JAMES E. WEBB KİMDİR

James Webb teleskobunu uzun süre medya haberlerinden takip etmiştim. National Geographic belgesel kanalında, hazırlanışı ve zorlukları hakkında yayınları görünce merakım iyice arttı. Ama pek çok ertelemeye maruz kalması, sürekli “şu tarihte gönderilecek, olmadı bu tarihte gönderilecek” haberleri sinir bozucuydu. Neyse ki Aralık 2021’de yolculuğuna başladı ve önümüzdeki süreçte evrenin işleyişi hakkında nasıl ufkumuzu açacak hep birlikte göreceğiz.

“Nasa neden James Weeb adını vermişti” sorusu aklıma takılmıştı. O güne kadar genelde bilim insanlarının adı kullanılmıştı (veya Apollo, Voyager, Explorer, Pioneer gibi havalı isimler) ama bu isimde bir bilim adamı hatırlayamamıştım. “Cahilliğimden olsa gerek” deyip, internette biraz araştırdım. Gerçekten bilim insanı değilmiş, belli bir dönem (Apollo Programı’nın olduğu yıllarda) yöneticilik yapan bir kişinin adıymış. Ama ne yöneticiymiş! NASA kendi sitesinde neden bu ismin verildiğine dair bir yazı yayınlamış, ben de naçizane bu yazıyı uyarlamaya çalıştım.

İnsanlı Uzay Uçuşu ve Bilim Arasında Bir Denge

Pek çok kişi, yeni başlayan uzay ajansını, Şubat 1961'den Ekim 1968'e kadar yöneten James E. Webb'in bilim için, belki de diğer tüm devlet/hükümet yetkililerinden daha fazlasını yaptığına ve yeni nesil uzay teleskobuna onun adının verilmesinin çok uygun olduğuna hak vermiştir.

Webb'in uzay bilimine verdiği destek bu görüşleri desteklemiştir. Dönemin Başkanı John Kennedy, takip eden on yıl içinde aya bir insan indirme taahhüdünde bulunmasına rağmen, Webb uzay programının siyasi bir yarıştan daha fazlası olduğunu düşünmüştür. NASA'nın insanlı uzay uçuşu ve bilim arasında bir denge kurması gerektiğine inanıyordu. Çünkü böyle bir kombinasyon, ülkenin üniversitelerini ve havacılık endüstrisini güçlendirmek için bir lokomotif görevi görecekti.

Webb'in Vizyonu

Webb'in etkili program vizyonu, bugün eşi benzeri olmayan on yıllık uzay bilimi araştırması ile sonuçlandı. Görev süresi boyunca, astronotların başarı sağlama olasılığını yükseltmek için ay ortamını keşfeden robotik uzay aracının geliştirilmesine destek verdi, Mars ve Venüs'e bilimsel sondalar göndererek Amerikalıların uzayın etkileyici manzarasını ilk kez görmelerini sağladı ve kamuoyu desteğini yükseltti. 1965 gibi erken bir tarihte Webb, müthiş öngörüsü ile büyük bir uzay teleskobunun NASA'nın öncelikli çabası haline gelmesi gerektiğini de yazmıştır.

Webb, Temmuz 1969'da ilk aya inişten sadece birkaç ay önce emekliye ayrıldığında, NASA yıldızları ve galaksileri, kendi Güneş’imizi ve Dünya atmosferinin üzerindeki henüz bilinmeyen uzay ortamını incelemek için 75'ten fazla uzay bilimi görevi başlatmıştır. Güneş yörünge gözlemi ve Explorer serisi uydular, tarihteki en başarılı astronomik keşif döneminin temelini oluşturdu ve bugün de devam etmektedir.

Bununla birlikte, bilim adamlarının rolünü önemli şekillerde geliştirdi. Bilim görevlerinin seçim sürecinde onlara daha fazla inisiyatif verdi ve uzay araştırmaları, üniversitelerde yeni laboratuvarların inşasını finanse eden ve lisansüstü öğrencilere burs sağlayan, NASA Üniversite Programını yarattı. Program ayrıca üniversite başkanlarını ve başkan yardımcılarını NASA'nın Uzay Bilimi Programı’na aktif olarak katılmaya ve NASA'nın tüm programlarını alenen desteklemeye teşvik etti.

Bilim Adamı değildi ve Teknik Bir Eğitimi Yoktu.

Bu başarı hikâyesi, Webb'in işi kabul etme konusundaki isteksizliği göz önüne alındığında, belki daha ilginç hale geliyor. Deneyimli bir yönetici, avukat ve iş adamı olan Kuzey Carolina yerlisi, Başkan Truman yönetiminde Bütçe Bürosu Direktörü ve Dışişleri Müsteşarı olarak görev yapmıştı. Webb ayrıca birkaç özel firmada başkan ve başkan yardımcısı olarak görev yaptı ve McDonnell Aircraft Company'nin yönetim kurulunda bulundu. Bununla birlikte, o bir bilim adamı ya da mühendis değildi. Başkan Kennedy, NASA Yöneticisi olarak işi düşünmesini istediğinde, eksiklikleri onu tedirgin etmişti.

Bir mülakatında şunları söylemiştir "Bana, roketçilik ve uzay hakkında daha fazla şey bilen biri, daha iyi bir seçim olurdu gibi geldi". Kennedy bunu böyle görmedi. Başkan, keskin siyasi anlayışı ve olağanüstü yönetim becerileriyle Webb'in bu iş için mükemmel olduğuna inanmıştı. Webb'e, NASA Yöneticisinin işinin bir politika işi olduğunu açıkça belirtti. Ulusal ve uluslararası politikaların büyük meselelerini halledebilecek birine ihtiyacı vardı.

Görünen o ki, Nasa vefakâr çalışanlarını onurlandırmayı seviyor.^[1]