NANY Çoklu Evren Modeli

Bu yazı gerçek bir bilimsel teori hakkında değildir, Evrim Ağacı YouTube kanalında yayınlanan çoklu evren teorisiyle ilgili videoyu izlerken aklıma gelen ve videonun birçok farklı yerinden bir şeyler içeren, daha ziyade bilim kurgusal bir modeldir. Bilim kurgusal olmasının sebebi arkasında gerçek bir matematik olmaması, sadece aklıma gelen bir şey, daha sağlam bir şekilde bir benzeri bilim insanlarının hali hazırda radarında olabilir.

Yazı boyunca kullandığım bazı terimler var, bunlar bazen uydurma bazen de yanlış kullanımlar olabilir. Benim ne anlamda kullandığımı bilmeniz faydalı olacaktır:

Temel Parçacık: Daha küçüğü olmayan, başka hiçbir şeyden oluşmayan parçacık. Günümüzde bu atomaltı parçacıklar gibi görünüyor, sicim ve membran teorileri daha da küçük parçacıklar öneriyor.

Tekillik: Evrenimizi en başta oluşturan "şey". Büyük patlama/enflasyon dediğimiz evrenimizin bir anda çok hızlı genişlemesiydi, "tekillik" diyerek kastettiğim şey o genişleyenin ne olduğu. NANY modeline göre temel parçacıklar.

Patlama: Büyük patlama, evren doğumu. Tekilliğin genişleyerek bir evrene dönüşmesi.

Alt paralel evren/üst paralel evren: Biz başka bir evrendeki toz zerreleriysek, o evren bizim üst paralel evrenimiz demektir. Eğer bizim temel parçacıklarımız aslında başka evrenlerse, onlar da bizim alt paralel evrenimiz.

Yumurta: Henüz patlamaya uğramamış temel parçacıklar alt evrene geçtiğinde bir yumurta oluyor. Yazıda daha iyi anlayacaksınız.

Söylemek istediğim son şey de yazı boyunca evren ölümlerinden ve ölü evrenlerden bahsederken evrenin ısı ölümü teorisinin gerçekleşeceğini kabul ettim. Sadece bir yerde evrenimizi öldürecek şeyin bu evren içinde yaşanacak başka bir büyük patlama olabileceğini söyledim.

--

NANY (Not Anymore Not Yet) çoklu evren modeli, adını matruşka modelle ilgili "bir üst paralel evren ve bir alt paralel evren var mı?" sorusuna verilen teorik cevaptan alıyor.

Model, büyük patlamanın başındaki "tekillik"in ne olduğu sorununa bir cevap oluyor gibi görünse de ne yazık ki sadece soruyu öteliyor ve bu yüzden bilim kurgudan öteye gidemiyor.

Temelinde model şöyle: Bizim evrenimiz başka bir evrenin atomaltı parçacığı mı? Artık değil. Peki bizim evrenimizin atomaltı parçacıklarında başka evrenler mi var? Henüz değil.

Çünkü evrenimizin en temel parçacıkları patlamayı bekleyen tekillikler bu modele göre. Evrenin ısı ölümü teorisine göre evren genişledikçe enerji ve madde eşit bir şekilde dağılacak, yani önce galaksi kümelerini bir arada tutan bağlar kopacak, sonra galaksileri, sonra molekülleri, atomları ve bu modele göre en sonunda atomaltı parçacıkları.

Her yerinden çekiştirilmiş evrenimizin en temel parçacıkları bile tutunamayıp patladığında, "alt paralel evren" diyebileceğimiz bir evrenin büyük patlaması olacak o. Bu yüzden bizim evrenimiz ölene kadar alt paralel evrenler gerçek değil, not yet.

Bu yüzden biz başka bir evrenin temel parçacıklarında da değiliz, not anymore çünkü üst paralel evrenimiz öldü.

Bu teoriye göre üst evrenimizde başlangıçta ne kadar temel parçacık varsa, bizim de o kadar "kardeş paralel evren"imiz var, gerçi biz de dahiliz o sayıya. Bu varsayım bütün parçacıkların aynı anda patladığı varsayıma dayanıyor. Bu, evren o noktaya gelene kadar bütün maddenin eşit bir şekilde yayıldığını hesaba katarsak o kadar olağan dışı görünmüyor ama tabi ki böyle olmak zorunda da değil, özellikle o büyük patlamaya sebebiyet verecek koşullar çok hassassa.

Eğer hepsi aynı anda gerçekleşmişse fizik kuralları tüm kardeş paralel evrenlerde aynı olabilir ama kendi üst paralel evrenlerinden farklı olabilir. Veya ne kadar içeride ve ne kadar dışarıda olduğuna göre farklılık göstermiş de olabilir. Hatta aynı anda oluşan ve bir anda genişleyen evrenler iç içe de geçiyor olabilir.

Hepsi farklı zamanlarda gerçekleşmişse temel parçacık sayısı kadar evren yoktur belki, belki sadece bir patlama bile kendi genişlemesinin yarattığı basınçla evrenin genişleme kuvvetinin yarattığı gerdirme kuvvetine karşı çıkıp diğer patlamaları önlemiş olabilir. Muhtemelen böyle bir durumda birkaç evren oluşur. Bu da bizim evrenimizin sınırlarının dışında ölü bir evren olduğu anlamına gelir.

Veya bir temel parçacık patlayıp da aniden genişlerken başka temel parçacıkları da içine dahil ederse, bunlar o evren içinde sonraki evren ölümünü bekleyen yumurtalar olabilir, belki de o yumurtalar evrenin kendi temel parçacıklarından önce patlar, böylece her evrenin temel parçacıkları kendi evreninin ölümünde değil, alt paralel evrenin ölümünde patlıyor demektir. Hatta bir evren içinde birden fazla yumurta varsa, bunlardan bazıları alt-alt paralel evrenlere hatta belki daha da ötesine taşınabilir. Burada yumurtaların, temel parçacıklardan daha kolay patladığını varsayıyorum ama bu böyle olmak zorunda değil tabi ki.

Bu model bizim evrenimizi oluşturan madde ve enerjinin, bizden önce kaç üst paralel evren varsa hepsinde en başından beri var olduğu anlamına geliyor. Bu yüzden aslında bu döngünün bir başı ve bir sonu olmalı. Dediğim gibi tam da bu yüzden NANY Çoklu Evren Modeli soruyu sadece öteliyor, eğer soru evrenin nasıl oluştuğu ise.

Başka bir fikir: belki bu temel parçacıkların patlamasına sebebiyet verecek koşullar farklı sebeplerden veya tamamen şans eseri oluşuyor da olabilir. Bu yüzden evrenin ölümü alt paralel evrenlerin oluşmasını sağlamıyordur, o evrenin oluşması üst evrenin ölümüne sebebiyet veriyordur.

Başka bir evren içinde yaşanan bu büyük patlamalar insana pek çok şey düşündürüyor. Mesela bizim evrenimiz öldüğünde oluşacak alt evrenler ışık hızından daha hızlı genişleyemeyecek mi? Peki bu o evrenin içinde yaşayan insanları ne kadar etkileyecek? Belki bizim evrenimizin genişleme hızı bizim üst evrenimizin hız sınırları içindeydi.

Veya farklı evrenlerin farklı fizik kurallarının olabilmesinin sebebi ne? Bir evrendeki sabitler neden o şekildedir? Biz fizikte neyi önden kabul ediyoruz neden ve nasıl o şekilde olduğunu bilmeden?

Demek istediğim, evrenimiz öldüğünde neden aynı kuralları korumak zorunda olsun? Büyük soğuma yoluyla ölmüş iki evreni birbirinden ayıran ne ki ikisinde ışık hızı farklı olsun mesela? Belki ölü evrenler aynı özellikleri paylaşıyor, belki bu yüzden oluşacak yeni evrenlerin büyüme hızını etkilemiyor bu. Özellikle hepsi aynı anda patlıyorsa, artık eski evrene dair hiçbir şey kalmamış demektir. En temel parçacığı her ne ise evrenimizin, hepsi aynı anda patladığında bu patlamalar gerçekten hala bizim evrenimizde mi yaşanıyordur?

Görebileceğiniz gibi NANY insana düşünecek çok fazla şey sunuyor. Kurgusal bir konsept olarak üzerine düşünmesi epey keyifli. Umarım siz de bunu okumaktan keyif almışsınızdır :)