Neptün'ün Ötesinde Yeni Cüce Gezegen Tespit Edildi: Belki de Sandığımızdan Daha Da Yalnızız!

Keşifin Ayak İzleri

New Jersey, Princeton'daki İleri Araştırmalar Enstitüsü'nden Sihao Cheng ve meslektaşları, 2017 OF₂₀₁ olarak bilinen nesneyi ilk kez Şili'deki Victor M. Blanco Teleskobu'ndan alınan bir astronomik görüntü veritabanında parlak bir nokta olarak tespit ettiler. Bu nesne, "9. Gezegen", "Gezegen X" olarak tanımlanan teorik gezegene ışık tutuyor olabilir.

New Scientist

Peki Nedir Bu "2017 OF₂₀₁"?

2017 OF₂₀₁, astronomide Trans-Neptunian Object (Neptün Ötesi Cisim) olarak adlandırılan cisimlerden biridir. Bu cisimler ufak buz parçalarından gezegenlere kadar çok geniş bir skalada değerlendirilebilir. TNO'lar, çok uzak ve sönük nesnelerdir. Uyarlamalı optik veya uzay teleskopları kullanan klasik görüntüleme, boyutları, şekilleri ve çevreleri hakkında herhangi bir doğru ayrıntı sağlayamaz.

2017 OF₂₀₁, 700 kilometre çapa sahiptir. Bilinen en büyük Neptün Ötesi Cisim Plüton ile kıyasladığımızda (2.376 kilometre) ondan 3 kat daha küçüktür. Ancak yine de 700 kilometre çapın TNO kategorisindeki bir cisim için etkileyici olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Çünkü bu çap, "büyük TNO" kategorisine girilmesini sağladığı gibi kendi kütleçekimiyle küresel olma potansiyeline sahiptir (yani teorik olarak “cüce gezegen” statüsü tartışılabilir). Ayrıca bu boyuttaki cisimler genellikle ilginç özellikler taşır: yüzey buzları, azot/metan izleri, uyduya sahip olma ihtimali, yörüngelerinde rezonans, vb.

Nesne şu anda yaklaşık 90,5 astronomik birim uzaklıkta. (1 astronomik birim, Dünya ile Güneş'in arasındaki mesafeyi ifade eder.) Yine Plüton ile karşılaştırdığımız zaman Plüton ortalama olarak 39.5 astronomik birim uzaklıktadır. Bu mesafe hesabına biraz daha detaylı bakacak olursak araştırmacılar, Kanada Fransa Hawaii Teleskobu tarafından yedi yıl boyunca alınan 19 gözlemi geriye doğru inceleyerek, 2017 OF₂₀₁'in güneşe en yakın olduğu noktanın (perihelion) Plüton'un yörüngesine benzer şekilde 44,5 AU olduğunu belirlediler. Güneşten en uzak olduğu nokta ise (aphelion) güneş sisteminin çok dışında, 1600 AU'dur.

Bu denli uzun bir yörüngeyi tamamlaması için 25.000 yıl gerekiyor. Sanki biraz... fazla uzun bir süre. Bu kadar uzak bir yörünge izlemesi... gerçekten garip değil mi? Evet, tüm olay da bu zaten. Bu yüzden bilim insanları teorik "9. Gezegen" fikrini yeniden gözden geçirme ihtiyacı duydu.

Phys.org

Teorik 9. Gezegen Fikri Nedir?

2016 yılında, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden astronomlar Konstantin Batygin ve Mike Brown, Güneş Sistemi’nin çok uzağında saklanan dev bir gezegenin varlığını önerdiler. Bu gezegen, doğrudan gözlemlenmemiş olsa da, bazı küçük gökcisimlerinin alışılmadık yörüngeleri, onun kütleçekimsel etkisiyle açıklanabilir görünüyordu.

Hipotezin temel dayanağı, ETNO’lar (Extremely Trans-Neptunian Objects) adı verilen bazı cisimler, benzer yörünge yönelimlerine sahipti. Normalde, bu kadar uzak ve dağınık cisimlerin böyle hizalanmış olması beklenmez. Bilim insanları, bu hizalanmayı sağlayacak kadar güçlü bir cisim olabileceğini düşündüler: Tahmini olarak 5 ila 10 Dünya kütlesinde, Güneş’ten 400-800 AU uzaklıkta dönen bir “9. Gezegen.”

Ancak bu gezegen hiç görülmedi. Teori hâlâ güçlü bir şekilde tartışılsa da, zamanla bazı keşifler bu modeli zayıflatmaya başladı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Nasa Science

2017 OF₂₀₁ ile Bağlantısı Ne?

Dokuzuncu Gezegen fikrini anladığımıza göre tekrardan 2017 OF₂₀₁'e göz atmamız gerek. Çünkü bu keşfettiğimiz yeni cüce gezegen adayımız, çok bilinmeyenli denklemin köklerinden birisi olabilir!

Bu yeni keşfedilen cisim, 9. Gezegen hipotezini desteklemek yerine sorguluyor. Çünkü:

1) Yörüngesi, 9. Gezegen'in yönlendirmesiyle hizalanmış diğer ETNO’ların düzenine uymuyor.

2) Yapılan simülasyonlarda, eğer 9. Gezegen varsa, 2017 OF₂₀₁ çoktan Güneş Sistemi dışına kütleçekim etkisi sayesinde savrulmuş olurdu. Eğer bu kadar büyük bir cisim gerçekten Güneş Sistemi’nin dış bölgelerinde dolaşıyorsa, etrafındaki küçük cisimler üzerinde ciddi yörünge bozucu (perturbatif) etkiler yaratır.

3) Ama hâlâ buradaysa, belki de onu çeken, yönlendiren hiçbir büyük gezegen yoktur.

Phys.org

Özet Olarak

Aslında dürüst olmak gerekirse bu epey eğlenceli bir keşif oldu. Çok hoş, çünkü yeni bir cüce gezegen adayımız oldu. Bir yandan da üzücü, çünkü yıllardır güçlü bir şekilde tartışılan 9. Gezegen fikrine tekrardan göz atmamız, hatta belki de rafa kaldırmamız gerekecek. Bir yandan da sorgulatıcı, belki de yazının başlığında yazdığım üzere sandığımızdan daha da yalnızızdır. İşte tüm bu sorular şu an için bir bilinmezlik. Ama bilimin de tüm heyecanı tam olarak burada yatıyor. Yeni bilinmezlikler, yeni sorular doğuracak. Yeni sorular ise yeni cevaplar. Ve her cevap gitgide derinleştikçe yeni bilinmezlikler yaratacak. Harika bir paradoks!