Timur|Hayatı ve Savaşları

Tamburlaine, Tamerlane, Timour, Timur lenk olarak da bilinir. 1336 yılında, Maveraünnehir yakınlarında dünyaya geldi. 1405 yılında hayata gözlerini yumdu.

Timur, Cengiz Han’ın oğlu Çağatay’ ın o bölgedeki seferlerine katıldıktan sonra Maveraünnehir’ e ( Şu anda kabaca Özbekistan’a tekabül ediyor )yerleşmiş bir Moğol alt grubu olan Türkleşmiş Barlas kabilesine mensuptu. Timur bu yüzden ” Çağatay ”adı verilen bölgede topraklarını genişletti. Maveraünnehir’ in şu anki hükümdarı olan Emir Kazgan’ın 1357’de ölümünden sonra Timur, 1361 yılında Maveraünnehir’ in baş şehri olan Semerkant’ ı işgal eden Kaşgar Han’ı Tuğluk Temur’ e bağlılığını ilan etti. Tuğluk Temur, oğlu İlyas Hoca’ yı Maveraünnehir’ in valisi olarak ilan edip Timur’ u onun veziri olarak yerleştirdi. Ama kısa bir süre sonra Timur kaçtı ve Amir Kazgan’ın torunu olan damadı Amir Hüseyin’ e katıldı.

İlyas Hoca’ yı 1364 yılında yenilgiye uğrattılar ve 1366 sularında Mâverâünnehir’ in sahibi olmayı başardılar.1370 yılında Timur, Hüseyin’ e cephe aldı ve Belh’ i kuşatma altında tuttu. Hüseyin’in öldürülmesinden sonra Semerkant’ ın himayesi altında olduğunu ilan etti ve Çağatay Han’ ı Moğol İmparatorluğu’ nun yeni temsilcisi oldu.

Sonraki 10 yıl boyunca Timur, Doğu Türkistan ve Harezm bölgelerinde savaştı. En sonunda Kaşgar’ ı 1380 yılında işgal etti. Kırım’ın Moğol Han’ı olan Toktamış’ı Ruslar’ a karşı destekledi ve Toktamış birlikleriyle Moskova’ yı işgal etti. Bunun yanı sıra Toktamış, Litvanya’ yı Poltova yakınlarında yenilgiye uğrattı.

Timur, Herat’ ın ele geçirilmesi ile birlikte 1383 yılında İran fetihlerine başladı. XIV. yüzyıl İran devletleri politik ve ekonomik anlamda istikrarsızlardı. Moğol hükümdarlarla iyileşmenin işaretleri görülürken son İlhanlı Hakan’ ı Abu Said’in ölümüyle bu ilerleyişi gerileme takip etti. İç karışıklıkların ve bu durumlarla yeterince başa çıkamamanın etkisiyle ortaya çıkan güç boşluğunu düşman hanedanlar doldurdu. 1383-1385 yılları arasında Horasan ve bütün Doğu İran Timur tarafından diz çöktürüldü. Fars, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Mezopotamya ve Gürcistan teker teker 1386 ve 1394 yılları arasında ele geçirildi.

Aralıklarla Altın Orda Han’ ı olmuş olan ve generallerini 1385 yılında Azerbaycan’ da ve 1388 yılında Maveraünnehir’ de yenilgiye uğratmış olan Toktamış ile çarpıştı. 1391 yılında Toktamış’ ı Rus steplerine kadar takip etti ve onu yenerek tahttan indirdi. Ama Toktamış yeni bir orduyla çıkageldi ve Kafkasya’yı 1395 yılında işgal etti ve en sonunda Kuna Nehri’ nde yenilgiye uğradı, çabalamayı bıraktı ve pes etti. Timur, bir yıl boyunca Moskova’ yı işgal altında tuttu.

Bu sıralarda İran’ ın her tarafında isyanlar patlak verdi. Timur bu isyanları sert bir şekilde bastırdı. Bütün şehirleri yok etti. Toplu katliamlar yaptı ve onların kemiklerinin üstüne kuleler inşa etti.

1398 yılında Timur, Delhi sultanlarının Hindu tebaalarına fazla ayrıcalık gösterdiklerini bahane ederek Hindistan’ ı istila etti. 24 eylülde Indus Nehri’ ni geçti ve arkasında katliamlar bırakarak Delhi sınırına geldi. 17 aralıkta, Panipat’ ta Delhi sultanı Mahmut Tuğluk’ un ordusunu yok etti. Delhi yıkıntı yığınlarıyla doldu ve bu durum yüzyıllarca sürdü. 1399 yılı ile birlikte Timur başkentine döndü. Gonza’ lez de Clavijo bu dönüşle ilgili muazzam miktarda ganimet nakledildiğini söylemektedir. Ele geçirilmiş 90 kadar filin Semerkant’ a cami dikmek için taş ocaklarından taş taşımak için görevlendirildikleri bilinmektedir.

Timur, 1399 yılı bitmeden Mısır’ın sultanı olan Memlükler' i ve Osmanlı sultanı I. Bayezid’ i cezalandırmak amacıyla son büyük seferini gerçekleştirmek için onların bölgelerini işgal etti. Azerbaycan’ ı geri aldıktan sonra Suriye sınırlarına gelip Halep’ e saldırdı ve yağmaladı. Memlük ordusunu yendi ve Şam’ı ele geçirdi. Esnafları Semerkant yapılarına göndererek zenginliklerine ölümcül bir darbe vurdu. Ayrıca Bağdat saldırı ile birlikte alındı ve 20.000 şehir sakini katledildi. Bütün anıtlar yok edildi. Kış sonrası Gürcistan'da Timur, Anadolu' yu işgal etti, Ankara yakınlarında 1402 yılında Bayezid'in ordusunu yok etti.

Rodos krallığının elindeki Smirni' yi ( Günümüz İzmir sınırlarına girer ) ele geçirdi. Mısır sultanından ve VII. John' dan ( Daha sonra II. Manuel ile Bizans İmparatorluğu' nun ortak imparatoru oldu ) teslimiyet teklifleri aldı. Timur 1404 yılında Semerkant' a geri döndü ve Çin' e bir sefer için hazırlandı.

Aralık sonunda yola çıktı, Çimkent' in batısında Seyhun Nehri üzerindeki Otrar' da hastalandı ve Şubat 1405' te öldü. Vücudu mumyalandı, bir abanoz tabuta koyuldu ve Semerkant' a gönderildi. Burada Gür-e Amir adı verilen görkemli bir mezara gömüldü. Ölümünden önce topraklarını hayatta kalan iki oğlu ve torunları arasında paylaştırdı ve yıllar süren mücadelelerden sonra topraklar en küçük oğlu Şah Ruh tarafından birleştirildi.

Destekçiler:Arda Öğrenenefe, Ali Berk Karakuş, Ece Çiçek, Nuray Mustafazade