Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

"Bencil Gen" Nedir?

3 dakika
9,403
"Bencil Gen" Nedir? Big Think
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 41 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " "Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Son zamanlarda Richard Dawkins'in ortaya attığı bencil gen kavramı bir yana, temelde Doğal Seçilim'in bireylerin mi yoksa toplumun mu yararına çalıştığını söylememiz çok doğru olmayacaktır. Çünkü Doğal Seçilim, tanımlanmış bir zaman aralığında, sabit çevre koşullarında, o ortama en çok adapte olan bireylerin "çıkarına" çalışır. Ancak unutmamak gerekir ki çevre koşullarının değişimi, Doğal Seçilim'in "çıkarına" çalıştığı birey gruplarını da tam tersi yönde değiştirebilir. Dolayısıyla, genelleme yapmak doğru olmayacaktır.

Ayrıca burada, şu bilgiyi vermekte fayda vardır. Doğal Seçilim, bireyleri tek tek eler ya da seçer. Bu eleme ve seçilimin var olma sebebi, bazı bireylerin hayatta kalmakta ve/veya üremede daha başarılı konumda olmalarıdır. İşte bu bireyler, gelecek nesillere kendilerini daha güçlü ya da ortama adapte kılan genleri yavrularına aktarabilirler. Dolayısıyla, dışarıdan baktığımızda, bireyler tek tek evrimleşmezler. Evrim, basamak basamak, topluluğun genelinde meydana gelir.

Bencil Gen'lere girmeden önce söylemek gerekir ki, Dawkins'in teorisi, Doğal Seçilim'in nasıl çalıştığını açıklamayı hedefleyen teorilerden yalnızca bir tanesidir. Darwin Doğal Seçilim'i birikerek ilerleyen bir mekanizma olarak tanımlar. Stephen Jay Gould, Doğal Seçilim'in sıçramalar yaparak ilerlediğini savunur. Dawkins ise, önce Kör Saatçi benzetmesini yapar, sonrasında ise Bencil Gen kavramıyla Doğal Seçilim'in işleyişini açıklamaya çalışır.

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi, 1976 yılında Richard Dawkins tarafından "Gen Bencildir" isimli kitabında ortaya atılmış Bencil Gen Teorisi'ne bir göz atalım: Bu teoriye göre, bir organizma dahilindeki genlerin tek amacı, mümkün olduğunca fazla sayıda çoğalmak; yani kendisini kopyalamaktır. Bu amaçla, organizmanın yararına ya da zararına olmasından bağımsız olarak, genler sürekli olarak çoğalmayı hedefler. Bunun arkasında yatan emel, genlerin, bireyin "inclusive fitness" (dahili fit olma) durumlarını korumalalarıdır. Bu teoriye göre, yukarıda bahsettiğimiz ve organizmalar arasınd ortama en çok adapte olanın seçilmesiyle ilgili olan Doğal Seçilim, hiçbir zaman genlerin kendilerini kopyalama konusundaki seçilime baskın gelemez. Yani genler, organizmadan da önemlidirler. Bu yüzden Dawkins onları "bencil" olarak tanımlamıştır.

Ayrıca Dawkins iddasını sadece bununla sınırlamamış, sosyal davranışlarımızın da bu şekilde yayıldığını ve bencil bir şekilde kendilerini "ürettiklerini" ileri sürmüştür. Bu tip "bilgi kodlarına", Dawkins mem (İngilizce: meme) adını vermiştir. Memler, her çeşit fikir, düşünce, gelenek, ve benzeri olabilir. Dawkins'in iddiasına göre memler (yani sosyal ve kültürel içerik) bir sonraki nesillere aktarılabilmektedir. Hayatımızda ve günlük yaşantımızda etrafımız sayısız mem ile çevrilmiştir: Yemekte çatal bıçak kullanımı, düğün geleneği, dinler ve Tanrı fikri, atalardan torunlara geçirilen memlerden ibarettir.

Bencil Gen kavramı, "sosyal fedakarlık" (altruism) kavramını güzel bir şekilde açıklayabildiği için, bilim adamlarınca desteklenmektedir. Bencil olan genlerimiz, kendilerinin çoğalmasına engel olmadığı müddetçe, başka bireylerin genlerinin çoğalmasına izin vermeye meyillidir. Çünkü genlerin en nihayetinde amaçları çoğalmak ve daha fazla çoğalmaktır. Bu, Oyun Teorisi ile bir bütünlük sergilediği için matematikçiler tarafından da desteklenmektedir.

Kısacası Bencil Gen kavramı, tüm Doğal Seçilim'in, ne birey, ne organizma, tamamen genler için çalıştığını vurgulamaktadır. 

Tüm Reklamları Kapat

Fakat bu teori, her ne kadar yoğun bir heyecan yaratsa da, pek çok karşıtı da doğurmuştur. Çünkü pek çok biyolog, Dawkins'in gen ile organizma arasındaki ilişkinin önemini göz ardı ettiğini ve her şeyi gen merkezli açıklamaya çalıştığını savunmuşlardır. Bu teori ile, bazı ahlaki ve etik sorunların da doğduğu düşünülmektedir. Ancak karşıtların da, Dawkins'in de kabul ettiği iki nokta vardır: Doğaya adapte olmayı sağlayan genler seçilir ve yayılırlar. Diğer nokta ise, gruplar halinde yaşamanın canlılara avantaj sağladığıdır.

Bu konuda tartışmalar hala sürmekle beraber, Evrim Ağacı olarak bu teorileri bir çatı altında toplayan, daha genel bir teorinin en doğru sonucu vereceğini düşünmekteyiz. Çünkü her birinin oldukça güçlü dayanakları ve ispatları bulunmakta ve hiçbirini tamamen çürütmek mümkün değil. Bilim insanları arasındaki bu tatlı tartışmalar, inanıyoruz ki bilimin ilerleyişini tetikleyecektir.

Teşekkür: Bersis İnan ve Kubilay Meşe

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 41 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " "Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
23
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 16
  • Muhteşem! 11
  • Tebrikler! 11
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Umut Verici! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 23:02:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/48

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Veri Bilimi
Gün
Oyun
Orman
Doğal Seçilim
Mikrobiyota
Bilim Felsefesi
Nükleer Enerji
Rna
Çiftleşme
Ergen
Vaka
Öğrenme Teorileri
Koronavirüs
Habercilik
Sosyal Medya
Nörobilim
Nötron
Teleskop
Ara Tür
Bakteriler
Cinsellik Araştırmaları
Kedigiller
Kadın Sağlığı
Beslenme Davranışları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. "Bencil Gen" Nedir?. (24 Nisan 2011). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/48
Bakırcı, Ç. M. (2011, April 24). "Bencil Gen" Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2024. from https://evrimagaci.org/s/48
Ç. M. Bakırcı. “"Bencil Gen" Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 24 Apr. 2011, https://evrimagaci.org/s/48.
Bakırcı, Çağrı Mert. “"Bencil Gen" Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 24, 2011. https://evrimagaci.org/s/48.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close