Eldeki Eksik Veriler ve 2 Çeşit İnsan...

Her ne kadar bu görsel esprili bir şekilde insanları iki kategoriye bölüyor olsa da, aslında anlatmak istediği şey gerçekten çok değerli. Çünkü bilim insanını "bilim insanı" yapan en önemli özellik, kendisinden öncekilerin yaratımlarının sonucunda ortaya çıkan devasa bilgi birikiminden edindiği deneyimi kullanarak, elindeki yetersiz verilerden isabetli bir şekilde yola çıkarak doğru sonuçlara varabilme becerisidir.

Eldeki veriler her zaman eksiktir ve her daim eksik olacaktır. Ancak araştırma merakına susamış eğitimli bir beyin, eldeki verileri nasıl ve ne biçimde okuması gerektiğini bilecek, bir sonraki adımları yol belirsiz de olsa isabetle takip edebilecektir. Bunun en güzel örneği, eksik fosil kaydına rağmen evrimsel tarihi büyük bir netlikle ortaya koyabiliyor olmamızdır.

Eksik veriden yola çıkarak genel bir çerçeve çizebilmek çok zorlu bir iştir; çünkü insan aklının zafiyeti bile bizleri kolayca kandırabilir. Örneğin, istediğimiz bir sonucu doğrulamak adına argümanlarımızı yanlışlayan verileri görmezden gelmek oldukça çekici bir seçenektir; ancak bilim insanının sorumluluğu, ispatlamak istediklerine uygun veriler bulmak değil, verilerin ispatladığı sonucu ortaya çıkarmaktır. Veya Feynman'ın dediği gibi:

Bilim, kendi kendini kandırmamanın bir yoludur. İlk kuralı, kendini kandırmamaktır. Çünkü kandırması en kolay kişi, kendinizsiniz.

Bu konudaki derin eksiklik, bilim karşıtlarının en net özelliklerinden birisidir. Bilimsel gerçeklere karşı olan ve bilimi istedikleri gibi eğip bükebileceklerini düşünenler, işlerine gelmeyen verilerin tamamını göz ardı ederler; mecburen kulak asmak zorunda kaldıkları verileri de gerçekten saptırarak amaçlarına uygun hale getirmeye çalışırlar.

Bu kişilere (ve genel olarak geleceğin aydın insanlarına) öğretilmesi gereken ilk şey, bilimin bir "at yarışı" olmadığı (ya da olmaması gerektiği), bir "gerçeğe ulaşma macerası" olduğudur. Kimilerine göre amaç, "haklı çıkmak"tır. İyi bir bilim insanı, bilimsever veya aydın ise, "haklı çıkmak" için çabalamaz, gerçeğin peşinden gider.

Ne yazık ki at yarışı mantığıyla eğitilen insanlar, bilim de dahil olmak üzere öğrenmeye dair heyecan verici ne varsa yitirmişlerdir. Bizlere düşen, bilimin heyecan verici doğasını ve "bilmek" fiilinin gücünü, unutanlara hatırlatmaktır. 

Eğer ki "bilme" amacınız birilerini "bozguna uğratmak" ise, siz bilmeyi bir "amaç" olarak değil, "araç" olarak görüyorsunuz demektir. 

Evrim Ağacı olarak bizler, böylesi bir hayat görüşüne hapsolmayı asla istemezdik.

Zira bugüne kadar Evren'e dair bir gıdım daha fazla bilmenin verdiği keyiften daha tatmin edici bir hedefle karşılaşmadık.

Belki bira...

Ama yok, bilmek daha güzel.