir bölgenin ufak bir parçası olan kozmik ufkumuzdaki bilgilere erişebiliyoruz.
Kozmik Enflasyon sırasında Evrene yayılan uzaya içkin kuantum dalgalanmaları, kozmik mikrodalga arka plana işlenmiş yoğunluk dalgalanmalarına yol açtı ve bu da, bugün Evrendeki yıldızların, galaksilerin ve diğer büyük ölçekli yapıların ortaya çıkmasına neden oldu. Kozmik Enflasyon'un Büyük Patlama'dan önce yaşandığını ve ona sebep olduğunu gösteren bu resim, Evrenin tamamının nasıl davrandığına yönelik elimizdeki en iyi resim. Ne yazık ki sadece, enflasyonun yaklaşık 13,8 milyar yıl önce sona erdiği bir bölgenin ufak bir parçası olan kozmik ufkumuzdaki bilgilere erişebiliyoruz.

Farklı Varsayımlar

Biri size ne zaman bir bilimsel teori verecek olursa, kendinize "Bunun arkasında hangi varsayımlar var?" diye sormalısınız. Standart kozmoloji modeli olan ΛCDM örneğinde bu varsayımlar şunlardır:

  1. Fizik yasaları, Genel Görelilik (kütleçekimi için) ve parçacık fiziğinin Standart Modeli (diğer üç temel kuvvet için) tarafından tarif edilir.
  2. Evren, kabaca tüm yönlerde aynıdır (izotropik) ve en büyük kozmik ölçeklerde incelerseniz tüm konumlarda aynıdır (homojen).
  3. Bildiğimiz anlamıyla madde ve radyasyona sebep olan parçacıklara ek olarak, her ikisi de Evren'in genişlemesine ve Evren'deki büyük yapıların oluşumuna katkı sağlayan karanlık madde ve karanlık enerji de vardır.

Bununla birlikte, Genel Görelilik ve parçacık fiziği içinde, bu teoriler için bir o kadar temel olan ve hakkında hiç konuşulmayan bazı ifade edilmemiş varsayımlar vardır:

Tüm Reklamları Kapat

  • Fiziğin temelinde yatan yasalar her yerde ve her zaman aynıdır.
  • Temel sabitler her zaman ve gerçekten sabittir.
  • Boş uzay-zaman dokusunun, içinden geçen ışık üzerindeki tek etkisi ışığın dalga boyu üzerindedir. Bu etki, üç ayaklıdır:
  • Bağıl hızdan kaynaklı Doppler kayması,
  • Uzay-zamanın eğriliğinden kaynaklanan kütleçekimsel kırmızıya kayma,
  • Evren'in genişlemesinden kaynaklaı kozmolojik kırmızıya kayma.
Bu basitleştirilmiş animasyon, genişleyen Evrende ışığın nasıl kırmızıya kaydığını ve birbirine bağlı olmayan nesneler arasındaki mesafelerin zaman içinde nasıl değiştiğini gösterir. Nesnelerin, ışığın aralarında seyahat etmesi için gereken süreden daha yakın başladığına, uzayın genişlemesi nedeniyle ışığın kırmızıya kaydığına ve iki galaksinin, değiş tokuş edilen foton tarafından kat edilen yoldan çok daha uzağa savrulduğuna dikkat edin.

Gupta'nın Ek Varsayımları: Yorgun Işık Hipotezi

Öte yandan, tartışmalı bir bilim insanı olan Rajendra Gupta tarafından ortaya atılan yeni fikir, bu saydığımız varsayımların çoğunu sabit tutmakla birlikte, birkaç ufak ama önemli değişikliğe gidiyor.

Birincisi farklılık şu: Gupta, yukarıda saydığımız Doppler kaymasına (yanii ışık yayan kaynak ile ışık soğuran gözlemcinin göreli hareketlerinden kaynaklı frekans değişimine), kütleçekimsel kaymaya (yani ışık yayan kaynak ile ışığı soğuran gözlemci arasındaki uzay-zaman dokusunun eğriliğindeki farktan kaynaklı kaymaya) ve kozmolojik kaymaya (yani hareket halindeki ışığın, içinden geçtiği uzay-zaman dokusunun genişlemesinden ötürü daha uzun dalga boylarına doğru esnemesine) ek olarak, bir de ilk kez 1929'da ünlü astronom Fritz Zwicky tarafından ortaya atılan bir fikir olan yorgun ışık hipotezini varsayıyor. Bu hipotez, ışığın, uzayda seyahat ederken, doğası gereği "ışıdığı"nı ve seyahat boyunca bu nedenle enerji kaybettiğini söylüyor. Bir diğer deyişle fotonlar, gözlemciye varmadan önce "yoruluyorlar" ve bu da onları normalde varsaydığımız 3 kaymadan daha fazla kırmızıya kaydırıyor.

İkinci farklılıksa şu: Fizik yasalarının ve bunların arkasındaki temel sabitlerin zaman içinde hiç değişmediği şeklindeki standart varsayım yerine, Gupta, kendinden önce gelen fizikçilerin de üzerinde durduğu bir ihtimal olan cc (ışık hızı), ℏℏ (Planck sabiti) ) ve GG (yerçekimi sabiti) gibi temel sabitlerin aslında zaman içinde değiştiğini varsayıyor. Ama varsayımına göre bunlar, öyle rastgele bir şekilde de değişmiyorlar; hep birlikte, özel bir şekilde değişiyorlar. Bu koordineli değişim sayesinde, daha eski ve dolayısıyla daha uzaktaki galaksilere baktığımızda gördüğümüz emisyon/soğurma çizgileri, standart kozmolojik modelde görmeyi beklediğimiz gibi değişkenlik göstermiyorlar.

Bir hidrojen atomu oluştuğunda, elektronun ve protonun spinlerinin hizalanma ve hizalanmama olasılığı eşittir. Hizalanmazlarsa, daha fazla geçiş olmaz, ancak hizalanırlarsa, çok özel ve oldukça uzun zaman ölçeklerinde çok özel bir dalga boyunda bir foton yayarak, o düşük enerji durumuna kuantum tüneli açabilirler. Bu geçişin kesinliği, trilyonda 1'den daha hassas olarak ölçülmüştür ve bilindiği on yıllar boyunca hiç değişmemiştir. Bu durum, Planck sabiti, ışık hızı, elektronun kütlesi veya bu üçünün herhangi bir kombinasyonunun zaman içinde değişmesi ihtimalini kısıtlamaktadır.
Bir hidrojen atomu oluştuğunda, elektronun ve protonun spinlerinin hizalanma ve hizalanmama olasılığı eşittir. Hizalanmazlarsa, daha fazla geçiş olmaz, ancak hizalanırlarsa, çok özel ve oldukça uzun zaman ölçeklerinde çok özel bir dalga boyunda bir foton yayarak, o düşük enerji durumuna kuantum tüneli açabilirler. Bu geçişin kesinliği, trilyonda 1'den daha hassas olarak ölçülmüştür ve bilindiği on yıllar boyunca hiç değişmemiştir. Bu durum, Planck sabiti, ışık hızı, elektronun kütlesi veya bu üçünün herhangi bir kombinasyonunun zaman içinde değişmesi ihtimalini kısıtlamaktadır.

Benzerlikler ve Farklılıklar

Bilimin dikkat çekici özelliklerinden biri, altında yatan farklı varsayımlara sahip birden fazla farklı modeliniz varsa, hangisinin daha üstün olduğunu söylemenin objektif bir yolunun olmasıdır. Bunu yaparken kişisel tercihlere, zarafete, estetiğe veya sadeliğe bakılmaz. Bunun yerine, değerlendirmemiz gereken iki anahtar soru vardır:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

  1. Hangi teorinin daha az serbest parametresi vardır?
  2. Evrenle ilgili elimizde var olan veri setinin tamamına hangi teori daha iyi uyuyor?

Serbest parametrelerin sayısına bakmamızın nedeni basittir: Diğeriyle aynı tahminleri yapabilen ancak daha az varsayım veya gerekli girdi ile yapabilen bir teori, daha fazla varsayım, gerekli girdi veya serbest parametre gerektiren bir teoriden daha üstündür. İlk zamanlarda, Güneş Sisteminin Dünya-merkezli ve Güneş-merkezli modelleri aynı sayıda serbest parametreye sahipti, çünkü her iki fikir de her gezegeni tanımlamak için bir dizi yörünge parametresine ihtiyaç duyuyordu. Eğer yeni bir gezegen keşfedilmiş olsaydı, bu yeni parametreleri eklemeden hiçbir model onun hareketini tahmin edemezdi.

Ancak Newton yerçekimi ortaya çıktığında, "serbest parametrelerin" sayısı düştü. Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin dinamiklerini yöneten temel bir kuvvet (ki ona kütleçekim kuvveti diyoruz) sayesinde, bir gezegenin yörünge hızı, Güneş'ten uzaklığı ve gökyüzündeki hareketinin birbiriyle ilişkili olduğu gösterildi. Daha az serbest parametre ile öngörü gücündeki bu artış, her zaman doğru yolda olduğumuzun bilimsel bir göstergesidir.

1500'lerin en büyük bilmecelerinden biri, gezegenlerin nasıl olup da geriye doğru hareket ediyormuş şekilde gözüktüğüydü. Bu, ya Ptolemy'nin yer merkezli modeli (solda) ya da Kopernik'in güneş merkezli modeli (sağda) ile açıklanabilir. Bununla birlikte, ayrıntıları keyfi bir hassasiyetle doğru bir şekilde elde etmek, ikisinin de yapamayacağı bir şeydi. Her iki modelin de çok az öngörü gücü vardır ve her iki model de varsayımsal bir ek gezegenin yörünge özelliklerini, Newton veya Einstein yerçekimi gibi daha somut bir fizik teorisinin daha sonra yapacağı şekilde detaylandıramazlardı.
1500'lerin en büyük bilmecelerinden biri, gezegenlerin nasıl olup da geriye doğru hareket ediyormuş şekilde gözüktüğüydü. Bu, ya Ptolemy'nin yer merkezli modeli (solda) ya da Kopernik'in güneş merkezli modeli (sağda) ile açıklanabilir. Bununla birlikte, ayrıntıları keyfi bir hassasiyetle doğru bir şekilde elde etmek, ikisinin de yapamayacağı bir şeydi. Her iki modelin de çok az öngörü gücü vardır ve her iki model de varsayımsal bir ek gezegenin yörünge özelliklerini, Newton veya Einstein yerçekimi gibi daha somut bir fizik teorisinin daha sonra yapacağı şekilde detaylandıramazlardı.
E. Siegel

Ancak, yalnızca modelinize veya tercih ettiğiniz teoriye kolayca uyan veri parçalarının aksine, verilerin tamamına bakmak da hayati önem taşır. Evrenin nasıl çalıştığına ilişkin teorinizin başarılı olduğu sonucuna varmak için, atom altı ölçeklerden kozmik ölçeklere kadar tüm ölçeklerde gözlemlediğimiz her şeyin teorinizle tutarlı olduğunu (ve onunla çelişmediğini) göstermelisiniz.

Hakkını vermek gerekir ki Gupta, makalesinde gerçekten de yapbozun birkaç önemli parçasına bakıyor. Çok çeşitli kozmik mesafelerde görülen süpernovalara olan çıkarımsal mesafeye bakıyor ve bunların yalnızca standart kozmolojik modelle (ΛCDM) değil, aynı zamanda "yorgun ışık" (ΛCDM+TL olarak adlandırdığı) içeren bir ΛCDM versiyonuyla, birlikte değişen eşleşme sabitlerine sahip bir modelle (Gupta'nın CCC dediği şey) ve birlikte değişen eşleşme sabitleri ve yorgun ışığın dahil olduğu bir modelle (CCC+TL) tutarlı olduklarını gösteriyor.

Ve evet, Gupta teorisine standart ΛCDM'nin aksine, Evrenin "yorgun ışık" bileşeni biçiminde ve ayrıca bir dizi birlikte değişen eşleşme sabiti biçiminde iki ekstra serbest parametre dahil ediyor olsa da, bu, genişleyen Evrende mesafelerin, kırmızıya kaymaların ve parlaklıkların nasıl göründüğüne dair gözlemlediklerimizle tutarlı olmaya devam ediyor.

Ia tipi süpernova verilerinin tamamı, kozmolojideki soğuk karanlık maddeye ek olarak bir kozmolojik sabitin varlığını gerektirir, ancak aynı zamanda, yorgun ışık veya değişken temel sabitler (veya her ikisi) ile de açıklanabilir.
Ia tipi süpernova verilerinin tamamı, kozmolojideki soğuk karanlık maddeye ek olarak bir kozmolojik sabitin varlığını gerektirir, ancak aynı zamanda, yorgun ışık veya değişken temel sabitler (veya her ikisi) ile de açıklanabilir.
R. Gupta

Buna ek olarak Gupta, bir ΛCDM kozmolojisindeki standart bileşenlere ek olarak yorgun ışığı kendi başına getirerek, çok yüksek kırmızıya kaymalarda (ki bu, uzun mesafelere karşılık gelen) çok daha yavaş yaşlanan bir Evrene ulaştığını da belirtiyor. Standart bir ΛCDM evreni sıcak Büyük Patlama'dan bu yana yalnızca 13,8 milyar yıl yaşamışken, yorgun ışığa sahip bir ΛCDM evreni yaklaşık 6 milyar yıl daha yaşlı olurdu: yani yaklaşık 19 milyar yıl. Ek olarak, bu yaşlanmanın çoğu, erken dönemde yaşanırdı. Hubble sınırında ve JWST'nin yeteneklerinin sınırında, z = 10'luk bir kırmızıya kaymada görülen galaksiler, ΛCDM'de sadece ~400 milyon yaşında olurken, yorgun ışıkla ΛCDM'de yaklaşık 2 milyar yaşında olacaklardır.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca, hem birlikte değişen eşleşme sabitlerini hem de yorgun ışığı modele dahil ederek, Evrenin toplam yaşını 26,7 milyar yıl gibi muazzam bir düzeye çıkarabilmiştir. z = 10'luk bir kırmızıya kayma durumunda Evren, ~400 milyon ve hatta ~2 milyar yıl değil, yaklaşık ~6 milyar yaşında olacaktır: Bu, etkileyici derecede büyük bir sayıdır.

James Webb Uzay Teleskobu bize erken dönemde olması gerekenden daha parlak, daha büyük kütleli ve çok daha gelişmiş gibi görünen galaksileri göstermiş olmasına rağmen, Gupta'nın yorgun ışık ve birlikte değişen eşleşme sabitleri içeren değiştirilmiş kozmolojisi sayesinde bu galaksiler birdenbire açıklanabilir hale gelmektedir.

Evrenin yaşı (y ekseni), belirli bir kırmızıya kaymada (x ekseni), hangi model kozmolojinin seçildiğinin bir fonksiyonu olarak gösterilmiştir. Standart Lambda-CDM modeli yeşil çizgilerle gösterilirken, yorgun ışığı içeren bir versiyon mor çizgilerle ve hem yorgun ışığı hem de değişen temel sabitleri içeren bir versiyon düz mavi bir çizgiyle gösterilir. Evrenin yaşını standart 13,8 milyar yıl yerine 26,7 milyar yıl olarak veren mavi çizgidir.
Evrenin yaşı (y ekseni), belirli bir kırmızıya kaymada (x ekseni), hangi model kozmolojinin seçildiğinin bir fonksiyonu olarak gösterilmiştir. Standart Lambda-CDM modeli yeşil çizgilerle gösterilirken, yorgun ışığı içeren bir versiyon mor çizgilerle ve hem yorgun ışığı hem de değişen temel sabitleri içeren bir versiyon düz mavi bir çizgiyle gösterilir. Evrenin yaşını standart 13,8 milyar yıl yerine 26,7 milyar yıl olarak veren mavi çizgidir.
R. Gupta

Gupta'nın Modeli Neden Doğru Değil?

Ancak daha önce de söylediğimiz gibi bilim, yalnızca açıklamanızı destekleyen veri noktalarına bakmakla ilgili değildir. Bu sorunlu davranışa "cımbızlama" denmektedir ve bu, bizi önyargılı sonuçlara götürmenin kesin bir yoludur.

Tüm Reklamları Kapat

Evrende seyahat ederken "ışığın yorulması" ve/veya Evren geliştikçe "temel sabitlerin değişmesi" durumunda ortaya çıkması gereken bazı yan etkiler vardır. Bunlar, son derece belirgin şekillerde ortaya çıkacaklardır ve bunları görmemek, Gupta'nın modelinin hatalı olmasına işaret edecektir. Aşağıda, bu sorunlardan 4 tanesi listelenmiştir.

Sorun 1: Yorgun Işık, Uzak Galaksilerde Bir "Buzlama Etkisi" Yaratırdı!

Zwicky'nin 1929 yılında önerdiği yorgun ışık fikri, daha önerildiği anda bile uygulanabilir olmayan az sayıdaki astronomik fikirden biriydi. Çünkü Zwicky, fikri yayınlamadan önce bile, ışığın yorulmasına neden olan bir şey varsa (yani ışıkla etkileşime girecek ve enerji kaybetmesine neden olacak bir şey varsa) o zaman daha uzaktaki nesnelerin sadece daha kırmızı görünmekle kalmayacağını, aynı zamanda daha bulanık görüneceğini de fark etti. Gerçekten de daha uzaktaki nesneler, gözlemlerin izin verdiğinden daha fazla miktarda bulanıklaşacaktır.

Burada gördüğümüz Hubble Uzay Teleskobu görüntüsünde, ön plandaki bir gökada (kırmızıya kayması z= 0.446'da) ve daha uzak bir arka plan gökadası (z = 2.38'lik bir kırmızıya kaymada) yakalanmıştır. Çok farklı kozmik mesafelerine rağmen, her iki galaksi de aynı keskinliğe sahiptir ve bu da kozmik kırmızıya kaymanın "yorgun ışık" yorumunu ciddi şekilde kısıtlamaktadır.
Burada gördüğümüz Hubble Uzay Teleskobu görüntüsünde, ön plandaki bir gökada (kırmızıya kayması z= 0.446'da) ve daha uzak bir arka plan gökadası (z = 2.38'lik bir kırmızıya kaymada) yakalanmıştır. Çok farklı kozmik mesafelerine rağmen, her iki galaksi de aynı keskinliğe sahiptir ve bu da kozmik kırmızıya kaymanın "yorgun ışık" yorumunu ciddi şekilde kısıtlamaktadır.
ESA/Hubble & NASA

Örneğin yukarıdaki fotoğrafta iki önemli nesne vardır: Biri nispeten sığ bir kırmızıya kaymaya sahip büyük bir ön plan nesnesi ve diğeri çok daha yüksek bir kırmızıya kaymaya sahip ve dolayısıyla çok daha uzak olan bir arka plan nesnesi. "Yorgun ışık" senaryosu bu nesnelerin kırmızıya kaymasında herhangi bir rol oynasaydı, daha uzaktaki nesneler daha ciddi şekilde bulanıklaşırdı. Ancak bunda ve yakınlardaki yüksek kırmızıya kaymalı nesneleri bir arada gösteren diğer görüntülerde olduğu gibi, şimdiye kadar böyle bir bulanıklık gözlemlenmedi. Evren, biz uzaklaştıkça "bulanık" olmuyor; teleskoplarımızın ve gözlemevlerimizin optik limitleri, gözlemlenen kırmızıya kaymanın ~%100'ünün kozmik olduğunu gösteriyor.

Sorun 2: Yorgun Işık, Kozmolojik Zaman Daralmasını Yok Ederdi!

İşte size üzerine sık düşünmediğimiz bir gerçek: Bir nesnenin ışığı ne kadar kırmızıya kayarsa, aynı sayıda yayılan dalga boyunun uzaktaki gözlemci tarafından görülmesi o kadar uzun sürer. Kırmızıya kayması z = 1 olan bir nesnenin dalga boyu, kırmızıya kayması z = 0 olan, yani şimdi ve burada olan bir nesneye göre %100 uzundur. Bir dalganın aynı sayıda "zirve" ve "çukur"larının yanımızdan geçmesi için iki kat fazla beklememiz gerekir, çünkü bunlar yarı sıklıkta gelirler. Bu, çok ilginç bir çıkarımla sonuçlanır: Uzak, yani daha fazla kırmızıya kaymış Evrene baktığımızda, bu uzak nesnelerin kozmolojik bir zaman genişlemesi sergilediğini görmeliyiz: Yani oradaki saatler, bizim saatlerimize göre daha yavaş çalışmalıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Mısır Firavunu

Kitabın yazarı Arthur Weigall yaşadığı dönemin en tanınmış Mısır bilimcilerinden biri; kitapta bahsedilen arkeolojik bulguların ortaya çıkarıldığı kazıların birçoğunda bizzat bulunmuş ve yönetmiştir. Bunun yanı sıra çok yönlü bir yazar, gazeteci ve sahne tasarımcısı olması, ele aldığı tarihsel dönemi ve kişiliği zengin bir anlatımla sunmasını sağlıyor.

Akhenaton, günümüzden 3400 yıl önce yaşayıp hüküm sürmüş bir Mısır firavunu. Akhenaton, “tarihin ilk bireyi” olarak adlandırılır. O var olanın değişmesi gerektiğine inanır. Zihinsel dinamikleri ve özellikleri ve içinde bulunduğu tarihsel koşulları değiştirmeye yönlendiriyordu. Akhenaton, insanı ve barışı merkeze alan ilk tek tanrılı dini geliştirmeye çalışır. “Tanrı Aton Sevginin Efendisi, Işınların her yeri kuşatır… Sen onları sevginle bağlarsın.” Akhenaton, ve Tanrısı Aton, savaşa karşıydı, sevgi onların yaşam kaynağıydı.

Okur, kitabı okurken muhtemelen, bugün -görünüşe göre gelecekte de- tartışma konusu olan din ve devlet ilişkileri, yukarıdan aşağıya reform hareketlerinin halk tarafından benimsenmesindeki zorluklar, eski inançların ve eski iktidar yapılarının sert muhalefeti gibi birçok konuda tarihsel bir analoji bulacaktır. Tarihte düşünsel, sanatsal ve kültürel atılım dönemlerinin birçoğunda olduğu gibi Akhenaton’un bu değişiminin temelinde de maddi bakımdan muazzam bir zenginleşme vardı.

Mısır’daki zenginlik, ekonomik birikim yağmaya, savaşlara, köleleştirmeye ve toplanan vergilere dayanıyordu.

Kitap, Mısır yaşamından kesitler verirken bu gerçeğe de işaret ediyor.

“Akhenaton’un Hayatı ve Hükümdarlık Dönemi”ni okuyan herkeste tarihe ve bugüne dair bir iz bırakacağına inanıyoruz.

Devamını Göster
₺145.00
Mısır Firavunu
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bir galaksi ışık yaydığında, sonunda onu gören gözlemci tarafından görülen ışık, Evrenin genişlemesi nedeniyle o ışığın ilk yayıldığı zamandan farklı özelliklere ve dalga boylarına sahip olacaktır. Galaksiye olan mesafe ne kadar büyük olursa, gözlemlenen kırmızıya kayma o kadar büyük olur ve ayrıca sinyal zaman içinde "uzadıkça" gözlemlenen zaman genişlemesi miktarı da artar.
Bir galaksi ışık yaydığında, sonunda onu gören gözlemci tarafından görülen ışık, Evrenin genişlemesi nedeniyle o ışığın ilk yayıldığı zamandan farklı özelliklere ve dalga boylarına sahip olacaktır. Galaksiye olan mesafe ne kadar büyük olursa, gözlemlenen kırmızıya kayma o kadar büyük olur ve ayrıca sinyal zaman içinde "uzadıkça" gözlemlenen zaman genişlemesi miktarı da artar.
Larry McNish/RASC Calgary Centre

Bunu, bir süpernova ne kadar kırmızıya kayarsa, ışık eğrisinin zaman içinde o kadar "uzadığı" uzak süpernovalar da dahil olmak üzere çeşitli kozmik nesneler için gördük. Yakın geçmişte, düzenli bir periyodiklikle "tıklıyor" gibi görünen bir nesne sınıfı olan kuasarlara bakarak da gerçekten daha büyük kırmızıya kaymalar olduğu doğrulandı. Evrenin 1 milyar yaşın altında olduğu zamana kadar gidersek, kırmızıya kaymanın %100'ü yine kozmolojik görünüyor ve bu kuasarlar tam olarak standart ΛCDM kozmolojimiz tarafından tahmin edilen miktarda bir zaman genişlemesi gösteriyor. Hiçbir fark gözlemlenmeden, kırmızıya kaymanın hiçbiri "yorgun ışık" olarak değerlendirilemez.

Sorun 3: Yorgun Işık, Kozmik Mikrodalga Artalan Işımasının Termal/Kara Cisim Spektrumunu Değiştirirdi!

Bu çok, çok büyük bir sorun. Baktığımız galaksiler "mütevazı" bir kırmızıya kayma olan z = 13'e kadar çıkarken (ki bu, şu anki kozmik rekor sahibinin şu anda bulunduğu yerdir), Kozmik Mikrodalga Arka Planı, Evren yalnızca 380.000 yaşındayken (standart ΛCDM'ye göre) z = 1089 gibi müthiş bir kırmızıya kayma sırasında yayılmıştır. Kozmolojik genişleme nedeniyle ışık kırmızıya kayarken, kara cisim karakterini korur. Yani fotonların nasıl dağıldığına ilişkin spektrum termal dengede kalır. Bununla birlikte, fotonların sayı yoğunluğunun "soğuk" bir kara cismin yoğunluğuna uyması için azalması gerekir - ki ΛCDM'de gerçekten de bu düşme yaşanır.

Bu görüntü, 2.998 K'de (mavi çizgi) bir kara cisim spektrumunu ve Evren'in genişlemesine bağlı olarak bu spektrumun nasıl değiştiğini gösteriyor: Sonunda 2.725 K'lik (siyah çizgi) daha soğuk bir kara cisim olmalıdır - ki 1990'lardan kalma COBE verileri gerçekten de bunu göstermektedir (bu ölçümlerin hata payı 400-sigma gibi absürt bir isabetliliğe sahiptir). Kırmızı çizgi, 2.998 K CMB'nin yorgun ışık senaryosu altında nasıl değişeceğine karşılık gelmektedir: Enerji kaybediyor ancak kara cisim karakterini koruyamıyor. Buna bakarak, Kozmik Mikrodalga Artalan Işımasının %0,001'inden fazlasının "yorgun ışık" fotonlarından oluşamayacağını belirlemek mümkündür.
Bu görüntü, 2.998 K'de (mavi çizgi) bir kara cisim spektrumunu ve Evren'in genişlemesine bağlı olarak bu spektrumun nasıl değiştiğini gösteriyor: Sonunda 2.725 K'lik (siyah çizgi) daha soğuk bir kara cisim olmalıdır - ki 1990'lardan kalma COBE verileri gerçekten de bunu göstermektedir (bu ölçümlerin hata payı 400-sigma gibi absürt bir isabetliliğe sahiptir). Kırmızı çizgi, 2.998 K CMB'nin yorgun ışık senaryosu altında nasıl değişeceğine karşılık gelmektedir: Enerji kaybediyor ancak kara cisim karakterini koruyamıyor. Buna bakarak, Kozmik Mikrodalga Artalan Işımasının %0,001'inden fazlasının "yorgun ışık" fotonlarından oluşamayacağını belirlemek mümkündür.
Ned Wright

Ancak bunun yerine ışık yorulsaydı, Kozmik Mikrodalga Arka Planını oluşturan tek tek fotonların enerjisi yine düşerdi ama sayı yoğunluğu değişmezdi. Sonuç olarak, kozmik bir arka plan olarak görünen "yorgun ışık" tayfı, kara cisim tayfına uymayacaktır.

Ve yine de, yukarıdaki görselde görülen ve NASA'nın eski COsmic Background Explorer görevinden alınan verilerin gösterdiği gibi, Kozmik Mikrodalga Arka Plan şimdiye kadar ölçülen en mükemmel kara cisimdir! "Yorgun ışık" kozmolojisinin bu yönünü kurtarmanın tek yolu, Kozmik Mikrodalga Arka Planında bir tür kara cisim olmayan bileşen gözlemlemek olabilir, ancak bugüne kadar hiçbiri gözlemlenmemiştir.

Sorun 4: Birlikte Değişen Eşleşme Sabitleri Sadece Uzak Evren'i Değil, Dünya'daki Deneyleri de Etkilerdi!

Ancak Gupta'nın, eşleşme sabitlerinin zaman içinde değiştiğine yönelik ikinci fikrine de koyabileceğimiz bağımsız bir dizi kısıtlama mevcuttur. Atomik geçişler, temel sabitlerden ikisi olan c (ışık hızı) ve ℏ (Planck sabiti) değişiklikleri tarafından yönetilirken, kozmolojik değişiklikler G (yerçekimi sabiti) ile c ve ℏ'ye duyarlıdır. Ancak Dünya'da, zaman içinde nasıl geliştikleri de dahil olmak üzere, bu sabitleri bağımsız olarak kontrol etmenin bağımsız yollarına sahibiz. Elektron manyetik momentinin laboratuvar ölçümleri, hidrojenin spin-flip geçişi ve eylemsizliğin yerçekimi kütlesine denkliği iyi kısıtlamalar sağlarken, bu temel sabitlerin zaman içinde değişmezliğini kanıtlayan çok daha güçlü bir taneye sahibiz: Dünya'nın tek doğal nükleer reaktörü.

Oklo bölgesinde insanların yaptığı ana madenden, burada gösterilen türden doğal reaktörlerden birine bir yan dal yoluyla erişilebilir. Mevcut büyük uranyum yatağı, yaklaşık 1,7 milyar yıl önce yüzbinlerce yıl boyunca nükleer fisyona uğradı ve kapandı. Sarı kaya uranyum oksittir.
Oklo bölgesinde insanların yaptığı ana madenden, burada gösterilen türden doğal reaktörlerden birine bir yan dal yoluyla erişilebilir. Mevcut büyük uranyum yatağı, yaklaşık 1,7 milyar yıl önce yüzbinlerce yıl boyunca nükleer fisyona uğradı ve kapandı. Sarı kaya uranyum oksittir.
Robert D. Loss (Curtin U.); US Dept. of Energy

1.7 milyar yıl önce Dünya'da var olan doğal koşullar altında nükleer reaksiyonların nasıl gerçekleştiğine bakarak, elektron yüküne, ışık hızına ve Planck sabitine bağlı olan ince yapı sabitinin yılda 10 katrilyonda (1016) yaklaşık 0,3 parçadan daha az değiştiğini belirleyebiliriz. Bu kısıtlama, Gupta'nın "değişen temel sabit" açıklamasının gerektirdiğinden milyarlarca kat daha güçlüdür.

Sonuç: Evren, Muhtemelen 26.7 Milyar Yaşında Değil!

Gupta'nın oyuncak evreniyle oynamak eğlenceli olsa da, diğer birçok nedene ek olarak, burada saydığımız 4 sebepten ötürü "yorgun ışık" veya "değişen temel sabitler" fikirlerinin gerçekte hiçbir temeli olmadığı sonucuna varabiliriz. Odaklanmış uzak galaksilerden kozmolojik olarak zaman-genişletilmiş olaylara, bir kara cisim Kozmik Mikrodalga Arka plan spektrumuna ve Dünya'daki nükleer reaktörlere kadar Evren'e dair gözlemlerimizin tümü, bu fikirlerin bizim gerçek gerçekliğimize karşılık gelmediğini net bir şekilde göstermektedir.

Keşfetmek veya Evren hakkında teoriler geliştirmek eğlenceli olabilir. Ancak günün sonunda Evren bizim laboratuvarımızdır ve o, gerçekte nasıl davrandığına dair bize her ne gösteriyorsa, biz bu gerçekleri kabul etmek ve onlarla çalışmak zorundayız.

Evren, henüz tam olarak anlaşılamamış olabilir; ama yaşı kesinlikle 13,8 milyar yıl ve eldeki kanıtlara göre kesinlikle 26,7 milyar yaşında olamaz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Büyük Patlama ve Kozmik Enflasyon Yazı Dizisi

Bu yazı, Büyük Patlama ve Kozmik Enflasyon yazı dizisinin 23 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Büyük Patlama Nedir? Büyük Patlama Teorisi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
81
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Big Think | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 00:12:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15167

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Periyodik Tablo
Bilinç
Meteor
Organ
Venüs
Evrim Ağacı
Nüfus
Primatlar
Bilim
Tür
Gerçek
Evrimsel Psikoloji
Halk Sağlığı
Ağrı
Kontrol
Nöron Hücresi
Fizyoloji
Tıp
Zaman
Küresel İklim Değişimi
Coronavirus
Manyetik
Covid-19
Nadir
Bilim Tarihi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Siegel, et al. Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?. (25 Temmuz 2023). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/15167
Siegel, E., Bakırcı, Ç. M. (2023, July 25). Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/15167
E. Siegel, et al. “Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 25 Jul. 2023, https://evrimagaci.org/s/15167.
Siegel, Ethan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Evren 13.8 Milyar Yıl Değil de 26.7 Milyar Yıl Yaşında Olabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, July 25, 2023. https://evrimagaci.org/s/15167.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close