COVID-19 Salgınında Ölenler, Aksi Takdirde Beklenenden 10-15 Yıl Erken Ölüyorlar!

İki ayrı çalışmanın sonuçları, ortak bir gerçeğe işaret ediyor: COVID-19 hastalığına yakalanıp ölen insanlar, eğer hastalığa yakalanmamış olsalardı, ortalamada 10 yıl daha fazla yaşayacaklardı. Bu durum, salgında ölenlerin sadece "zaten halihazırda ölmek üzere olan yaşlılar" olmadığını gösteriyor.

Dünya çapında hükümetler, sosyal mesafelendirmenin kısa vadeli başarısından güç alarak aceleci bir şekilde ülkelerini normale döndürme planlarını hayata geçirmişken, birçoklarının dayandığı gerekçe, sosyal mesafelendirme uygulamalarının yarattığı hayati tehditlerin büyüklüğünün, salgının kendisinden daha tehlikeli olduğu yönündeydi. Bu argümandan yola çıkan ülkeler, COVID-19 dolayısıyla daha fazla insanı kaybetmek uğruna ekonomilerini geri açma kararı aldılar.

Kaybedilen insan sayısının, ülkelerin ekonomilerinin alacağı zarar ile kıyaslanması konusu son derece katı ve soğuk gelse de, birçok halk sağlığı, sigorta, aktüerya ve eczacılık politikası bu tür hesaplara dayanıyor. Dolayısıyla bir tarafta aceleci bir şekilde kâr elde etme sürecine geri dönmek isteyen şirketler (ve kimi durumda devletler) varken, eşitliğin öteki tarafındaki halkın sağlığına önem veren bu tür araştırmalar kritik önem taşıyor.

Araştırmaların her ikisi de, salgından özellikle ağır bir şekilde etkilenmiş ülkelerdeki ölüm verilerini incelediler ve bunu, COVID-19 nedeniyle ölen insanların yaşlarıyla kıyasladılar. Böylece, COVID-19 salgını dolayısıyla beklenen ömrün ne düzeyde azaldığını tespit etmeye çalıştılar.

Bilimsel araştırmalara fon sağlayan Wellcome Vakfı tarafından yayınlanan araştırmaların ilkinde, COVID-19 hastalığına yakalanıp da ölen erkeklerin normalden ortalamada 14 yıl, kadınlarınsa 12 yıl erken öldüğünü tespit edildi. Henüz hakem denetiminden geçmemiş olan makalede, İtalya ve İngiltere'den gelen verilere dayanıyor ve çalışmada, kronik hastalık veya kanser gibi altta yatan hastalıkların da ömrü kısaltma miktarı göz önüne alındığında bile, erkeklerin ortalamada 13 yıl, kadınların ortalamada 11 yıl kaybettikleri görüldü. Analiz, ABD verileriyle tekrar edildiğinde de aynı sonuçlara ulaşıldı.

Briggs, vd.

Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu'nda sağlık ekonomisi profesörü olan Dr. Andrew Briggs tarafından yapılan ikinci bir araştırmada ise ABD verilerinden yola çıkıldığında insanların ortalamada 14 yıl, İngiltere verileri baz alındığındaysa ortalamada 11 yıl kaybedildiği tespit edildi. Briggs şöyle diyor:

Bazı insanlar, COVID-19'da ölen insanların "nasılsa ölmek üzere olduğuna" inanmaktaydı. Bu, apaçık bir şekilde hatalıdır.

İkinci araştırmada da yaş ve altta yatan hastalıkların ömrü kısaltma etkileri dahil edilse bile, 90 yaş üstündeki kişilerin bile COVID-19 nedeniyle 1 ek yıl kaybettikleri gösterildi. Aynı çalışma Kanada, Norveç ve İsrail istatistikleriyle yapıldığında da sonuçlar değişmedi. Çalışmada ayrıca hastalığa bağlı olarak düşen yaşam standartları gibi ek faktörler de göz önüne alındı.

Sonuçlar, Politikayı Etkileyebilir!

Tüm bu sonuçlar, COVID-19'un sadece yakın zamanda ölecek olan yaşlıları öldürdüğüne veya COVID-19'un gripten çok da farklı bir etkiye sebep olmadığına yönelik çarpık ve veriden yoksun algıyı kökünden sarsıyor. Araştırmanın yazarlarından Dr. Davic McAllister şöyle diyor:

COVID-19'dan ölen insanların çoğu yaşlı ve altta yatan hastalıkları olan bireyler oldukları için, bazıları, COVID-19'un etkilerinin abartıldığını ve COVID-19 nedeniyle yitirilen ömrün çok az olduğunu ileri sürdüler. COVID-19 nedeniyle ölen kişilerin kaybettikleri ömür miktarı, kalp krizi gibi hastalıklardan yitirilen ömre eşit gibi gözükmektedir. Bu tür bilgiler önemlidir; çünkü devletlerin ve genel halkın COVID-19'un bireyler üzerindeki etkisini görmezden gelmediklerinden emin olmamızı sağlar.

Bu bulgular, sağlık politikalarını belirleyen kişilerin 1 insan ömrüne ve o insanın yaşadığı her bir yıla biçtikleri maddi değeri hesaplarken kullanabilecekleri önemli bir araç olma potansiyeline sahip. Böylece sosyal mesafelendirme önlemlerinin psikolojik, ekonomik ve sosyal etkileriyle kıyaslayarak, daha doğru politikalar üretilmesini sağlamak mümkün olabilir. Vermont Üniversitesi'nden sağlık ekonomisi profesörü Eline van den Broek-Altenburg şöyle diyor:

Bu bir değer yargısı değildir. Devletler her zaman bu şekilde karar alırlar. Ancak bu analizler COVID-19 salgınında yeterince yapılmıyor.

Nottingham Üniversitesi bulaşıcı hastalık epidemiyolojisi ayrıcalıklı profesörü Keith Neil ise şöyle diyor:

Bu kadar yıkıcı bir şeyi normalde görmeye alışık değiliz. Virüsün yayılmasını önlemek istiyorsak, devletler karantina önlemleri kaldırıldıktan sonra da sosyal mesafelendirme ve enfekte bireyleri izole etme uygulamalarını sürdürmelidir.

İki Önemli Nokta

Son olarak, iki önemli noktayı vurgulamakta fayda var: Bu araştırmalar, hastalığı atlatan kişileri kapsamıyor; yani hastalığı atlatanların ömürlerinde 10-15 yıllık bir azalma beklenmiyor (bu ayrı araştırmaların konusu).

İkincisi ise, bu çalışmalar hakem denetiminden geçmemiş olduğu için zaman içinde sonuçları değişebilir ve güncellenebilir; ancak yazarlar, modeldeki potansiyel değişmelerin sonucu değiştirmesini beklemediklerini vurguluyorlar. Ayrıca tüm metotlarını ve modellerini açık kaynak bir şekilde paylaşarak, herkesin denetimden geçirebilmesini mümkün kılıyorlar.