Osmanlı'da tabirler ( günümüzde olumlama )

Söz, yalnızca bir iletişim aracı değil; aynı zamanda ruhu besleyen, şekillendiren ve dönüştüren güçlü bir araçtır. Tarih boyunca toplumlar, sözün bu etkisinden yararlanarak kültürel değerlerini inşa etmiş, bireylerin ruh dünyasında derin izler bırakmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun nezaket ve zarafetle örülmüş konuşma dili ile günümüzün bireysel mutluluğu merkeze alan olumlama kültürü bu anlayışın iki farklı yansımasıdır.

Osmanlı toplumunda söz, adeta ruhun cilası olarak kabul edilirdi. İnsanlar yalnızca ne söylediklerine değil, nasıl söylediklerine de büyük önem verirlerdi. Dil; incelik, tevazu, edep ve saygının bir taşıyıcısıydı. Toplumun her kesiminde, padişahtan esnafa, şairden halk ozanına kadar herkes bu zarafetle yoğrulmuş dili benimsemişti. “Siz kıymetli zat-ı âliniz”, “izzet-i nefsinize dokunmasın”, “nâçizane fikrimce” gibi ifadeler; karşı tarafı yüceltirken aynı zamanda kişinin kendini alçakgönüllülükle ifade etmesini sağlıyordu.

Bu dilin ardında yalnızca edebî bir kaygı değil; aynı zamanda bir terbiye anlayışı vardı. Çocuklara küçük yaştan itibaren “güzel söz söylemenin” bir fazilet olduğu öğretilir, bu sözlerin ruh üzerindeki etkileri anlatılırdı. Böylece konuşma sadece bir aktarım değil, ahlâki bir gelişim aracı hâline gelirdi.

Modern dönemde ise sözün iyileştirici gücü psikoloji ve kişisel gelişim alanlarında yeniden keşfedilmiştir. “Olumlama cümleleri” adı altında bireyler, kendilerine yönelik pozitif ifadeleri tekrar ederek içsel dönüşüm sağlamayı hedeflemektedirler. “Ben değerliyim”, “Yeterliyim”, “Kendimi seviyorum” gibi ifadeler, bireyin özgüvenini artırmak, negatif düşünce kalıplarını dönüştürmek ve zihinsel sağlığı güçlendirmek amacıyla kullanılır.

İlk bakışta Osmanlı’daki zarif konuşma dili ile günümüzün içe dönük olumlama dili birbirinden oldukça farklı görünebilir. Ancak her ikisinin de özünde sözün insan ruhuna yönelttiği bir iyileştirme işlevi vardır. Osmanlı’da bu işlev sosyal ilişkiler, nezaket ve maneviyat ekseninde şekillenirken; günümüzde bireysel farkındalık, içsel huzur ve özgüven ekseninde biçimlenmektedir.

Her iki yaklaşımda da söz yalnızca dış dünyaya değil, aynı zamanda iç dünyaya da hitap eder. Osmanlı’daki bir beyefendinin, bir başkasına duyduğu saygıyı dile getirişi; günümüzde bireyin kendi benliğine duyduğu şefkatin yansımasıdır. Zamanlar farklı olsa da sözün gücü aynı kalır: Ruhları şekillendirir, iyileştirir ve toplumu dönüştürür.

Sonuç

Osmanlı’nın sözle terbiye anlayışı ile günümüzün sözle iyileşme kültürü, aynı kökten beslenen iki ayrı çiçektir. Geçmişin nezaket dolu dili, bugünün bireysel olumlama arayışıyla birleştiğinde; hem toplumsal hem de bireysel düzeyde sağlıklı bir iletişim kültürünün temelleri atılmış olur. Bu nedenle tarihî mirasımızı yalnızca nostaljik bir değer olarak değil; bugünün sorunlarına çözüm sunan bir kaynak olarak da değerlendirmeliyiz. Unutulmamalıdır ki, sözle terbiye edilen bir toplum, sözle iyileşen bireylerden ol

uşur.