Kamu Yönetiminde Laikliğe, Toplumsal İlişkilerde Sekülerizme Dönüş İhtiyacı
İşlevsel Bir Toplum İstiyorsak, Laiklik ve Sekülerizm Şart!
İnsanların şahsi inançlar üzerinden yaptıkları siyasi manipülasyon ve propagandanın boyutları, fonksiyonel bir toplumun kaldırabileceği düzeyin çok ötesine geçti. Bu nedenle kamu yönetiminde laikliğe, toplumsal ilişkilerde (yani ailevi bağımız bulunmayan kişilerle yaşamak zorunda olduğumuz her türlü ikili ilişkide) sekülerizme dönüşün şart olduğu kanısındayım.
Burada laiklik derken sadece "din ve devlet işlerini birbirinden ayırma" mefhumunu, sekülerizm derken de sadece "ateist gibi davranmak" gibi bir mefhumu kastetmiyorum. Bunların daha modernize edilmiş ve genişletilmiş tanımlarını kabullenmemiz gerektiğini ileri sürüyorum.
Laiklik ve sekülerizm, özünde, kamu hakkında veya genel olarak kişinin kendinden başkasını etkileyecek herhangi bir karar verirken, objektif olarak ve bilimsel olarak makul düzeyde doğrulanamayacak ve/veya felsefi olarak makul düzeyde geçerli bir şekilde temellendirilemeyecek/gerekçelendirilemeyecek faktörler ve unsurların, bu karar sürecinde girdi veya çıktı olarak kullanılmamasını veya en azından bu kullanımın samimiyetle minimize edilmesini öneren bir felsefi tutum olarak görülebilir.
Dolayısıyla bu tavırların söylediği şey şu: Başkasını veya başkalarını etkileyecek herhangi bir karar alırken dinler, mitolojiler, süperkahramanlar, periler, yıldızların/gezegenlerin konumu, cinler, büyüler, şeyhler, hocalar, hayaletler, melekler, rüyada gelen ak sakallı dedeler, tarot kartları, antik medeniyetlerin sözde bilgeliği, vahiy yoluyla geldiğine inanılan sözde bilgiler, kahve fincanının kenarında biriken artıklar vs. kullanılmasın. Dikkat ediniz: Bu "Bunlara kimse inanmasın." demek değil.
Laik/seküler tavır; bu tür kararlar alırken bilim, gözlem, veri, araştırma, bilimsel konsensüs, uzman görüşü, rasyonel gerekçelendirme/temellendirme, halka açık münazara, risk yönetimi, denetimli deneyim, vs. kullanılsın diyor. Dikkat ediniz: "Hiç kimse bunlardan başka hiçbir şeyle ilgilenmesin." demiyor.
Bu basit kuralı biraz daha hayatlarımıza entegre etsek çok daha doğru karar alacağız. Alacağımız bu kararlar kusursuz kararlar olmayacak, eksiksiz kararlar da olmayacak. Bu tavır/yaklaşım, yanılamaz veya hata yapamaz da değil. Ama ortalamada, şu anda olana göre çok daha "doğru" ve çok daha "etkili" kararlar olacağına ikna olmuş hâldeyim.
Bu yaklaşımda;
- Sen Yunan mitolojisinde inanabilirsin.
- Ben Allah'a inanabilirim.
- Şu tarot falı bakabilir.
- Bu Merkür retrosunun seks hayatını bozacağına iman edebilir.
- Bu birey, kürtajın Hristiyan tanrısına hakaret ettiğine inanabilir.
- Öteki krem peynirin iyileştirici gücüne inanabilir.
- Beriki kahve tortusunun iş yerinde yükselmeyi öngöreceğine inanabilir.
Bunların doğru veya yanlış olması çok sorun değil. Elbette bunların doğru veya yanlış olması, entelektüel olarak doğruluk peşinde olan insanlar için kıymetli ve önemli; bu ayrıca tartışılabilir. Fakat yukarıda sunduğum laiklik/sekülerizm önermesi açısından çok da büyük bir sorun değil.
Ama bunlardan herhangi biriyle, diğerlerinin hayatını etkileyecek kararlar almaya, yasalar yapmaya, genel çerçeveler oluşturmaya başladığımız anda, kısır hata döngüleri yarattık, yaratıyoruz ve yaratırız. Bir toplumu yönlendiren şey bunların hiçbiri olamaz; çünkü bunların evrenselliği konusunda objektif olarak mutabık kalmamız mümkün değil.
Bu nedenle bir toplum, akılla, mantıkla, rasyonel düşünceyle, açık diyalogla, sorunları görmezden gelmemeyle problem çözümlerinin düzgün ve şeffaf bir şekilde gerekçelendirilmesiyle yönlendirilmeli. Bu tür konularda da mutabakat mümkün olmayabilir ama en azından mutabakat ile sonuçlandığını bildiğimiz bir metodoloji inşa etmemiz mümkün. Ve işlevsel bir metot yoksa, doğru bir rota da mümkün değil.
Her şeyden önemlisi, dönülecek olan bu laik/seküler tavrın en önemli gayesi, yukarıda birkaç örneğini verdiğim bireysel inançların özgürce yaşayabileceği fakat başkalarının yaşam alanını sınırlayamayacağı bir habitatın yaratılması olmalı. Tabii ki insanların şahsi inançları, başkalarının davranışlarının da kendi inançlarını etkilediği gibi bir argümanı içerdiğinde bu demarkasyonu yapmak çok zor oluyor; fakat kolay olması gerekmiyor. Kolay değil diye yapılmaması gerektiği anlamına da gelmiyor. Bir karar alırken, o kararın etki alanı ve motivasyonu dürüstçe ve samimi bir şekilde sorgulanacak olursa, en azından bariz olan hatalara düşülmemiş olacaktır. Biz, hem siyasi atmosfer dolayısıyla hem de sosyal medya gibi yeni iletişim araçlarının getirdiği düzen sebebiyle bu temel kabiliyeti tamamen yitirmiş haldeyiz.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Dediğim gibi: Bu yöntem kusursuz veya hata yapamaz değil. Sanıyorum hiçbir yöntem bunu garanti edemez. Ama şu anda gittiğimiz yönden çok daha iyi olacağına kuşkum yok.
- 14
- 6
- 6
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/12/2024 14:42:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12179
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.