Dijital Flört Şiddetinin Basamakları: Love-Bombing, Ghosting ve Gaslighting Nedir?

Flört şiddeti; bireylerin partnerleri tarafından, vücut bütünlüğüne, ruh bütünlüğüne veya sosyal anlamda hayatlarına etki eden şiddete maruz kalmalarıdır. Bu, dijital ortamlarda olabileceği gibi, gündelik yaşamda ve fiziki bağlamlar içerisinde de gerçekleşebilir. Heteroseksüel ilişkilerde görüldüğü kadar homoseksüel ilişkilerde de partnerlerin birbirlerine flört şiddeti uygulayabilir. Bu şiddet, çoğunlukla sözlü başlayıp, sonra fiziksel boyuta taşınabilmekte ve hatta taraflardan biri üzerinde cinsellik baskısına dönüşebilmektedir. Özellikle çocukluk çağında aile üyelerinden şiddet gören, travma ve istismar yaşayan bireylerin partner şiddetine eğilim gösterdiği bilinmektedir. Çocukluk yaşamında bu tip durumlarla karşılaşan bireyler, sadece flört şiddeti uygulayıcılığı rolünde değil, aynı zamanda maruz kalan rolünde de olabilmektedir.

Flört Şiddetine Neden Olan Etkenler Nelerdir?

Flört şiddetinin bir diğer etkeni, düşük benlik saygısı, bedene ve dünyaya ilişkin negatif biliş yapısı gibi durumlardır. Bilişsel anlamda negatif tutum ve davranışlar, kişilerin romantik ilişkilere karşı algılarını sağlıksız şekilde konumlandırmalarına neden olur. Böylelikle birey, "manipüle edildiğini", "kullanıldığını" ve esasında "araçsallaştırıldığını" fark edememektedir. Flört şiddetine maruz kalan ve duyguları istismar edilen birey, karşı tarafın uyguladığı baskıyı; "Beni seviyor.", "Beni kıskanıyor." şeklinde kanıksayabilir.

Yahut, manipüle eden, kullanan ve gayet tabi çıkar ilişkileri dahilinde karşı tarafı bir araç olarak gören şiddetin öznesi, yaptıklarını bilinçli bir şekilde yapmayabilir. Bahse konu ilişkilerin, flört şiddetine maruz kalan bireyler için de uygulayan bireyler için de oldukça yıkıcı ve yıpratıcı bir süreç olduğu bilinmektedir.

Toplumsal cinsiyet kodları, "erkeklik" ve "kadınlık" gibi kimliklerin meşrulaştırıldığı sosyal, kültürel ve tarihsel bir yapının ürünüdür. Bu kodların, içinde yaşanılan toplumdaki karşılığının ne olduğu, hangi anlamın tezahürü olduğu ve pratikte nasıl uygulandığı son derece elzemdir. Velhasıl, romantik ilişkilerin semiyotiği, içinde yaşanılan topluma özgü bir çerçeve sunmakta ve o toplumun içerisinde üretilmektedir.

Literatürde flört şiddeti ile alakalı yapılan araştırmaların sonucunda, flört şiddetine en çok maruz kalanların kadınlar olduğu bulgusu, toplumsal cinsiyet kodlarını anlamak bakımından dikkate değerdir. Özellikle travmatik yaşantılara sahip insanların bu tip ilişkilere çekilmesi ve ardından madde bağımlılığı, riskli davranışlarda bulunma ve partner şiddetinin öznesi haline gelme potansiyelinin de arttığı gözlenmiştir. Flört şiddetinin psikolojik alt yapısında, güç ve kontrol aracılığı ile partner üzerinde iktidar kurma, esasında karşı tarafı zihinsel, duygusal ve fiziki manada yönetme isteği yatmaktadır. Tüm bunların bir çeşit istismar türü olduğu anlaşılmalıdır.

Love-Bombing: Canım Cicim Ayları...

"Love-bombing", yani Türkçe karşılığı ile "aşk bombardımanı", narsistik partnerin uyguladığı flört şiddetidir. Yabancı literatürde çoğunlukla psikologlar ve sosyologlar, bu kavram üzerine yoğunlaşarak günümüz flört ilişkilerini çözümlemeyi amaçlamıştır. Narsistik bireyler, genellikle ihtiyaçları karşılanmamış çocuklar olarak büyümelerinden ötürü, doldurulamayan boşluklarını doldurabilmek için her daim arayış içerisinde olurlar. Bu kapsamda, gerek sosyal yaşam gerek sanal ortamda partner arayışına girmeleri ve bu partnerden sürekli onay beklemeleri oldukça yaygın bir örnektir.

Aşk bombardımanını uygulayan narsistik özne, flört etmek istediği kişiye mesaj, arama ve sosyal medyada "beğeni" yağmurunda bulunur. Böylelikle, partner ağına çekmek istediği kişinin ilgisini kazanır. Bunu yapmasındaki temel sebep ise, bir öteki (partner) üzerinden kendisini görebilmektir. Karşı tarafı boğduğu her aşk mesajı, her güzel söz, aslında kendisine yansıyan bir ışık gibidir. Narsistik partnerin tek amacı, kendisini her daim onaylayan ve üzerinde duygusal egemenlik kurabileceği bir öteki bulmaktır. Partner, kendisine gösterilen ilginin, "kendisinin özel ve değerli biri olduğu" düşüncesi sonucunda olduğu hayaline kapılarak, narsistik bireyden etkilenmeye başlamaktadır.

Ancak bir süre sonra aşk bombardımanı uygulayan özne, "yeterince onaylanmadığı" ve artık karşı taraftan "beslenemediği" için sıkılıp, bir anda karşı taraf ile tüm iletişimi kesmek ister. Böylelikle kaçan kovalanır hesabı ile düşünen narsistik özne, karşı tarafa "ghosting" uygulamaya başlar.

Ghosting: Hayalete Dönüşen Narsistler

"Hayaletleme" olarak çevrilebilecek olan "ghosting", bir görünüp bir ortadan kaybolma anlamında kullanılır. Bu durum, flört döneminin başlangıcı boyunca atılan mesaj, arama ve ilgi gösterilerinin sona ermesi demektir. Hayaletleme sonucunda, karşı taraf ne olduğunu anlayamadığı için, kendisinde bir sorun olduğu kanısından hareketle narsistik partnerin kendisini terk ettiğini düşünmektedir. Narsistik partner, öteki üzerinden yeterince beğenildiğini ve önemsendiğini göremezse, ötekinin bakışından bertaraf ederek bir başka "öteki" arayışına girer. Bir görünüp bir kaybolmak, böyle durumlarda hayaletlemeye maruz kalan partnerin yaşadığı "psikolojik" flört şiddetini göstermektedir. Narsistik partnerin zor karakterine maruz kalan birey, ilişkinin gidişatını konuşmak istediğinde ise sanrıya zorlamaya ("gaslighting"), yani karşı tarafın manipülasyonuna maruz kalmaktadır.

Gaslighting: Sanrıya Zorlama Yoluyla Manipülasyon

Türkçe’de "gaz lambası" anlamına gelen "gaslight" sözcüğünden türetilen "gaslighting" kavramı, 1938 yapımı Gas Light adlı bir tiyatro oyunu vasıtasıyla literatüre girmiştir. Bu tanımlama, ikili ilişkilerde bir tarafın diğer tarafa karşı, yürüttüğü yıldırma ve algı yönetimi stratejisini ifade etmek için kullanılır. Türkçede "sanrıya zorlama" veya kısaca "manipülasyon" olarak kullanılabilir.

Psikoloji menşeili bir kavram olan sanrıya zorlama , birine yapmadığı bir şeyi, farkında olmadan üretilen bir rıza sonucunda "yapmış" gibi ikna etme yöntemidir. Bu durum, flört ilişkileri içerisinde uygulandığı zaman bir psikolojik şiddet/istismar türüne girer. Karşı tarafı manipüle eden kişi, o kişinin gözünde "masum" görünebilmek için, kendisini "yanlış anladığı" çerçevesinde bir söylem tekniği geliştirir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Gashlighting’e maruz kalan birey, partnerinin duygusal ve zihinsel istismarına uğradığı için bir süre sonra partnerine bağımlılık geliştirebilir. Bağımlılığın ortaya çıkması, sürekli manipüle edilen bir zihinden dolayı istismar edilen bireyi bir müddet sonra kendinden sürekli şüphe duyan birine dönüşmenin sonucudur. Bu konuda daha kapsamlı bir incelemeyi buradaki yazımızda bulabilirsiniz.

Dijital Flört Şiddeti, Bir Çeşit İktidar Kurma Çabasıdır!

Partner ilişkisi üzerinden düşünüldüğünde, dijital medyanın giderek artan şiddet içerikli yansımalarında "flört şiddetinin" dijital görünümlerinin ortaya çıktığı söylenebilir.

Flört şiddetinin dijital temsilleri olarak adlandırılabilecek olan "love bombing", "ghosting" ve "gaslighting" gibi uygulamalar, Foucault’nun da dediği gibi, iktidar ilişkilerinin bir tezahürü olarak anlaşılabilir. Foucault, iktidarın merkezsiz, her an her yerde olabilen ve dil ile üretilen söylemler üzerinden anlaşılabileceğini söylemektedir.

Narsistik birey, partnerini aşk bombasına tutarak güç ve kontrol arzusunu aşk söylemlerine indirgeyerek, iktidarını kurmaktadır. Böylelikle aşk söylemlerinin iktidarı altında kalan birey, kontrol edilen partner olarak, karşı tarafın bir görünüp bir kaybolmasına ("ghosting") aldırmayacak kadar pasif hale getirilebilir.

Ayrıyeten, zihinsel ve duygusal manipülasyonunu bir arada yaşamak çoğu zaman fiziksel şiddetten daha olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Sosyal ilişkilerin zedelenmesi (aile, arkadaş vb.), benlik saygısının azalması ve dijital ilişki bağımlılığı gibi olumsuz gelişmeler, bir tarafın benlik kontrolünü ötekinin devralmasının karşılığıdır.

Sonuç

Sonuç olarak, flört şiddeti salt fiziki bir yaptırım olmaktan çıkarak, dijital ağlar içerisinde kendini farklı söylemler üzerinden kurabilen akışkan bir yapıya bürünmüştür. Nitekim psikolojik ve duygusal anlamda istismar edilen kişiler, bu istismarın farkında dahi olmayarak, kendilerini manipüle eden kişiler ile yaşadıkları ilişkiyi "duygusallık" zannedebilmektedir.

Bu yöntemlerden haberdar olmak, ilişki kurduğunuz kişilerin bu yöntemleri kullanarak sizi üstü örtülü bir şekilde manipüle etmesine engel olabilir.