Bruselloz Nedir? Hastalık Yapıcı ve Gebelik Sonlandırıcı Brucella Bakterisinin Gıda ile İlişkisi Nedir?

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Gıda güvenliği, gelişmekte olan ülkelerde önemli bir problem olup, bu ülkeler günümüzde hala gıda güvenliği sorunları ile mücadele etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, 200'den fazla hastalık kontamine gıda tüketimi nedeniyle meydana gelmektedir ve bu hastalıklar, özellikle infantlar, çocuklar, yaşlılar ve hamileler gibi hassas gruplar için uzun süreli sağlık problemlerine neden olmaktadır. Dolayısıyla, yıllık milyonlarca insan gıda kaynaklı zoonozlar nedeniyle hasta olmaktadır. Bu zoonozlar arasında en çok araştırılan mikroorganizmalardan biri, Malta Humması veya Akdeniz Ateşi adı da verilen Brucella spp.'in neden olduğu Bruselloz'dur.

Brucella, Brucellaceae familyasından sporsuz ve kapsülsüz bir mikroorganizmadır. Gr (-), hareketsiz ve aerobdur. Hücre içi parazittir - ki bu özelliği, hastalık oluşturma mekanizması ile yakından ilişkili olup, semptomlar kısmında ayrıntı verilecektir.

ECDC

Hayvanların eti, sütü, idrarı, vücut sıvıları ve gebelik materyalleri aracılığıyla bulaşır. Optimum ürediği sıcaklık 37^oC olup bu insan vücut sıcaklığıdır. 6-43^oC arasında da üreyebilir. Optimum ürediği pH aralığı 6.6-7.4 olup 5.8-8.7 aralığında da üreyebilir. Uluslararası Sistematik Bakteriyoloji Komitesine göre, bu soyda birbirleri ile benzerlik gösteren 6 tür yer almaktadır ve bu türlerin 4 tanesi insanlar için patojendir:

1. Brucella melitensis (koyun ve keçilerden izole edilmiştir)
2. Brucella abortus (sığırlardan izole edilmiştir )
3. Brucella suis (domuzlardan izole edilmiştir)
4. Brucella canis (köpeklerden izole edilmiştir)

Brucella, özellikle protein içeren kuru ortamlarda canlılığını koruyabilir ve toz, toprakta 10 haftaya kadar canlı kalabilirler. Fakat sıcaklığa bağlı olarak suda 10-70 gün canlı kalabildikleri tespit edilmiştir.

%3-4 oranında tuz içeren besi ortamında üreyemedikleri tespit edilmiş olsa da, yapılan deneysel çalışmalarda Brucella'ların farklı süt ürünlerinde ve yine farklı iç-dış faktörlere bağlı olarak uzun süre canlı kaldıkları ve bu özellikleri ile "relatif dirençli bakteriler" oldukları bildirilmiştir. Bununla bağlantılı olarak Brucella'nın, 8^oC'de muhafaza edilen ve pH değeri 4.3 olan sütte 20-25 gün, 4-7^oC' de muhafaza edilen ve pH değeri 4.2-5.4 olan sütte ise haftalarca canlı kalabildiği, deneysel yollarla kontamine edilen ve 30-32^oC' de muhafaza edilen ve pH değeri 4.0-4.5 olan yoğurtta 14-16 gün sonra hala canlılığını koruduğu ve -40^oC' de muhafaza edilen çiğ sütte ise en az 800 gün canlı kaldığı bildirilmiştir. Yine deneysel şartlarda Brucella ile kontamine edilen beyaz peynirlerde 8^oC' de 20 hafta canlı kaldığı tespit edilmiştir. Brucella çiğ keçi sütünden yapılmış peynirlerde 180 güne kadar ve yine pastörize edilmemiş farklı süt ürünlerinde uzun süre canlılığını koruyabilen bir bakteridir.

Isıl işleme karşı duyarlı olup pastörizasyon işlemi ile 62.8^oC' de 30 dakikada veya 71.7^oC' de 15 saniyede inaktif olurlar.

Belirti ve Semptomlar

Bruselloz, için insanları hasta edecek minimal enfeksiyon dozuna (MID) ilişkin bir literatür bilgisi olmamakla beraber B.melitensis için MID'in 5000 adet, B. abortus ve B. suis'in MID değerinin 10⁶-10⁷ civarı olduğu öngörülmektedir.

B. melitensis ilk kez 1877 yılında malta hummasından ölen bir askerin dalağından tespit edilmiştir. Türkiye'de ise ilk kez Kuleli Askeri Hastanesi'nde yatan bir erde tespit edilmiştir.

Özellikle B. melitensis ve B. abortus, insandan hayvana ve hayvandan insana bulaşması sebebiyle daha risklidirler. B. abortus, anne ile bebek arasındaki kotildonlarda bulunan kılcal damarlarda nekroz oluşturarak yavrunun beslenmesini sağlayan geçiş yerlerinin zarar görmesine neden olur. Dolayısıyla bebek besinsiz kalarak hayatını kaybeder ve abort olur. Bu nedenle hem hayvanlarda hem de insanlarda gebeliğin ilk üç ayında abort sebebidir.

B. melitensis, insan mide asidine karşı B. abortus'tan daha dirençlidir. Eğer mide asidi tamponlanmışsa (mide koruyucu ilaçlar kullanmak, aşırı protein veya karbonhidrat içerikli gıdalar tüketmek gibi) mideyi aşarak bağırsağa ulaşır ve hücre içi parazit olma özelliği ile bağırsaktan hücre içerisine girer. Vücut eklemlerine, diz kapaklarına, uterus ve testislere afinite duyduğu için buralara ulaşır. Özellikle diz ve dirsek kısımlarındaki eklemlerde şişkinliğe ve ağrıya sebep olur. Antibiyotik tedavisi başlanan hastada, tedavi süreci 3-6 aya kadar uzayabilir, çünkü antibiyotik hücre içine giremez. Etken, her hücre dışına çıktığında antibiyotik etkisini gösterecektir ve hücre dışına çıkıp kan dolaşımına katıldığı zaman ateş yükselir. Ateş bu nedenle inişli çıkışlıdır, devamlılık göstermez. Dolayısıyla ateş ondülan (dalgalı) karakterdedir. Bu özelliği nedeniyle Malta Hummasına benzemektedir.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Çiğ gıdalar, özellikle ısıl işlem görmemiş (pastörize veya sterilize edilmemiş) çiğ süt ve ürünleri ile, çiğ kıyma ve çiğ kıyma ile yapılmış çiğ köfte risklidir. Hayvanlar etken ile enfekte olursa, onlardan elde edilen ürünler de kontamine olacaktır. Bu ürünlerin ısıl işlem görmeden tüketilmesi ile insanlar da enfekte olmaktadırlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

The New York Times

AB standartları, Bruselloz riski nedeniyle, çiğ sütten yapılan peynirlerde 120 günlük olgunlaştırmayı, Türkiye standartları ise 90 günlük olgunlaştırmayı şart koşmaktadır. Biz Gıda Bilimi ve Teknolojisi uzmanları ile Gıda Mikrobiyologları ise minimum 120 günlük olgunlaştırmayı önermekteyiz.

İlave olarak, enfekte hayvanların dışkı veya idrarları ile kontamine olmuş çiğ bitkisel gıdaların ve kontamine suların da insanlar için bulaşma kaynakları arasında olduğunu eklemek gerekir.

Teşhis Yöntemleri

PCR metodu kullanılarak %100 özgüllük ve %79 (kan serumu örnekleri) ile %99.2 (tam kombine kan-serum örnekleri) hassasiyet oranlarıyla Bruselloz teşhisi konmaktadır.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavisi için antibiyotik kullanımı gerekmektedir. Genellikle, en az 6-8 hafta arasında Doxycycline ve Rifampin'in birlikte kullanılması tavsiye edilmektedir (eğer gebeyseniz, bu antibiyotiklere karşı alerjiniz varsa veya immunobaskılanmış grupta yer alıyorsanız mutlaka doktorunuza bildiriniz).

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Bruselloz'un inkübasyon süresi mikroorganizmanın giriş yoluna ve sayısına bağlı olarak 10-250 gün arasında değişir. Hastalığın seyri birkaç haftadan birkaç aya değişmekle beraber uzun süreli antibiyotik kullanımı gerektirmektedir.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

ECDC'nin (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi) Bruselloz'a dair yıllık epidemiyolojik raporuna göre, 2017 yılında 28 EU/EEA (AB/Avrupa Ekonomik Alan) ülkelerince doğrulanmış 381 vaka tespit edilmiştir. %67.2'lik oranla en yüksek vaka sayısı Yunanistan, İtalya ve İspanya'ya aittir. Üstelik, önceki 4 yıla kıyasla 2017 yılı en düşük vaka sayısının olduğu yıldır.

CDC'ye (ABD Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezleri) göre, her yıl dünya çapında 500.000' den fazla Bruselloz vakası tespit edilmektedir. Fakat raporlanmayan ve sıklıkla yanlış teşhis edildiği göz önünde bulundurulduğunda bu rakamın çok daha yüksek olacağına dair CDC not düşmektedir. Yine CDC'ye göre B. melitensis, dünya çapında insan hastalıkları arasında en sık bildirilen etken iken, en yaygın potansiyel enfeksiyon kaynağı ise B. abortus'tur.

FAO'nun (Gıda ve Tarım Örgütü) epidemiyoloji raporuna göre, en az 5 yıldır Bruselloz rapor edilmeyen ülkeler arasında Avustralya, Kanada, Kıbrıs, Danimarka, Finlandiya, Hollanda, Yeniz Zelanda, Norveç, İsveç ve Birleşik Krallık yer almaktadır. Özellikle Avrupa'nın Akdeniz ülkeleri, Kuzey ve Doğu Afrika, Yakın Doğu ülkeleri, Hindistan, Orta Asya, Meksika, Ora ve Güney Amerika'nın Bruselloz nedeniyle etkilendiği bildirilmektedir.

Food Poisoning News

İnsanların beslenme alışkanlıkları ile alimenter kaynaklı Brucella enfeksiyonları arasında yakın ilişki bulunduğu tespit edilmiştir. Örneğin Brucella ile enfekte koyun ve keçilerden sağlanan çiğ sütten yapılmış taze peynirlerin sıklıkla tüketildiği Fransa, Yunanistan, Meksika, Peru, Kuveyt ve İran gibi ülkelerde gıda kaynaklı Bruselloz olguları %8-100 arasında değişmektedir.

Önlem Yöntemleri

Bu hastalıkta, özellikle Veteriner Hekimler, hayvan bakıcıları, et ve süt işletmelerinde çalışan personeller (kasaplar, Gıda Mühendisleri veya Teknikerleri vb.) risk altındadır. Bu sahada çalışan personeller, ellerini sık sık dezenfektekte etmek zorunda kaldıkları için ellerdeki doğal mikroflora zarar görür ve Brucella florasız bir eli kolaylıkla aşabilir. Dolayısıyla bu işletmelerde etkin bir HACCP sistemi olmalı ve hem personel hem de gıda güvenliği sağlanmalıdır.

Gıda Hattı

Etken, ortamda bulunan toz partiküllerinin konjünktiva veya respiratorik sistem mukozası yoluyla alınması sonucu da enfeksiyona sebep olması nedeniyle, özellikle laboratuvar çalışanları için tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle Brucella ile çalışılan laboratuvarlarda uygun seviyede biyogüvenlik önlemleri alınmalıdır.

Hayvan çifliklerinde hem personelleri hem de hayvan sağlığını korumak için sürü aşılaması uygulanmalıdır.

Çiğ sütten yapılan peynirler, 120 günlük olgunlaşmaya bırakılmalıdır (%17 tuz içeren salamura peynirlerde 30 güne kadar canlı kalabildiği göz ardı edilmemelidir).

Agora Bilim Pazarı

Ekolojinin Temel İlkeleri

ISBN: 9789944341745
Sayfa Sayısı: 598
Baskı Sayısı: 2
Ebatlar: 13.5×20 cm
Basım Yılı: 2016

Devamını Göster

₺750.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Sokak satışı yapılan sütlerden uzak durulmalıdır. Güvenilen bir yerden alınan çiğ sütlere ise mutlaka etkili ısıl işlem uygulanmalıdır. Isıl işlem görmüş süt ürünlerine, çiğ süt ve ürünlerinin post-kontaminasyonu önlenmelidir.

Hastalığın kontrolünde Tıp Doktorları, Veteriner Hekimler ve Gıda Mükrobiyologları-Gıda Bilimcileri arasında işbirliği sağlanmalı, hayvan yetiştiricileri ve tüketicilerin hastalık konusunda bilinçlendirilmesi hedef alınarak yazılı ve görsel iletişim araçları etkin kullanılmalıdır.

Etimoloji

Hastalığa sebep olan Brucella cinsinin adı, bakteriyi ilk tanımlayan İskoç hekim Sir David Bruce'tan (1855-1931) gelmektedir.