KONU HAKKINDA BİLGİSİ OLMAYANLAR İÇİN KISACA SOSYALİZM REHBERİ

Merhabalar,ben Ömer. Önceki bir yazıda kısa bir liberalizm rehberi yazmıştık. Tek bir ideolojinin tanıtımını yapmamış olmak için bu yazımızda ise liberalizme zıt ,liberalizme ve liberalizmin ekonomik ekseni olan kapitalizme tepki olarak doğan bir ideoloji olan sosyalizm rehberi yapacağız. Liberalizm rehberinde de dediğim üzere bu kısa bir blog yazısıdır,bu blog yazısından sosyalizm gibi geniş kapsamlı bir ideolojinin tamamını  öğrenmeniz mümkün değildir. Hiç bilmeyen biri ya da az bilen birisinin  sosyalizm hakkında bir fikir kazanabilmesi içindir  bu yazı.

Not: Liberalizm rehberinde de dediğim üzere kendimi herhangi bir  ideolojiye mensup olarak görmüyorum. Yani amacım herhangi bir ideolojinin propagandasını yapmak ya da bir ideolojiyi yermek değil. Amacım tamamıyla sosyalist fikiri iyi,avantajlı ve kötü,dezavantajlı yönleriyle ele almaktır. Bu yazıda sosyalizmi sonuna kadar destekleyen fikirleri de, acımasız eleştirileri de ele almaya çalışacağım. Yani sonuna kadar objektif kalmaya çalıştığımı da belirteyim.

Yazıya başlamadan önce sosyalist fikiri bazı kelimelerden bağımsız anlatmanın pek de mümkün olmadığını belirtmek gerek. Dolayısıyla yazı öncesinde kısa bir terim sözlüğü ekledim. Çünkü tekrar söyleyeyim,bu yazı hiç bilmeyen birine anlatır derecede basit düzeyde yazılmıştır:)

Kapitalizm:Zenginliğin özel bireyler ve işletmeler tarafından sahiplenildiği malların,piyasanın kuralları uyarınca mübadele için üretildiği bir ekonomik sistem,liberalizmin ekonomik ekseni diyebiliriz.

Enternasyonalizm: İnsanlığın birleşmesini engelleyen bütün engellerin ortadan kalkması(milletler,dinler vs) ve tüm dünya insanlarının birleşmesini öngören ideolojidir.

Proleterya: Kendi emek gücünü satarak varlığını sürdüren bir sınıfı işaret eden Marksist bir terim;tam anlamıyla söylersek,proleterya,kol emeğine dayanan işçi sınıfından ibaret değildir.

Ütopyacılık:İnsan gelişminin sınırsız imkanlarının tipik olarak mükemmel ve ya ideal bir toplum görüşünde,bir ütopyada ifade bulduğu inancı

Kolektivizm: Bireyciliğin zıttıdır,toplumsal herhangi bir grubun herhangi bir amaçla işbirliğinde bulunmasını öğütler.

Toplumsal sınıf:Ekonomik ve toplumsal etkenlere dayanan bir bölünme;benzer sosyo-ekonomik özellikleri taşıyan insan grubudur.

Burjuvazi:Kapitalist bir toplumun yönetici sınıfını işaret eden Marksist bir terim.

Diyalektik:Karşıt iki güç arasındaki etkileşimin daha ileri bir evreye yol açtığı gelişm süreci.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

1)SOSYALİZM NEDİR?KELİME ANLAMI VE KISACA SOSYALİZMİN KÖKENİ

Sosyalist ideoloji; enternasyonal ve kolektif bir şekilde proleterya sınıfının haklarını savunan,iktisatta emek-değer teorisini esas alan bir sol temelli ideolojidir. Peki sosyalizmin kelime kökeni nedir? "Sosyalist" terimi birleştirmek ya da paylaşmak anlamına gelen latince sociare'den türemiştir. Sosyalistler ideolojilerinin kökeninin Platon'un Devlet isimli eserine ya da Thomes More'un Ütopya isimli eserine kadar uzandığını iddia etmektedirler. Bu fikir temelde doğru kabul edilebilir,çünkü sosyalizmin bazı temel ilkeleri bu eserlerde kendine yer buldu. Ama bu o eserlerin bir sosyalist doktrin niteliğinde olduğu anlamına gelmez. Bir doktrin olarak sosyalizm kendine 19.yüzyılda yer bulur. Sosyalizm esasında  Avrupa'da kapitalizmin gelişmesinin yarattığı toplumsal ve ekonomik koşullara tepki olarak doğmuştur. Yani sosyalizm esasında liberal fikire bir tepki olarak doğmuştur. Ve kapitalizme bir alternatif bulma girişimindedir. Bunun bir sonucu olarak ilk sosyalistler kapitalizme çoğu kez radikal,hatta devrimci bir alternatif aramışlardı. Örneğin Fransa'da Charles Fourier ve Birleşik Krallık'ta Robert Owen  paylaşma ve işbirliği temeline dayanan  deneysel toplululuklar kurarak ütopyacılık akımını  desteklemişlerdi.

2)SOSYALİZMİN ANA FELSEFESİ VE İLKELERİ

Sosyalist ideoloji kendine temel olarak Marksizmi alır. Marksizmin birçok alt kümesi bulunmaktadır fakat biz sosyalizmin temelini oluşturan klasik marksizme 3.bölümde değineceğiz. Sosyalizm liberalizme tepki olarak doğan bir ideoloji olduğundan dolayı ilkeleri de liberalizmin ilkeleri ile taban tabana zıttır. Peki sosyalizmin en önemli ilkeleri nedir? İlkeler şunlardır:

-Topluluk

-İşbirliği

-Eşitlik

-Ortaklaşa sahiplik(Komünal yaşam)

-Sınıf siyaseti

2.1)TOPLULUK

Sosyalizmin tam kalbinde,insanları,sadece bireysel çabaları ile değil de topluluğun gücüne dayanarak toplumsal ve ekonomik sorunlarla baş edebilecek toplumsal varlıklar olarak gören birleştirici bir görüş bulunmaktadır. Yani sosyalizm birey değil toplum üzerine kurulmuştur. Sosyalizmin bu ilkesi liberalizmin bireycilik ilkesine tamamıyla zıttır. Çoğu sosyalist;örneğin,İngiliz metafizik şairi John Donne'ın şu dizelerini tekrar etmekte hiç gocunmaz:

Ada değildir insan,bütün değildir bir başına;Anakara'nın bir parçasıdır...Ölünce bir insan eksilirim ben,çünkü insanoğlunun bir parçasıyım;işte bundandır ki sorup durma çanların kimin için çaldığını;çanlar senin için çalıyor...

Yani insanlar,birbirlerine ortak bir insanlık bağıyla "yoldaş"tır.

Agora Bilim Pazarı

KÜÇÜK BİLİM İNSANIN UZAY YOLCULUĞU (8-10 YAŞ)

Devamını Göster

₺315.00

Satın Al Tüm Ürünler

2.2) İŞBİRLİĞİ

İnsanlar toplumsal hayvanlar ise,sosyalistler, insanlar arasındaki doğal ilişkinin rekabet değil de işbirliği olduğuna inanmaktadır. İşte bu da liberallerin rekabet ilkesine zıttır. Sosyalistlere göre liberal felsefenin ve kapitalizmin yaratmış olduğu rekabet ortamı insanları bencilleştirmiş ve saldırganlaştırmıştır. Buna karşı olarak işbirliğini destekleyen sosyalistler birbirlerine karşı olmak yerine birlikte çalışan bireylerin sempati ve şefkat duygularının geliştiğini savunmaktadırlar.

2.3)EŞİTLİK

Sosyalist ideolojinin en temel ilkelerinden biridir. Sosyalizme göre bütün insanlar eşit ve kardeş olarak doğmuştur. Ayrıca toplumsal eşitlik, topluluk ve işbirliği ilkesini desteklemektedir. İnsanlar eşit toplumsal koşullarda yaşıyorsa,birbirleriyle özdeşlik kurmada ve ortak fayda için birlikte çaba göstermeye daha yatkın olurlar. Toplumsal eşitsizlik ise,benzer bir şekilde çatışmaya ve istikrarsızlığa yol açar. Sosyalist düzen bütün toplumsal sınıf ve imtiyazları ortadan kaldırmayı amaçlar.

2.4)ORTAKLAŞA SAHİPLİK(KOMÜNAL YAŞAM)

Sosyalistler rekabet ve eşitsizliğin köklerini çoğu kez özel mülkiyete bağlamıştır. Yine bu görüşle liberalizmle taban tabana zıttır.  Sosyalistler özel mülkiyetin adaletsizliğe yol açtığını,rekabete yol açarak insanları bencilleştirdiğinu ve saldırganlıştırdığını,insanlar arasındaki sınıf farklılıkları arasında bir uçurum yarattığını savunarak reddederler. Dolayısıyla sosyalistler özel mülkiyetin ya kaldırılmasını ya da yerine mütevazı bir biçimde toplumsal olarak paylaşılması gerektiğini savunur.

İşte sosyalist ilkeler genel olarak bunlardır

3)SOSYALİZMİN ANA KAYNAĞI:MARKSİST FELSEFE VE KOMÜNİZME GİDEN YOL

Klasik Marksizm esasında bir tarih felsefesidir.  Marx'ın tarih anlayışına "Tarihsel Materyalizm" de denir. Marx hocası Hegelden etkilenir ve aynı zamanda onun diyalektik anlayışını da başka bir uyarlama ile tarihsel materyalizm fikrine uygular. Marx'a göre tarih sınıf mücadeleleri ile doludur. Marx'ın tarih teorisi,tarihe hedefinde yer alan bir anlam veya bir amaç,yani sınıfsız komünizmi yüklemesi nedeniyle teleolojiktir. Ancak bu hedefe yalnızca tarih her biri kendi ekonomik yapısı ve sınıf sistemi ile nitelenen bir dizi aşmadan ve devirden geçtiğinde erişilebilirdi. Alman İdeolojisi isimli eserinde Marx; böyle dört aşama belirlemiştir:

-Maddi kıtlığın başlıca çatışma kaynağını oluşturduğu ilkel komünizm ya da kabile toplumu

-Antik çağ toplumlarında yaşanan efendi ve köle çatışması

-Feodal dönemde yaşanan Toprak sahipleri ile serflerin çatışması

-Burjuvazi ve proleterya arasındaki çatışmanın hüküm sürdüğü kapitalizm

Yani Marksist felsefeye göre  toplumsal sınıflar hep çatışma içinde bulunmuştur. Ve Marx'ın hedeflediği şey son aşamada bütün dünyada sosyalist devrimlerin gerçekleşmesi ve tüm dünyanın birleştiği komünizm dönemidir.

4)SOSYALİZM VE KOMÜNİZM ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Aslında bu ayrıma 3.bölümde de değinmiştik ama yine de bu ayrımı da es geçmemek gerek. Öncelikle komünizm, Marx'ın tarihsel materyalizm görüşünde son aşamadır. Sosyalizm ise bu konudaki bir aşamadır. Tüm dünyada komünizmin varolabilmesi için bütün ülkelerin sosyalist rejime geçmesi gerekmektedir. Bunun için de  Marx bütün dünyadaki işçi ve emekçilerin birleşerek kendi ülkelerinde sosyalist devrimleri gerçekleştirmesi gerektiğini söyler ve ekler:

Bütün dünyanın işçileri,birleşin!

5) SOSYALİZME GETİRİLEN ELEŞTİRİLER

Sosyalizme yönelik getirilen en büyük eleştiriler genellikle sosyalist ülkelerde doğru bulunmayan şeylerdir. SSCB'deki katliamlar buna en büyük örnektir. Serbest piyasa savunucuları; Sosyalizmin devletçi ve komünal yapısının rekabete büyük bir ket vurduğunu ve bu devletlerin bu yüzden hiç refaha erişemediğini söylerler. Serbest piyasa savunucuları sosyalizmin açlık,kıtlık ve sefalet getirdiğini savunur. Çünkü onlara göre serbest piyasa refahın tek çözümüdür.  Sosyalizm ise  serbest piyasaya ket vurduğu için sefaletten başka bir şansı olmadığını savunurlar. Buna örnek olarak serbest piyasayı uygulayan ülkelerin(ABD,Batı avrupa ülkeleri) refahının yüksek olduğunu ve bununla beraber sosyalist ülkelerin de(SSCB,Çin,Kamboçya vs.) katliam ve sefalet içinde süründüğünü savunurlar. Buna karşılık sosyalistler ise o ülkelerin gerçekten sosyalizmi uygulamadığını savunurlar fakat yorum size kalmıştır. Milliyetçiler ve muhafazakarlar da sosyalizmi eleştirirler; onlar ise sosyalizmin savundukları değerleri ayaklar altına aldığından yakınırlar ve sosyalizmin bu değerleri çürüttüğünü savunurlar. Ayrıca yine liberal ve kapitalist görüşe sahip kişiler sosyalizmin sadece bir hayal ve ütopyadan ibaret olduğunu,bireycilik ve liberteryenizmin ise insanlığın gerçek doğasına en uygun ideoloji olduğunu savunurlar.

Evet,sosyalizm rehberimiz genel olarak böyleydi. Umarım bu yazı size yardımcı olmuştir ve sosyalist ideoloji hakkında fikir edinmişsinizdir:) Yorumlarınız,eleştirileriniz,katmak istedikleriniz,sorularınız ise lütfen belirtmenizi rica ediyorum.^{[1], [2], [3]}