İyi ve Kötü Nedir?
İyilik ve Kötülük
- Blog Yazısı
İyiliği [1]üçe ayıralım: İlki, Erdem Etiği: Aristoteles’e göre iyilik, insanın kendi doğasını gerçekleştirmesi ve erdemli bir yaşam sürmesidir.
İkincisi, Mutluluk Etiği: John Stuart Mill gibi filozoflara göre iyilik, en fazla mutluluğu sağlamaktır.
Üçüncüsü, Kant’ın Ahlak Anlayışı: İyilik, evrensel bir ahlak yasasına uygun davranmaktır. Bunların yanı sıra kötülük de doğal kötülük ve ahlaki kötülük olarak ikiye ayrılır. Doğal kötülük: Depremler, hastalıklar gibi insan kontrolü dışındaki olaylar. Ahlaki kötülük: İnsanların kasıtlı olarak yaptığı kötülükler.
Şimdi, doğal kötülüğü konu olarak almayacağız; lakin ahlaki kötülüğü ele alacağız. Fakat önce, neden iyilik yaparız, bu konuya değinelim. Bazı inançlı insanlar iyilik yapmaya mecburdur ve mecburiyet içinde oldukları için yaparlar çünkü her inançta iyilik yapılması söylenir. Bu durum da alenen baskı kurmak haricinde bilinç altına yerleşir ve mecburiyetten iyilik yapılır.[2]
Peki ya inançsız kişiler, neden iyilik yapar? İnançsız insanlar, kendilerini tatmin etmek için iyilik yaparlar çünkü iyilik yapınca beynimiz oksitosin salgılar veya salgılaması artabilir. Bu yüzden insan iyilik yapınca kendini mutlu ve tatmin olmuş hisseder. Bunun yanı sıra, iyilik yapmak kişinin kendisini iyi hissetmesine yol açtığı için beynimiz oksitosin yanı sıra dopamin de salgılar ve bu yüzden iyilik yapmak kişi için bir ödül gibi algılanabilir. Bu yüzden de insanlar (inançlı veya inançsız) iyiliği karşılıksız olarak yapsalar dahi aslında bir çıkar doğrultusunda iyilik yapıyorlar.[3]
Şimdi ise Evrensel Ahlak Yasası’na değinelim. Bu yasada çoğu görüş, insan hakları, adalet, dürüstlük, eşitlik, merhamet gibi temel değerleri içerir. Lakin, ahlakın içerisine eşitliği koymak saçma olur çünkü eşitlik, iyinin ve ya kötünün taraf fark etmeksizin eşit görülmesidir ve bu da ahlak ile yan yana tutulacak bir şey değildir. Çünkü eşitlik, bazı ülkelerde değişim gösteriyor ve bu değişim gösterilmesi de evrensel ahlak yasasına aykırıdır.
Şimdi gelelim iyiliğin ve kötülüğün eşitliğine. Şimdi, dediğim gibi, eşitlik taraf gözetmeksizin aynı haklara tabi olunmasıdır; lakin bu durum ülkeden ülkeye değişim göstermektedir. Bir ülkede iyi olan bir davranış, bir diğer ülkede kötü bir davranış olabilir. Bu yüzden evrensel bir şekilde iyiliğe ve kötülüğe bakıyorsak, her ayrıntıyı dikkate almalıyız. Bu nedenle, iyilik hiçbir zaman kesin bir şekilde olumlu karşılanamaz; keza kötülük de öyledir. Kötülüğü net bir şekilde kötü demek, olumlu bir tutum değildir.
Yazar:
Halim Yusuf Pilavcı
Tarih: 8.01.2025
Kaynakça:
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
İyilik ve Kötülük Felsefesi:
● Özdemir, E. (2021). İyi ve Kötü: Felsefi Bir Bakış. Felsefe Araştırmaları
Dergisi, 15(2), 45-62.
Kant’ın Evrensel Ahlak Yasası:
● Ortaç, M. (2019). Kant’ın Ahlak Felsefesi ve Evrensel Ahlak Yasası. Felsefi
Düşünce Yayınları, 8(4), 35-47.
İyilik ve Beyin Kimyası:
● Joffe, H., & Walker, T. (2020). The Neurobiology of Kindness: How Helping
Others Benefits Our Own Well-Being. Journal of Neuroscience and
Psychology, 23(7), 456-471.
İyilik ve Kötülük Felsefesi:
● Topuz, M. (2023). Nietzsche'nin Ahlaki İyilik ve Kötülüğe Yönelik Eleştirileri.
Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 45-60.
● Fârâbî'ye göre iyi ve kötü kavramları. Bilim ve Ütopya, 2022, 45-50.
Evrensel Ahlak Yasası:
● Evrensel Ahlak Yasası Karşısında Tesir ve Yayılma. Felsefe ve Sosyal Bilimler
Dergisi, 2013, 23-30.
● Evrensel Bir Etik Mümkün müdür? Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2017,
35-42.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ M. Ortaç. Kant’ın Evrensel Ahlak Yasası: Ahlaki Felsefe Ve Etiğin Temel Taşı | Mehmet Ortaç. (17 Kasım 2024). Alındığı Tarih: 8 Ocak 2025. Alındığı Yer: Mehmet Ortaç | Arşiv Bağlantısı
- ^ Kemal Gurulkan. Felsefede İyi̇li̇k Ve Kötülük. Alındığı Tarih: 8 Ocak 2025. Alındığı Yer: Nobel Yayın | Arşiv Bağlantısı
- ^ Ayşe Sıdıka Oktay. Fârâbî’ye Göre Iyi Ve Kötü Kavramları. Alındığı Tarih: 8 Ocak 2025. Alındığı Yer: bilimveutopya | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/04/2025 08:49:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19548
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Adlandırma ve Anlam: Dilin Ontolojik ve Epistemolojik Boyutları
Evren ve Ontoloji (Varlık Felsefesi)
Satranç ve Felsefe: Stratejinin Metafiziği
Teo-Otantizm: Varoluş, Tanrı ve Düşsel Yaratılış
Teo-Daseinzm
Ahlakın Temel Dalları ve İnsan Hayatındaki Rolü
Felsefe ve Düşsel Yaratılış
Mastürbasyon ve Erkeklerin Karar Verme Mekanizmaları
Teo-Otantizm
Yokluk Paradoksu
Mitik Hristiyanlık: İsa'nın Gerçek Bir Kişi Olmadığına Yönelik Argümanlar Ne Kadar Gerçekçi?
Yüzyıllık Bir Yanılgı: Düz Dünya İddialarına Bilimsel Bir Bakış
Yağmur neden delip geçmez? | İlk yağmur nasıl yağdı?
Bankaların Reklam Sloganlarını Hiç Merak Ettiniz mi? Bütün Bankaların Sloganları
Leibniz'in Gözünden Kalkülüs: Leibniz Parçalı İntegrali Nasıl Elde Etti?
Elastikliğe dayalı sürünme geçişlerinin fenomenolojik bir açıklaması
