Psikoloji Nedir? Hedefleri ve Yaklaşımları Nelerdir?

Psikolojik, zihinsel süreçleri ve değişimleri anlamaya yönelik bir bilimdir. Zihinsel çözümler, düşünme, algılama, hayal etme ve öğrenme gibi soyut olayları içerirken; durumlarda, gözlemlenemeyen fiziksel tepkiler ve hareketlerden oluşur. Psikolojinin amacı, bu büyüme ve yayılmayı açıklayarak insani sonuçlara ışık tutmaktır.

Tarihte psikoloji, başlangıçta felsefeyle iç içeydi. Ancak 1900'lerin başında bağımsız bir bilim dalı haline gelmiş, bu süreçte önemli isimler ve teoriler ortaya çıkmıştır. Günümüzde psikoloji, eğitimden sağlığa, iş dünyasının sosyal hizmetlerine kadar birçok alanda uygulama bulmaktadır.

Psikolojinin Tarihsel Gelişimi ve İlk Yaklaşımlar

Psikoloji, birçok farklı teori ve yaklaşım ile zenginleştirilmiştir. Psikolojinin ilk çıktığı zamanlar çıkan yaklaşımlar:

1. Yapısalcılık (Yapısalcılık)

Psikolojinin kurucusu Wilhelm Wundt, 1879 yılında Almanya'nın Leipzig psikolojisinde ilk psikoloji laboratuvarını kurmuştur. Bu dönemde, bilinci oluşturan temel unsurların (duyumlar, algılar) ortaya çıkarılması. Edward Titchener, zihinsel süreçlerin ilerlemesi için "içebakış"ın merkezini geliştirmiştir. Örneğin, bir kişinin bir elmayı tanıması sırasında zihninde oluşan algılar ve duyumlar, yapısalcılığın odak noktasıdır. Ancak yapısalcılık eleştirilmiştir. Çünkü kendi zihinsel deneyimlerini anlatma biçimleri bireysel olarak değişebilir. Bu olumsuzlukların sonucu, psikoloji daha geniş kapsamlı yöntemlere yönelmiştir.

2. İşlevselcilik (İşlevselcilik)

William James'in sunduğu bu kapsamlı, zihinsel genişliğe odaklanıyor. İşlevselcilik, bilincin ne olduğu ve bireyin çevresine nasıl uyum sağladığı sorularını araştırır. Örneğin, tehlike anında "kaç veya savaş" tepkisinin bilincinin üzerindeki etkinliği işlevsellikle açıklanabilir. Eğitim psikolojisindeki birçok teknik, işlevselliğin sürdürülmesine dayanır.

3. Gestalt Yaklaşımı

Gestalt, algının parçalarının toplamından daha fazlası olduğu savunulmaktadır. Bir müzik parçasını düşünün; Notaların tek dinlenmesi bir anlam ifade etmeyebilir, ancak birlikte bir melodi oluşur. Gestalt psikolojisi, bu bütünselliği anlamaya çalışır. Örneğin, bir odada görülen nesneleri bir bütün olarak algılayıp onları bağlamalarına göre anlamlandırmamız Gestalt yaklaşımının bir örneğidir.

4. Davranışçılık

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

John B. Watson, büyüme koşullarının şekillenmesini savundu. Davranışçılık, bireyin sadece gözlemlenebilir davranışlarına odaklanmaktadır. Örneğin, Pavlov'un deneyimleriyle yaptığı deneyde, köpeklerin zil sesi ile yemek arasında ilişki kurması, şartlanma yoluyla ortaya çıkan bir örnektir. Watson ve ardından Skinner, ödül ve ceza sonuçlarının insan davranışının nasıl arttığını incelemiştir.

Psikolojinin Temelleri

Psikolojinin dört temel amacı vardır:

1. Tanımlamak:

insanların sergilediği büyüme. Örneğin, bir bireyin stres altında aşırı yemek yediğini gözlemlemek.

2. Açıklama:

Bu durumun nedenlerini belirlemek. Stresin, beyindeki kortizolun geliştirilmesi, kişinin bakımının yönlendirilmesini anlamak.

3. Öngörmek:

Bireyin belirli miktarının nasıl davranacağını tahmin etmek. Örneğin, bir sınav öncesi kaygılı bir öğrencinin odaklanma sorunlarının yaşayabileceğini.

4. Kontrol Etmek:

Problemli değişimi değiştirmek veya yönlendirmek. Örneğin stres yönetimi teknikleriyle aşırı yemek yeme alışkanlığını en aza indirir.

Modern Psikolojide Yaklaşımlar ve Örnekler

Günümüzde psikologlar, yaşayacakları ve zihinsel süreçlerini gerçekleştirmek için farklı yaklaşımları bir arada kullanırlar:

Agora Bilim Pazarı

Aşırı Düşünme Kitabı

Aşırı düşünmek… Uzun uzun düşünmek… Endişelenmek…

Psikolog Gwendoline Smith, birçok insanın muzdarip olduğu bu yaygın kaygı biçimini araştırıyor ve faydalı önerilerde bulunuyor.

Gwendoline Smith, olumlu ve olumsuz aşırı düşünme kavramlarını ayırarak, endişe hakkındaki gerçeği ve sizi engelleyen düşünce virüsleriyle nasıl başa çıkılacağını anlaşılır bir dille anlatıyor.

Birçok örnek, anekdot ve karikatürün yer aldığı Aşırı Düşünme Kitabı, kafanızda neler olup bittiğini anlamanıza yardımcı olacak ve sorunlarınızı ele alıp çözebilmeniz için güçlü stratejiler sunacak.

Bilişsel davranış teorisine dayanan bu kitap, kişisel yaşamınızdan ilişkilerinize, işinize kadar hayatınızın tüm alanlarında kaygılı düşünce kalıplarıyla savaşmanıza rehber olacak eşsiz bir kaynak.

Devamını Göster

₺164.00

Satın Al Tüm Ürünler

1. Biyolojik Yaklaşım

Bu yaklaşım, genetik, hormonlar ve beyin yapılarının insan vücuduna yayılması inceler. Örneğin, beynin beyindeki serotonin seviyesi dengesizlikle bağlantılı olduğunu gösterir. Ayrıca, genetik yatkınlıkların belirli hastalıkların üzerindeki etkisi de bu yaklaşımın konusudur.

2.Bilişsel Yaklaşım

Bilgiyi nasıl kullandığımızı ve depoladığımızı araştırır. Örneğin, sürekli olumsuz etkilere sahip bir bireyin olaylarına karşı daha stresli tepkiler vermesi. Bu nedenle, bu yaklaşım bilişsel düzeyde bakış açısını değiştirmeye odaklanır.

3. Davranışsal Yaklaşım

Ödül ve ceza sistemi ile öğrenme ve bunların değiştirilmesine odaklanılır. Örneğin, bir kitap okumayla ödül verilmesi, davranışlarla ilgili bir uygulamadır.

4. Psikanalitik Yaklaşım

Sigmund Freud'un geliştirdiği bu teori, bilinçdışı korkuların ve çocukluk deneyimlerinin bireysel üzerinde olup olmadığı araştırılıyor. Örneğin, aşırı otoriter ebeveynler tarafından yetiştirilen bir bireyin ileride otoriteye karşı aşırı duyarlı olması, bu yaklaşımın bir açıklaması olabilir.

5. İnsancıl Yaklaşım

Bu bağlamda, bireyin kendi potansiyelini gerçekleştirmesini vurgular. Carl Rogers'ın "kendini gerçekleştirmesi" teorisi ve Maslow'un ihtiyaçlarının çözümleri bu yaklaşım altında yapılan çalışmalardır. Örneğin bireyin sanat yaparak kendini ifade etmesi, insancıl tedaviye bir örnektir.

6. Kültürlerarası Yaklaşım

Bu yaklaşım, bireylerin etrafındaki büyüklükleri inceler. Örneğin, Batı toplumlarında bireycilik ön plandayken, Doğu toplumlarında topluluk odaklı değerler daha baskındır. Bu şekilde, yaşayacağınız hayatlarının tepkileri de değişebilir.

Psikolojide Kadınlar ve Ayrımcılık

Psikoloji tarihindeki kadınlar ve azınlıklar, bu alanda yer edinebilmek için ciddi mücadeleler veriyorlar. Mary Calkins, kadın olduğu için üniversiteye kabul edilmemiştir. Ancak Margaret Washburn, psikoloji alanında doktora derecesini alan ilk kadın olarak tarihe geçmiştir. Bunun yanında Afrikalı Amerikalı bireyler de uzun yıllar boyunca ayrımcılığa maruz kalmış, psikolojik eğitimine erişimde zorluklarla karşılaşmıştır.

Sonuç

Psikoloji, insanın doğasını sürdürebilir ve hayatın sürdürülebilirliğini artırmak için vazgeçilmez bir bilim dalıdır. Geçmişteki çürükler, farklı tedaviler ve incelemeler sayesinde insan davranışları daha iyi anlaşılmamıza katkıda bulunur. Günümüzde ise psikoloji, çözmekten toplumsal meseleleri anlayabilene kadar geniş bir yelpazede etkili olmaya devam etmektedir.