Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!

5 dakika
2,127
Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Mekanizmaları Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Mekanizmaları yazı dizisinin 13 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Evrim Mekanizmaları - 1: Evrimi Tetikleyen Mekanizmalar Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel biyolojiye ve genel olarak modern bilime karşı olan kitlelerin genellikle ileri sürdükleri iddialardan birisi, çeşitliliklerin evrim olmadığıdır. Bu şekilde söylendiğinde, iddia doğrudur: çeşitlilik, evrim değildir. Ancak bazıları, işi bir adım daha öteye götürerek şunu söylerler: "Çeşitlilik, evrimin kanıtı değildir." İşte burada bir anda büyük bir hataya düşülür. Zira çeşitlilik, evrimin kanıtıdır. Onun en net göstergelerinden birisidir. 

Çeşitliliğin evrimle ilişkisini anlamak için, öncelikle evrimin yavaş bir süreç olduğunu kavramak gerekmektedir. Evrim, tıpkı Güneş'in gökyüzündeki rotası, kıtaların ayaklarımızın altındaki hareketi, bir ağacın büyümesi veya iklimin değişimi gibi çok yavaş olan bir süreçtir. Çok uzun zaman dilimlerinde bakacak olursanız, onu tartışmasız bir şekilde görürsünüz. Ancak çoğu zaman ömrümüz buna yetmez (her ne kadar evrimsel değişimleri bizzat gözlediğimiz onlarca araştırma olsa da).

Bu nedenle bilim insanları, kendi ömürleri içerisinde evrimi gözlemeye çalışmak yerine, geçmişin izlerine bakarak evrimsel değişimleri gözlerler. Tıpkı kayaçlara bakarak jeolojik tarihin gizemlerini aydınlatmamız, kıtaların eski konumlarını ve biçimlerini öğrenmemiz gibi, yine kayaçlar içerisinden çıkarılan fosillere ve geçmişin günümüzdeki yansıması olan DNA'lar (genler) veya canlıların özellikleri gibi yapılara bakarak, evrimin izlerini net bir şekilde görebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Bir şeyin yavaş bir süreç olması, onun gerçekleşmediği anlamına gelmez. Bir şeyin milyonlarca ve milyarlarca yılda gözlenebilir olması da, onun gerçekleşmediği anlamına gelmez. Bir yıldızın oluşumu ve ömrü müthiş yavaş gerçekleşen bir süreçtir; ancak bu, Güneş'imizin bugün bildiğimiz yıldız oluşumu süreçlerinden geçerek bugünkü haline gelmediği anlamına gelmez. Benzer şekilde, galaksilerin hareketleri uzayın enginliği içerisinde müthiş yavaştır; fakat bu, bundan milyarlarca yıl sonra Andromeda ile Samanyolu galaksilerinin birbirine çarparak kaynamayacakları anlamına gelmez. Yavaş ve uzun süreli süreçlerin izlerini, geçmişte görebilir; bundan yola çıkarak bugünü aydınlatabilir ve hatta geleceğe ışık tutabiliriz.

Aynı durum, evrim için de geçerlidir. Evrimin yaşandığına dair bilim camiasında (ve artık yavaş yavaş halkın genelinde de) herhangi bir kuşku bulunmamaktadır: Canlılar, kendilerinden önceki atalardan, yavaş bir süreç içerisinden geçerek evrimleşmişlerdir. Tüm canlılar, ortak ataları paylaşmaktadır. Bu ataların farklı yönlere doğru evrimleşmesi, farklı canlıları ortaya çıkarmıştır. Tıpkı günümüzdeki 7 modern kıtanın da, 300 milyon yıl önceki Pangaea süperkıtasından yavaş yavaş ayrışması, ancak örneğin Antarktika ile Avusturalya'nın daha yakın bir zamanda birbirinden ayrışması, Afrika ile Amerika'nın diğerlerine göre birbirine daha yakın "kıtasal akrabalar" olması gibi... Benzer şekilde, Neandertaller ile bizler çok yakın akrabayızdır. Şempanzelere, gorillere olduğundan daha yakın akrabayızdır. Su samurlarına ise, çam ağacına olduğundan daha yakın akrabayızdır. Fakat var olan bütün canlılarla ortak ataları paylaşırız. Evrim, çok yavaş bir şekilde canlıları birbirinden farklılaştırır. Ortak atalardan yeni canlı türleri yaratır.

Bu değişim sürecinin en güzel izdüşümlerinden birisi, çeşitliliktir. Çeşitlilik, evrimin kendisi değildir ama, onun ilk adımıdır. Çeşitlilik olmaksızın, seçilimin işleyebileceği malzeme olmaz. Eğer ki bir torba içerisindeki bütün toplar kırmızı ve aynı büyüklükteyse, bir "tercih" yapmanız istendiğinde, hangi tercihi yaptığınız önemsizdir. Hepsi tekdüze ve aynıdır. Fakat torba içerisinde rengarenk ve çok farklı büyüklüklerde yüzlerce top varsa, yapmak istediğiniz işe en uygun olanları seçip, diğerlerini eleyebilirsiniz: örneğin basketbol oynamak istiyorsanız, turuncu ve iri bir top seçerken, tenis oynarken yeşil ve daha küçük bir top seçebilirsiniz. Seçilim, çeşitlilik üzerine işler. Seçilenler hayatta kalır, diğerleri elenir. Seçilenler, daha kolay hayatta kalıp, daha fazla üredikleri için, kendilerindeki özellikleri gelecek nesillere daha fazla aktarırlar. Böylece turuncu ve iri olmak avantajsa (doğa tarafından seçilmenizi sağlıyorsa), o özellikte olan bireylerin sayısının bir sonraki nesilde daha fazla olmasını bekleriz. Gerçekten de doğada olan budur! Ortamına daha uyumlu olanların genleri gelecek nesillere daha çok aktarılır. Böylece popülasyonun genel yapısı, yavaş yavaş değişir. 

Evrimdeki kritik bir nokta, çeşitliliğin sürekli sağlanıyor oluşudur: Mutasyonlar, crossing-over (gen çaprazlanması), transpozonlar, yatay gen transferi ve daha nice mekanizma, sürekli olarak yeni çeşitler yaratır. Bu çeşitlerin hiçbiri tek başlarına evrimsel değişim demek değildir. Örneğin belli bir dönemde, 20 kişiden oluşan bir grubun boy ortalaması 1.80 metre iken, 3.00 metrelik bir bireyin ilk defa var olması evrimsel değişim değildir. Fakat ola ki daha önce görülmeyen bu yeni özellik, bulunulan ortam koşullarında avantaj sağlarsa, o birey daha fazla hayatta kalır, daha çok ürer ve gelecek nesillere, kendisini 3 metre kılan genleri daha çok aktarır. Böylece bir sonraki nesilde, popülasyonun boy ortalaması 1.80 değil de, 1.84 metre olabilir. Bu şekilde devam edildiğinde, yeterince nesil geçtikten sonra, artık yeni popülasyonun boy ortalaması, atalarının 1.80'lik ortalamasından bambaşkadır. 

Tüm Reklamları Kapat

Çullukgillerde gaga çeşitliliği. Her bir sütundaki örnekler, boy uzunluğu diğer sütunlardakilerle eşleşecek şekilde hizalanmıştır. Bu canlıların evrim ağacı henüz tam olarak çözülememiştir. Fakat gaga çeşitliliği, ufak değişimlerle bambaşka gagaların nasıl evrimleşebileceğini net bir şekilde göstermektedir.
Çullukgillerde gaga çeşitliliği. Her bir sütundaki örnekler, boy uzunluğu diğer sütunlardakilerle eşleşecek şekilde hizalanmıştır. Bu canlıların evrim ağacı henüz tam olarak çözülememiştir. Fakat gaga çeşitliliği, ufak değişimlerle bambaşka gagaların nasıl evrimleşebileceğini net bir şekilde göstermektedir.
Evolution, Douglas Futuyma (2009), sf: 57-58

Eğer burada evrimi göremiyorsanız, bir canlıyı "özel" kılan özelliklerin sayısının yüz binlerce olduğunu hatırlayınız: Boy, renk, parmak yapısı, kıllılık, kulak büyüklüğü, göz biçimi ve daha yüz binlercesi... Bunların her biri, tıpkı boy örneğimizde olduğu gibi, farklı yönlere doğru değiştiği zaman, nesiller sonucunda elde ettiğiniz canlılar, artık atalarına hiç benzemez yapıda olurlar. İşte bu, atasal bir türden, torun türlerin evrimleşmesi demektir! Artık o iki canlıyı aynı tür olarak göremezsiniz. 

Görselde, gerçek bir çeşitlilik örneği gösteriliyor. Bilimsel adları Scolopacidae ailesi olan Çullukgiller'de gaga boyutu ve yapısındaki geniş çeşitlilik gösterilmektedir. Bu çeşitlilik, tek bir yapının zaman içerisinde ufacık adımlarla nasıl tamamen değişebileceğinin güzel bir örneğidir. Sol tarafta yukarı doğru kıvrık gagalar görülmektedir. Ortada düz gagalar, sağda ise aşağı kıvrık gagalar görülmektedir. Bu gagaların yönelimi, canlıların avlanma başarısına göre doğa tarafından belirlenmektedir. Çevre koşulları değiştikçe, bunlar arasından adaptif (uyumlu) olanlar da değişecektir. Böylece bir sonraki nesildeki dağılım, bir öncekinden farklı olacaktır. Böylece çullukgiller, giderek farklılaşacaktır. Bu bakımdan çeşitlilik, evrimin o andaki sürecinin bir kesidi olarak görülebilir. Upuzun bir video içerisindeki anlık bir kare gibi... Eğer bu çeşitliliği, yani özelliklerin dağılımını arka arkaya koyacak ve izleyecek olursanız, atasal canlıların torun türlere kademeli ve yumuşak evrimini net bir şekilde görebilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Mekanizmaları Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Mekanizmaları yazı dizisinin 13 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Evrim Mekanizmaları - 1: Evrimi Tetikleyen Mekanizmalar Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
27
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 19
  • Bilim Budur! 10
  • Muhteşem! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 08:40:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3204

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Üreme
Nobel Ödülü
Veri
Onkoloji
Mavi
Parçacık
Ahlak
Dışkı
Kalp
Kozmik Mikrodalga Arkaplan Işıması (Cmb)
Öne Çıkan
Gıda Güvenliği
Kanser Tedavisi
Maske Takmak
Balıklar
Nobel
İklim
Akıl
Model
Sars
Yapay
Covıd-19
Dünya Sağlık Örgütü
Şempanzeler
Yapay Zeka
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!. (13 Ocak 2015). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3204
Bakırcı, Ç. M. (2015, January 13). Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!. Evrim Ağacı. Retrieved December 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3204
Ç. M. Bakırcı. “Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Jan. 2015, https://evrimagaci.org/s/3204.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Çeşitlilik, Evrimsel Değişimin Bir İzdüşümüdür!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 13, 2015. https://evrimagaci.org/s/3204.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close