Kedi ve Köpeklerde Obezite

Günümüzde tüm dünyada, insanlarda obezite ile karşılaşma prevalansı gittikçe artmaktadır. İnsanlarda en yüksek ilerleme hızına sahip metabolik hastalıkların başında obezite gelmektedir.^[1] Aynı durum, birlikte yaşadığımız, aynı ortamı paylaştığımız kedi ve köpek dostlarımızda da görülmektedir. Kedi ve köpeklerde en çok rastlanılan direkt olarak beslenme ile alakalı hastalık obezitedir.^[2]

Obezite ve Şişmanlık

Şişmanlık ve obezite çoğu zaman aynı anlam için kullanılsa da bu aslında yanlış bir alışkanlıktır. Basitçe tanımlamak gerekirse şişmanlık, vücutta normalden fazla yağ birikintisine sahip olmak olarak tanımlanırken obezite ise sağlığı olumsuz şekilde etkileyecek kadar adipoz doku akümilasyonu ile tanımlanır KRONİK ve KARMAŞIK bir HASTALIKTIR.^[3]

İnsanlarda bu ayrım vücut kitle indeksi (BMI) ile konur. BMI 25 ve üzeri ise kişi şişman 30 ve üzeri ise obez olarak tanımlanır.

Kedi ve köpeklerde yağ dokunun miktarının saptanması için daha farklı yöntemler kullanılabilmektedir ancak bunlar anestezi gerektirdiğinden ve yüksek maliyetlerinden dolayı insanlardakine benzer bir metod ile BMI hesaplanabilir.(Dual X-ray Absorptiometry taraması, deuterium oxide analizi ve MR görüntüleme gibi)

Daha öncede bahsettiğim gibi kedi ve köpeklerde vücut yağ oranını belirlemek zor olduğundan basitçe ideal kilonun %20’sinden fazla miktarda kiloya sahip hayvanlar obez olarak sınıflandırılır. Yüzde yüz kesinlikte olmasa daha büyük oranda bize yardımcı olabilecek, insanlarınkine benzer bir vücut kitle indeksi elde etmek için kedi ve köpeklerde farklı hesaplama metodları kullanılır. Bu metod köpekler için ;

Köpeğin kilosu ile 703 kat sayısı çarpılır ve omuzdan yere kadar olan uzunluğun karesine bölünür. Çıkan sonuç için her köpek ırkına göre kabaca belirlenmiş bir aralığa göre değerlendirilir. Bu aralık üzerinde çıkanlar şişman, altında çıkanlar zayıf/kaşektik olarak belirlenir. (Golden ret. 2,46-3.29, Dachshund 1,79-4,0,3 vb.)^[4]

Kedilerde BMI hesaplamak için daha farklı bir yöntem kullanılmaktadır. Kedi ayakta dururken 9.costa hizasında göğüs kafesi genişliği belirlenir. Sonrasında sağ veya sol bacak farketmeksizin kedinin dizinden bileğine kadar olan uzunluk ölçülür. Göğüs kafesinden elde edilen sonuç, 0.70622 sabit katsayısını bölünür çıkan sonuç , dizden bileğe kadar olan uzunluk biriminden çıkartılır ve sonrasında 0,9156 kat sayısına bölünür. Elde edilen sonuç tekrar diz bilek arası uzunluktan çıkartılır. Elde edilen sonuç 15'ten küçükse kedi kaşektik, 42'den büyükse obez olarak sınıflandırılır.^[5]

Tüm bu bilgilere erişimin olmadığı durumlarda vücut kondisyon skorundan yararlanılabilir. Bu skorlama 1-9 arasında yapılır ve 8 ile 9 skorları obeziteyi düşündürür. Bu skorlama yapılırken kedi veya köpeğin kaburga kemiklerinin dolgunluğu, vücut hatlarının keskinliği gibi daha nitel kavramlar incelendiğinden, işini bilen kişiler tarafından yapılması daha sağlıklı sonuçlar doğurur.

Obezite İçin Risk Faktörleri

Bazı köpek ırkları obeziteye daha meyilli olarak sınıflandırılmıştır (Labrador ret., Cavalier King Charles Spaniel, Cocker spaniel vb.)

Kısırlaştırma, iştahı, mobiliteyi, aktiviteyi ve adipoz metabolizmayı etkileyen hormonlarda değişimlere yol açıtğından bir etken olarak kabul edilebilir.

Yapılan yeni bir araştırma kısırlaştırma sonrası serbest bir şekilde beslenen kedilerin 3 ay sonunda vücut ağırlıklarını yakalşık %40 arttırdığını, bu kilo alımını önlemek için tüketilen gıdanın %30 kadar azaltılması gerektiği saptanmıştır.

İnsan faktörü olarak kediyi veya köpeği aşırı insanlaştırma davranışları, yemeyi sürekli teşvik etmeleri ve sahibinin düşük gelir grubunda olması gibi faktörler sayılabilir. Kediyle veya köpekle empati yapmak, onu aşırı insanlaştırmak her alanda çok zararlı bir davranıştır. Bu demek değildir ki kediyi veya köpeği sevmeyin veya onlara kötülük uygulayın, onlar bizim gibi düşünmeyen bizden ayrı türlerdir. Onların ihtiyaçlarına dikkat etmek ve bu ihtiyaçları giderirken sanki bir bebeğin ihtiyaçlarını gideriyormuş gibi düşünmemek gerekir.

Aynı zamanda bazı hastalıkların da (hipotiroidizm,hipercortisolism ve endokrinopatiler gibi) obezite için risk faktörü oluşturduğu bilinmektedir.

Obezite Neden Tedavi Edilmelidir?

Obezite, neredeyse bütün metabolik hastalıklara zemin hazırlayan kronik ve karmaşık bir hastalıktır. Vücutta akla gelebilecek her organ, vücuttaki aşırı yağ birikiminden etkilenecektir. Obezite tedavi edilmezse başta diyabet, kalp yetmezlikleri, karaciğer yağlanması, siroz, eklem hastalıkları gibi saymakla bitmeyecek bir çok probleme sebep olacaktır. Ayrıca davranış bozukluklarına, yeme bozukluklarına , üreme bozukluklarına ve gıdaya ulaşamama durumunda agresyona varan problemlere sebep olabilir.

Tedavi

Obezite daha öncede söylediğim gibi karmaşık ve kronik bir hastalıktır, bu sebeple çözülmesi de bir o kadar karmaşık ve uzun süre alıcı olabilmektedir. Obez bir kediyi veya köpeği kilo verdirerek normal halline getirmek zordur, öncelikle hasta sahibi kendini bu zorluğa hazırlamalı ve dirayetli olmalıdır. Çünkü gıda kısıtlaması söz konusu olduğunda duygusal manipülatör olan bu dostlarımız, bizleri çok kolay kandırabiliyorlar. Herhangi bir tedavi başlanmadan önce mutlaka kendi veteriner hekiminize danışmalısınız. Altta yatan bir hastalık var mı kontrol edilmesi çok önemlidir. Bazı hastalıkların aşırı kilo alımına yol açabileceği unutulmamalıdır. Her insan, her kedi, her köpek kendine hastır, özeldir, bu nedenle burada size şunu şunu yapın ve kilo vermesini izleyin diyemem ancak mutlaka bir hekim kontrolünde dostlarımızın normal kilolarına inmeleri çok önemli. Bu onların hem beklenen yaşam sürelerini uzatacak, hem de bu süre boyunca daha yüksek refah içinde yaşamalarını sağlayacak. Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlıdır, aşırı kilolu olduğunu düşündüğünüz bir evcil hayvanınız varsa mutlaka hekiminize danışın ve iş işten geçmeden önleminizi alın.