Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir?

İstismar Yalnızca Fiziksel Değildir!

6 dakika
24,292
İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir? Tufts Magazine
Podcast
9:28
Altay Kenger
Seslendiren
37
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

İstismar, genellikle bir bireyin başka bir birey üzerinde kontrol ve güç sağlamasına yarayan davranışlar dizisidir. Bu tanımlamada akılda tutulması gereken nokta, bu davranışların tek seferlik değil, tekrarlayan bir biçimde meydana gelmesidir.

Her ne kadar toplumda istismar dendiğinde akla fiziksel istismar (örneğin dayak) veya cinsel istismar (örneğin cinsel taciz) gelse de aslında insanlar çok çeşitli şekillerde istismar edilebilir ve edilmektedir. Bu farklı çeşitlerden haberdar olmak, özellikle de marazi (toksik) kişilerin etrafında bulunanların istismarından daha kolay uzaklaşmasına yardımcı olabilir.

İstismar Çeşitleri

Sözlü İstismar

Bana hiç vurmadığı için, istismar edildiğimi hiç düşünmemiştim.

Bu ifade, fiziksel istismar türü haricinde başka türden istismarlara uğrayan insanların sıklıkla kullandıkları bir ifadedir. Sözlü istismar, bir bireyin belli sözleri başka bir insan üzerinde silah olarak tekrar tekrar kullanmasıdır. Sözlerin bir şekilde psikolojik acı vermesi planlanmıştır. Bu istismar türünün tespit edilmesi ve özellikle de kanıtlanması güçtür, çünkü tanımlama yeterince kesin sınırlara sahip değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Buna ek olarak, her sözlü istismar; bağırma, küfür, alay etme veya küçümseme içermez. Manipülasyon, devamlı başkalarının hatalarını düzeltmek, araya girmek, suçlamak, yargılamak, tehdit etmek, imalarda bulunmak veya karşıdakinin değerini alçaltmak gibi daha küçük formlarda da olabilir. Manipülasyon, kandırmaca ve çarpıtma yoluyla yapılan bu istismar yoluyla istismarcı mağdur bireyin kendi yargılarını ve gerçekliğini sorgulamasını sağlar.

Uzun süren sessiz muamele (İng: "prolonged silent treatment") de bir çeşit sözlü istismardır. Bu çeşitteyse istismarcı karşı tarafla bağlantısını keser ve onlarla konuşmayı reddederek mağduru cezalandırır.

Fiziksel İstismar

Fiziksel istismar en bilinen istismar çeşididir, çünkü genellikle geride bir yara ya da iz bırakır. Bu istismar çeşidi yumruklamak, vurmak, boğmak/boğazlamak veya bir bireyi onun rızası dışında tutmak gibi örneklenebilir. Pervasızca araç kullanmak veya bir kişinin kişisel alanını ihlal etmek de sayılabilir. Fiziksel istismar, çoğunlukla iteklemek veya tokatla başlar ve süreç ilerledikçe şiddet ağırlaşır.

Cinsel İstismar

Cinsel istismar, istenmeyen her türlü cinsel aktiviteyi kapsar. Suçu işleyenler genellikle güç ve tehdit kullanırlar veya istenmeyen (mağdurun onaylamadığı veya rızası olmadığı) fiziksel ve cinsel temaslarla ve sözlü cinsel istismarla mağdurdan faydalanırlar. Mağdurlar genellikle istismarcıyı tanırlar, bu da istismarın gerçekliğini kavramayı ve bu olayı otoritelere bildirmeyi psikolojik olarak güçleştirir. Bu tür hadiseler atlatmış kişiler, ilerleyen yaşamlarında insanlara güvenmekte zorluk yaşadıkları için, ilişkilerinde birçok pürüz yaşarlar.

Tüm Reklamları Kapat

Finansal İstismar

Bu istismar çeşidi, bireyin maddi kaynaklarını kazanma, kullanma ve sürdürme becerisini kontrol etmeyi içerir. Örneğin istismarcı, mağdurun bir işte çalışmasını veya banka hesabına erişimini engelleyebilir; aynı zamanda evdeki bütçeyi yalnız başına kontrol edebilir. Mağdurun ismine kredi kardı açabilir, onun adına bu kartlardaki parayı bitirebilir, kişinin saygınlığını yitirmesine, evini geçindirememesine yol açabilir, araba alıp borçlandırabilir. Bunun sonucunda, mağdur istismarcıya bağlı hale gelir çünkü en sonunda hem gelirlerini kaybederler hem de büyük bir borcun altına girmiş olurlar. Finansal istismar, genellikle romantik ilişkilerde ve yaşı daha büyük popülasyonlarda vuku bulur.

Çocuk İstismarı

Çocuk istismarı, çocuğa karşı kullanılan fiziksel şiddetten daha fazlasıdır. Cinsel, sözlü ve duygusal istismar, ihmal ve sömürü gibi her türlü kötü muameleyi içerir. İhmal, sömürü, duygusal ve sözlü istismar genellikle fark edilmez ve raporlanmaz. Bunun sebebi de arkada bir yara veya iz bırakmamasıdır.

Ancak istismarcılar; mağdurların yetişkinliklerinde büyük acılara sebep olan, derin duygusal yaralar bırakırlar. Duygusal ve fiziksel istismar içeren örnekler şunlar olabilir: bağırmak, hakaret etmek, toplum önünde utandırmak, sevgiden yoksun bırakmak, gözetim dışı bırakmak, çocuğun şiddete veya bir travmaya tanıklık etmesine izin vermek ve yeterli yiyecek, eğitim, barınma, sağlık hizmeti, giyinme gibi ihtiyaçlarının karşılanamaması.

Yaşlı İstismarı

Yaşlı istismarı, yaşlı vatandaşların itibarını ve güvenliğini çalan sessizce varlığını sürdüren bir istismar çeşididir. Sanıldığından daha yaygındır. Bu istismar çeşidi yalnızca ABD'de her yıl yarım milyondan fazla rapor edilir ve milyonlarca fazlası kayıtlara geçmeden gerçekleşir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Yetişkinler yaşlandıkça zihinleri ve vücutları güçsüzleşir. Bu yüzden kendilerine gereğince bakma, zorbalığa karşı çıkma veya saldırıldıklarında kendilerini koruma yetilerini yitirirler. Bunun sonucunda yaşlılar; cinsel, fiziksel ve finansal istismar mağduru olabilirler. Yaşlı istismarı, genellikle yaşlı bireyler yetişkin çocuklarıyla, torunlarıyla veya eşleriyle kalırlarken gerçekleşir. Yaşlı istismarına, aynı zamanda, hastaneler, rehabilitasyon merkezleri veya uzun süreli bakım evleri gibi kurumlarda da rastlanabilir. Buna ek olarak, yaşlılar sıklıkla maddi amaçlı telefon dolandırıcılıkları, yatırım aldatmacaları, mobil dernekler ve sağlık konulu kandırmacalarla mağdur edilirler.

Aile İçi İstismar

Aile içi istismar aynı zamanda aile içi şiddet veya yakın partner şiddeti olarak adlandırılır. Yakın partner (kız arkadaş, erkek arkadaş veya eş) üzerinde güç ve kontrol kazanmak için uygulanan davranışlar dizisine denir; bu davranışlar sözlü, fiziksel, cinsel veya finansal yollu olabilir. Aile içi şiddet, aynı zamanda çocuk ve ebeveynler gibi diğer aile üyeleri arasında olabilir.

Aile içi istismar her yaştan her etnik gruptan ve her ekonomik sınıftan hem kadınları hem de erkekleri etkiler. Bu yüzden suçlu ve mağdurları belirlemesi zorlaşır. Herkes risk altında olabilir.

Yardım İsteyin!

Eğer siz veya bir yakınınız istismara uğruyorsanız, ne tür bir istismar söz konusu olursa olsun ve istismarcının kim olduğu fark etmeksizin; olabildiğince hızlı bir şekilde güvenliğinizi sağlamanız gerekmektedir. Bu sağlayıcı bir arkadaşın evine gitmek, size zarar veren iş ortamını terk etmek veya (bir kurumdan) sığınma talep etmek olabilir.

Aynı zamanda bu istismarı bildirme ve uzaklaştırma emri talep hakkına sahipsiniz. Buna ek olarak aile içi istismar, çocuk istismarı veya yaşlı istismarı için yardım hatlarını arayarak destek ve kaynak edinebilirsiniz. Türkiye'de yardım isteyebileceğiniz hatlar:

  • 183 Sosyal Destek Hattı
  • 155 Polis İmdat
  • 156 Jandarma İmdat
  • Ayrıca en yakın kolluk kuvvetleriyle de irtibata geçebilirsiniz.

Güvenli ve korunaklı bir yere ulaştıktan, istismarcınızdan uzaklaştıktan ve durumu yetkililere bildirdikten sonra iyileşme sürecine başlanabilir. Unutulmaması gerekir ki her türlü istismar ardında etkisi kolayca geçmeyen stres, kaygı ve depresyona yol açabilir. Sonuç olarak, terapi almak veya destek gruplarına katılmak istismarın zihinsel ve duygusal etkileriyle baş etmede kritik rol oynar. Profesyonel bir yardım almaya ne kadar erken başlarsanız kaygı, travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon gibi uzun süreli zihinsel etkilerin ortadan kaldırılması o kadar kolay hale gelir.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç ve Özet

Görebileceğiniz gibi istismarın birçok farklı türü vardır ve sadece fiziksel veya cinsel istismara indirgemek doğru değildir. Bu farklı istismar türlerinden haberdar olmak, bunlarla mücadelenin ilk adımıdır. Bu noktaya kadar öğrendiklerimizi şu şekilde özetleyebiliriz:

  • Sözlü istismar bir bireyin belli sözleri başka bir insan üzerinde silah olarak tekrar tekrar kullanmasıdır.
  • Fiziksel istismar en bilinen istismar çeşididir çünkü genellikle geride bir yara ya da iz bırakır.
  • Çocuk istismarı cinsel istismar, sözlü istismar, ihmal, duygusal istismar ve sömürü gibi birçok formu kapsar.
  • Yaşlı istismarı, yaşlı vatandaşların itibarını ve güvenliğini çalan sessizce varlığını sürdüren bir istismar çeşididir. Sanıldığından daha yaygındır.

Etrafınızda istismara uğrayan birileri varsa veya siz istismara uğruyorsanız, sessiz kalmayın. Ne kadar çok kişi istismara karşı sesini yükseltirse, istismarcıların toplumda barınması o kadar zor olacaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
46
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 37
  • Muhteşem! 4
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Korkutucu! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 05:42:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10740

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Işık
İspat Yükü
Olumsuz
Diyabet
Moleküler Biyoloji
Endokrin Sistemi
Nöron
Kurbağa
Fizyoloji
Dünya Dışı Yaşam
Uzay Aracı
Metal
Doğru
Kanser Tedavisi
Toprak
Coğrafya
Doku
Kahve
Doğum
Tehlike
Cinsellik Araştırmaları
Yatay Gen Transferi
Fobi
Odontoloji
Biyoteknoloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
K. Fuller, et al. İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir?. (18 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10740
Fuller, K., Kara, P., Bakırcı, Ç. M. (2021, July 18). İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10740
K. Fuller, et al. “İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 18 Jul. 2021, https://evrimagaci.org/s/10740.
Fuller, Kristen. Kara, Pervin. Bakırcı, Çağrı Mert. “İstismar Nedir? İstismar Çeşitleri Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, July 18, 2021. https://evrimagaci.org/s/10740.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close