MİTOLOJİLER NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR VE NASIL YAYILMIŞTIR

Bu görsel Microsoft Bing tarafından oluşturulmuştur.

Günümüzde sadece anlatımlardan ibaret olan mitolojiler zamanında insanların inandığı din ve öğretilerdir. Yunanistan’dan kuzey topraklarına, Anadolu’dan Orta Asya’ya kadar dünyanın birçok yerinden birbirinden bağımsız farklı özellikleri kadar benzer özelliklere de sahip birçok mitoloji ve inanış şekilleri ortaya çıkmıştır.

Peki, bu mitolojiler ve inanışlar nasıl ve ne zaman ortaya çıktı?

Büyük Türkçe Sözlüğe göre mitler “Geleneksel olarak yayılana veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren alegorik bir anlatımı olan halk hikâyesi” şeklinde açıklanmıştır. (Yağmur, S. K. (2018). Efsane Ve Mitoloji Üzerine Genel Bir Değerlendirme Ve Efsane Mitoloji İlişkişi. Asia Minor Studies, (12), 317-328.)

Mitoloji kelimesi konu içeriğinin doğaüstü olaylardan ve geçlerden oluşan hayal ürünü ve öykü anlamına gelen “mythos” ve akıl veya söz anlamına gelen “logos” sözcüklerinin birleşiminden meydana gelmiştir. İnsanlığın zaman içinde geçirmiş olduğu değişim aşamaları ve düşüncede gerçekleşen yenilikler hakkında kritik ve önemli bilgiler içermektedir, Bilimle benzer bir şekilde mitolojiler de insanların varoluşu ve dünyayı açıklama ve anlamlandırma çabasının ilkel bir hali olduğu görülmektedir.( AKCAN, G. (2019). Psikoloji çerçevesinde mitoloji olgusunun incelenmesi. Mitoloji Araştırmaları,(Edit İbrahim Gümüş), Hiper Yayın, İstanbul, 47-71.)

Bu bağlamda mitolojilerin insanların gördüklerine anlam verme çabası ve zamanın yetersiz bilimi ile bu anlamları ilahi güçlerde araması olarak kabul edebiliriz.

Günümüzde en çok duyulan ve bilinen mitolojiler arasında Yunan Mitolojisi, İskandinav Mitolojisi ve Mısır Mitolojisi bulunmaktadır.

Bu milletlerin anlatılarının günümüze kadar ulaşması ve birçok insan tarafından bilinme sebebi ise aynı zamanda en eski medeniyet ve millet olmalarından kaynaklıdır.

Ama günümüzde baktığımızda bu bahsedilen milletlerin hiçbirinde bu mitolojilere olan inanç kalmamıştır ve sadece öğretici ve ders çıkarılması gereken eski hikâyelere dönüşmüştür.

Semavi dinlerin yayılması ve bu milletlerin artık Hristiyanlık, Müslümanlık ya da Yahudilik gibi İbrahim-i Dinlere inanması mitlerin artık inanç biçimi olmaktan çıkmasına sebep olmuştur.

Mitolojiler farklı topraklarda ortaya çıkmasına rağmen çoğu zaman birbirlerine benzer yönler ve olaylara sahiptir.

Bunun en büyük örneği Yunan ve Roma Mitolojisidir. Roma Mitolojisi Yunan Mitolojisinin birebir aynı konumundadır, aynı pagan geleneklerine bile sahiptir. Sadece tanrıların ve kahramanların isimleri farklılık göstermektedir.

Eski Roma dini “Tanrıların düzeni sağlama” ilkesi üzerine kuruludur. Bir pagan dini olan Roma dininde birçok tanrı bulunmaktadır ve her tanrının bu düzeni sağlaması için belirli görevleri vardır. Roma dini tam bir ritüeller bütünlemesidir.

Peki, Yunan Tanrıları nasıl oldu da isim değiştirerek Roma tanrıları oldu.

Kesin bir şey söylemek güç olsa da MÖ 7. Yüzyıldan itibaren halkların yakın ilişkileri ve devletlerin yakın coğrafyada bulunmasından dolayı geçiş olmuştur. Ticaretin en etkili zamanlarında daha fazla tüccar çekme amacıyla yapılan ritüeller ve dini eğlencelerde bu tanrıların isimleri ve benlikleri bir topraktan diğerine taşınmıştır. Özellikle Yunanlarda yaygın olan şevk ve cinsel içerikli bu ritüellere katılım çok daha fazla olduğundan Yunan gelenekleri ve tanrıları hem Roma’ya hem de Anadolu’ya kadar yayılmıştır.( TURAK, Ö. (2018). ROMA PANTHEONU: ESKİ YUNAN TANRILARI NASIL ROMALI OLDU? Amisos, 3(5), 481-492.)

Bu görsel Microsoft Bing tarafından oluşturulmuştur.

Daha önce de denildiği gibi mitolojiler içerik olarak farklılık gösterse de hepsinin ortak yönlere sahip olayları ve karakterleri vardır.

Peki, nedir bu ortak noktalar?

Mitolojilerde olaylara göre tanrılar vardır,

Ölüm, doğa olayları, bereket, aşk gibi her yerde insanlığın karşılaşacağı şeyler için tanrılar vardır.

Peki, neden her mitolojide benzer olaylar için farklı tanrılar isimlendirilmiştir?

İnsanlık düşünme yetisi kazandığından beri çevresini gözlemledi ve bu gözlemlerini anlamlandırmaya çalıştı.

Bilimin daha var olmadığı zamanlarda anlamlandıramadığı şeyler için de kutsal varlıkları yarattı. Fay hattını bilmediği için olan depremi ve tusunamiyi Poseidon’a adadı. Yıldırım onlar için çok büyüleyici bir şeydi o yüzden Thor’u yarattı. Savaşlarda sığınacak ve yardım isteyecek bir yer bulmak için Ares’i ve savaşta ölünce ödüllendirilmek için Valhalla’yı yarattı.