Robert Oppenhemir

22 nisan 1904 yılında doğan amerikalı ünlü fizikçi İkinci Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi'nin Los Alamos Labaratuvarı direktörüydü. Kendisi genellikle "atom bombası babası" olarak anılır.

Almanya'dan gelen Yahudi göçmenlerin çocuğu olarak New York'ta doğan Oppenheimer, 1925 yılında Harvard Üniversitesinden kimya alanında lisans derecesi ve 1927 yılında Almanya'daki Göttingen Üniversitesinden fizik alanında doktora derecesi aldı. Başka kurumlardaki araştırmalarının ardından Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesinin fizik bölümüne katıldı ve 1936'da profesör oldu. Moleküler dalga fonksiyonları için Born-Oppenheimer yaklaşımı, elektron ve pozitron teorisi üzerine çalışmalar, nükleer füzyonda Oppenheimer-Phillips süreci ve kuantum tünellemesinin ilk tahmini gibi kuantum mekaniği ve nükleer fizikteki başarılar da dahil olmak üzere teorik fiziğe önemli katkılarda bulundu. Öğrencileriyle birlikte nötron yıldızları ve kara delikler teorisine, kuantum alan teorisine ve kozmik ışınların etkileşimlerine de katkıda bulundu.

Oppenheimer 1942'de Manhattan Projesi'nde çalışmak üzere işe alındı ve 1943'te projenin New Mexico'daki Los Alamos Laboratuvarı'nın direktörlüğüne atandı ve ilk nükleer silahları geliştirmekle görevlendirildi. Liderliği ve bilimsel uzmanlığı projenin başarısında etkili oldu. 16 Temmuz 1945'te ilk atom bombası denemesi olan Trinity'de hazır bulundu. Ağustos 1945'te bu silahlar Japonya'ya karşı Hiroşima ve Nagazaki'nin bombalanmasında kullanıldı; bu, nükleer silahların bugüne kadar silahlı bir çatışmada kullanıldığı tek olaydı.

Oppenheimer 1947'de Princeton, New Jersey'deki İleri Araştırmalar Enstitüsünün direktörü oldu ve yeni oluşturulan ABD Atom Enerjisi Komisyonu'nun etkili Genel Danışma Komitesine başkanlık etti. Nükleer silahların yayılmasını ve Sovyetler Birliği ile nükleer silahlanma yarışını önlemek amacıyla nükleer enerjinin uluslararası kontrolü için lobi faaliyetlerinde bulundu. Hidrojen bombasının geliştirilmesine 1949-1950 yıllarındaki hükûmet tartışmaları sırasında karşı çıktı ve daha sonra savunma ile ilgili konularda bazı ABD hükûmet ve askerî gruplarının öfkesine neden olan pozisyonlar aldı. İkinci Kızıl Korku sırasında Oppenheimer'ın duruşu, ABD Komünist Partisi ile geçmişteki ilişkileri ile birlikte, 1954 yılındaki bir güvenlik duruşmasının ardından güvenlik izninin iptal edilmesine yol açtı. Bu, hükûmetin atom sırlarına erişimini ve dolayısıyla nükleer fizikçi olarak kariyerini etkili bir şekilde sona erdirdi. Doğrudan siyasi etkisi de elinden alınan Oppenheimer, fizik alanında ders vermeye, yazmaya ve çalışmaya devam etti. 1963 yılında siyasi rehabilitasyon jesti olarak Enrico Fermi Ödülü'ne layık görüldü. Dört yıl sonra gırtlak kanseri sebebiyle öldü. 2022 yılında ABD Enerji Bakanı Jennifer Granholm, Oppenheimer'ın güvenlik izninin iptaline ilişkin 1954 tarihli kararın iptal edilmesini emretti.