Bu yazımızda, sizleri ve çocuklarımızı, her evde bulunabilen ve birkaç basit malzemeyle yapılabilen birbirinden harika 7 adet deneyle tanıştırmak istiyoruz. Deneyleri yaparken sizin ve çocuklarınızın beraber kaliteli vakit geçireceğinizi ve ayrıca onların bazı temel bilimsel gerçekleri keyifle öğreneceklerini garanti ediyoruz. Gelin bu mutluluk ve eğlence zincirimize yeni halkalar ekleyelim ve bu gönderimizi mümkün olduğunca başkalarıyla paylaşalım ki evlerimiz ve okullarımız bilimle şenlensin!

Bu içeriği, okurlarımız tarafından çocuklar ve aileler için hazırlanmış özel bir PDF dosyası olarak indirmek, dağıtmak ve paylaşmak için buraya tıklayın.

Marksizm ve bilim

(‘Yöntembilim’ konusundaki daha geniş bir ‘amatör’ yazının bir bölümü… Öğretmek değil, öğrendiğini paylaşmak… ‘Okuduğunu anlamış mısın, doğru öğrenmiş misin?’ sorularının yanıtlarını ‘duymak’; yanlış bildiğimizi düzeltmek, az bildiğimizi çoğaltmak için bir girişim.)

Londra Üniversitesi Akademisinden araştırmacıların balıklar üzerinde yaptığı yeni bir araştırmada nöronlar arasında uyanıkken kurulan yeni bağların gece uykusunun ilk yarısında zayıfladığı ortaya çıktı. Araştırmacılar, Nature dergisinde yayınlanan bulgularının uykunun rolü hakkında fikir verdiğini ancak gece uykusunun ikinci yarısının hâlâ gizemini koruduğunu belirtiyor.

Çalışma yine de uykunun rolü hakkında bir fikir veriyor ve bu konuda önemli bir teori olan ve uykunun beyin için bir sıfırlama görevi gördüğünü öne süren Sinaptik Homeostaz Hipotezini destekleyen sonuçlar ortaya koyuyor. UCL Hücre ve Gelişim Biyolojisi ve UCL Kulak Enstitüsü’nden araştırmanın ilk yazarı Dr. Anya Suppermpool şöyle anlatıyor:

Şimdi şu konuya bir açıklık getirmemiz lazım, biz neye "Yapay Zeka" diyoruz ? Eğer girdiğimiz veriler ile işlemler yaparak bize bir çıktı veriyorsa bu sözde "Yapay Zeka" olur. Doğrusaldır yani sadece belirli işlemleri yapabilir. Ya eğer biz bunun kendini geliştirmesine olanak tanısaydık ? İşte o zaman buna "Yapay Zeka" diyebiliriz. Ama hala bir eksiğimiz var ; nasıl çalışacak, işleme mantığı nasıl, ne kadar sürede ne kadar veriyle eğitildi ? En önemlisi, kendi kendine kendisini geliştirebiliyor mu ?

Bu sistemler genellikle oldukça büyük veri setleriyle kayda değer bir zaman zarfında belirli işlemlere tabii tutulur. Belirli işlemler ? Evet çünkü Yapay Zeka öğrenimi için yollar var, tek yol yok.

Genel anlamıyla yaratılışçı, dünyanın ve cenneti hiç yoktan, mutlak bir şekilde yaratan tanrıya özgür iradesiyle inanan kimseye denir. Böylesi bir tanrının genellikle "mevcut" olduğuna inanılır. Yani yaratılanlarla sürekli ilgilenen, gerekli olduğunda müdahale eden bir yapıda olduğu düşünülür. Eğer yaratıcı, yarattıklarıyla sürekli alakadar olmazsa, yaratılmış bu şeylerin sona ereceği veya yok olacağına inanılır. Hristiyan, Yahudi ve Müslümanların tamamı, bu bağlamda yaratılışçıdır. Bu gruplar teist olarak bilinirler. Bu "mevcudiyet" inancı onları, üzerinde çalıştığı materyali (maddeyi) yaratmış olsa da, olmasa da, yaratma eylemi tamamlanır tamamlanmaz yarattıklarına artık müdahale etmeyen bir yaratıcıya inanan deistlerden ayırır. 

Bu makalede ele alacağımız tartışmanın odağı, yaratılışçılığın daha sınırlı bir bağlamındadır. Bu bağlam, popüler yazılarda (özellikle de Amerika’da) yaygın olarak kullanılan bağlamdır: Yaratılışçılık, İncil’in özellikle Başlangıç (Genesis) kısmının ilk bölümlerini, biz insanlar da dahil olmak üzere Evren'in ve Dünya'nın tarihini anlatan literal [E.N. metaforik olmayan, gerçeği anlatan] anlatılar olarak algılamak demektir.

2018 yılında bilim insanları Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gizlenen beklenmedik bir ziyaretçi keşfetti. İlk bakışta beklenmedik ziyaretçinin birçok ilaca dirençli Enterobacter bugandensis olarak bilinen bakterinin beş farklı türü olduğu anlayan araştırmacılar, şimdi en az 13 suşun keşfedildiğini söylüyor. Bu da orijinal türlerin mutasyonlar sayesinde daha önce Dünya'da hiç görülmemiş birkaç yeni bakteri türüne evrimleştiği anlamına geliyor.

Elbette insanların bakterilerle hiç temas etmemesi mümkün değildir. Çeşitli hastalıklarla bağlantılı bu kadar çok tür varken, özellikle ISS gibi önemli yerlerde ne tür bakterilerin bulunduğunu bilmek önemlidir. ISS çok sık kontrol edilen bir ortam olduğundan, bu yeni bakteri türlerinin keşfi gelecekteki uzay yolculuğu çabaları hakkında bazı ilgi çekici soruları gündeme getirdi.

Günümüzde tıp doktorluğunun en saygın dallarından birisi kuşkusuz cerrahlıktır. Öte yandan klasik halk zanaatinin en önemli parçalarından birisi berberliktir. Peki bundan birkaç asır önce, bu ikisinin aynı meslek olduğunu biliyor muydunuz?

Berber-cerrahlık, kökenleri 13. yüzyıla kadar takip edilebilen bir meslektir. Bu dönemde şehirler henüz oldukça küçüktü ve birçok "popülasyon merkezi"nin kendisine ait bir hekimi ve hamamı ("banyo evi") bulunuyordu. İşte berber-cerrahlar, bu mini-şehirlerde görevlerini icra eden, hem saç ve sakal kesip, peruk takımı gibi kozmetik prosedürleri uygulayan, hem de kırık-çıkık düzeltme, ot-temelli tedaviler uygulama, kanama durdurma, diş çekimi, katarakt temizleme, kangrenli uzuvlara ampütasyon gibi çeşitli cerrahi operasyonları gerçekleştiren uzmanlardı. Ayrıca kupalama ve sülük tedavisi gibi sahtebilim uygulamaları da bu dönemde berber-cerrahlar tarafından uygulanıyordu. Bu kişilere "uzman" diyoruz; çünkü berber-cerrah olmak için bir kişinin 7 yılı bulabilen süreler boyunca çıraklık yapması gerekiyordu. Bu, birçok diğer meslekten daha uzun bir eğitim dönemi demektir.