Gökbilimciler yeni doğan bir yıldızı görüntüledi.(James Webb sağolsun)

James Webb Uzay Teleskobu (JWST), uzayın derinliklerini benzersiz bir detayla gözlemlemeye devam ediyor. Son olarak, 450 ışık yılı uzaklıktaki genç bir yıldız sistemi olan HH30'un etkileyici yeni bir görüntüsü yayınlandı. HH30, Boğa Takımyıldızı'nda bulunan LDN1551 adlı karanlık bir bulutun içinde yer alıyor ve merkezi, yoğun bir gaz ve toz diskine gömülü genç bir yıldız içeriyor. Bu disk, yıldızın oluşum sürecini besleyen temel yapı taşlarından biri.

HH30, "Herbig-Haro" adı verilen bir tür nebula. Bu tür nebulalar, yeni doğan yıldızların yaydığı yüksek hızlı iyonize gaz jetlerinin çevredeki gaz ve toz ile çarpışması sonucu oluşuyor. Bu jetler uzaya saatte yüz binlerce kilometre hızla fırlıyor ve çarpışmalar sırasında ortaya çıkan şok dalgaları, çevredeki gazı ısıtarak gözle görülebilir ve kızılötesi dalga boylarında parlamasına neden oluyor. Bu tür oluşumlar genellikle geçici olup birkaç bin yıl içinde değişime uğrayarak yok olabiliyor.HH30'un en dikkat çekici özelliği, bu yeni doğan yıldızdan fırlayan çift kutuplu (bipolar) jetler. Daha önce Hubble Uzay Teleskobu (HST) tarafından incelenen bu sistem, kenardan görülen yoğun bir toz diski ile gölgelenmiş durumda. Bu durum, bilim insanlarına gezegen oluşum süreçlerini daha iyi anlamak için önemli veriler sunuyor.

JWST'nin gelişmiş kızılötesi sensörleri sayesinde, HH30’un diskinde yer alan mikron boyutundaki toz tanelerinin dağılımı incelendi. Ancak daha büyük, milimetre boyutundaki toz tanelerini görüntülemek için ALMA (Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi) gözlemevi de kullanıldı. Araştırmalar, küçük toz tanelerinin diskin daha geniş bir alana yayılmışken, büyük toz tanelerinin diskin düzlemi içinde dar bir bölgede yoğunlaştığını gösterdi. Bu durum, gezegen sistemlerinin oluşumunda önemli bir evre olan, toz tanelerinin birleşerek kayalara ve sonunda gezegenlere dönüşme sürecine işaret ediyor.Araştırma aynı zamanda HH30’un diskinde gömülü farklı yapıları da ortaya çıkardı. Merkez diskin içinden fırlayan dar bir yüksek hızlı jetin, onu çevreleyen daha geniş, konik biçimli bir gaz akışı içinde hareket ettiği gözlemlendi. Ayrıca, jetin ve gaz akışının zamanla nasıl değiştiğini anlamak için yapılan uzun süreli gözlemler, bu tür yıldız sistemlerinin evrimi hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.Bu bulgular, yalnızca HH30’un değil, genel olarak gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları sunuyor. Ayrıca, Güneş Sistemi’nin kökenleri hakkında da yeni bilgiler sağlıyor. Gezegenlerin oluşumu, milyarlarca yıl süren karmaşık bir süreç ve JWST gibi güçlü teleskoplar, bu süreci daha ayrıntılı bir şekilde incelememize olanak tanıyor.

James Webb Uzay Teleskobu, Hubble ve ALMA’nın birlikte sağladığı verilerle HH30’u daha önce hiç olmadığı kadar detaylı bir şekilde gözlemlemeyi başardı. Bu keşif, evrenin en erken dönemlerinde gezegen sistemlerinin nasıl şekillendiğini anlamamıza yardımcı olacak yeni bir pencere açacak. Önümüzdeki yıllarda yapılacak daha fazla gözlemle, gezegenlerin ve yıldızların nasıl doğduğuna dair bilgimizi daha da geliştirebiliriz.^[1]