Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi?

2 dakika
23,223
Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi? Sabah
Tüm Reklamları Kapat

İddia

Hangisi, arkeologların buldukları şeyin fosil mi, yoksa sıradan bir taş mı olduğunu anlamak için kullandıkları yöntemlerden biridir? A- Saf suda bekletmek B- Köpeğe koklatmak C- Yalamak D- Üstüne idrar yapmak (Doğru Cevap C)

Gerçek mi?

Gerçek
Gerçek

İddianın Kökeni

24 Kasım 2018'de Kim Milyoner Olmak İster? yarışmasının 787. bölümünde sorulan sorulardan birisinin doğru cevabı, arkeologların buldukları taşların gerçekten fosil mi, yoksa sıradan bir taş mı olduğunu ayırt etmek için yalama yöntemini kullandıklarını söylemektedir.

Sorulan soru...
Sorulan soru...
Sabah

Bilgiler

Öncelikle şu ayrımı yapmakta fayda var: Fosiller üzerinde çalışan bilim dalı arkeologlar değil, paleontologlardır. Arkeoloji insan kültürünün geride bıraktığı malzemeler üzerinden geçmişte yaşamış insanların faaliyetlerini araştıran bilim dalıdır. Paleontoloji ise, fosilleşmiş kemik ve iz kalıntıları üzerinden giderek biyolojik organizmaların tarihini araştıran bilim dalıdır. Fakat arkeologlar ve paleontologlar bir arada çalışabilirler ve zooarkeoloji gibi sahalar, çoğu zaman paleontolojinin tekniklerinden faydalanır ve onlara kendi bilgilerini ödünç verirler.

Her ne kadar soruda "fosiller" üzerinden sorulmuş olsa da, organik kalıntılara yönelik bulguların geneli üzerinden gitmemiz mümkündür. Bu durumda buluntuları "yalamak" nasıl bir işe yarar? Bu gerçekten işlevsel bir yöntem midir? Kısa cevap evet.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer paleontoloji konusunda uzmansanız, bulduğunuz taşılları dilinize değdirerek veya yalayarak tatlarını test edebilirsiniz. Buna bağlı olarak da birçok temel bilgiyi edinmeniz mümkün olur. Genel bir kural olarak, eğer bir taşıl dilinize yapışıyorsa, muhtemelen organik yapılı bir varlığın fosilidir.

Bunun nedeni, farklı kimyasalların ve bunların oluşturduğu minerallerin farklı şekillerde davranmasıdır. Örneğin silvit minerali, halit mineraline çok benzer yapıdadır; ancak halite göre çok daha acı, çok daha tuzlu bir tadı vardır. Öte yandan krizokol ve kaolinit gibi mineraller tadından ötürü değil de, yüzey dokusundan ötürü ayırt edilebilir: Çünkü bunları dilinize götürdüğünüzde yapışırlar.

Eğer yaladığınız bir fosilse, bir taşa göre çok daha yapışkan olacaktır; çünkü kemikler delikli yapıdadır. Bu kemiklerin üzerini kaplayan organik malzeme, yani yağ, kaslar, vs. zamanla bozunurken, geriye inorganik malzeme kalır. Bunlar, kalsiyum yapılı kısımlardır ve dilinize yapışmaya meyillidirler.

Bu Güncel Bir Yöntem mi?

Elbette fosil veya arkeolojik buluntu analizi sadece yalayarak yapılmaz; bu sadece hızlı bir yöntemdir. Hatta güncel fosil ve buluntu tanı teknikleri o kadar gelişmiştir ki, bu yöntem deneyimli bir paleontolog veya arkeologun alet çantasındaki antik yöntemlerden sadece birisidir. Örneğin Dünya'nın en büyük bilim enstitülerinden Smithsonian Enstitüsü, şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Eğer diğer tespit yöntemleri başarısız olursa, dil testi dediğimiz testi uygulayabilirsiniz. Fosil kemiklerin boşluklu yapısı, kalıntının dilinize birazcık yapışmasına neden olur. Ancak bunu deneyecek olursanız, yanınızda bir bardak su bulundurmanız faydalı olabilir.

Indianapolis Çocuk Müzesi ise konuyu şu şekilde hikayeleştirerek anlatır:

(...) Eğer bu yöntemler başarısız olursa, bir paleontolog size bulduğunuz taşı YALAMANIZI söyler. Bunun şaka olduğunu sanabilirsiniz; ancak paleontolog size şunları söyleyecektir: "Hepimiz bunu daha önceden yaptık, gerçekten! Neden mi? Çünkü fosilleşmiş kemik, etrafındaki kayalardan daha kurudur. Çünkü bu fosil, bir kemiğin kalıntılarıdır. Bak, nasıl da süngerimsi, öyle değil mi? Islak bir dil, kemiği kayadan ayırmanın en iyi yollarından birisidir. Eğer dilin buluntuya yapışıyorsa, elinde bir fosil var demektir. Eğer yapışmıyorsa, gerçek anlamıyla taştan bir şeker tattın demektir. Kaya tadında!

Gerçekte bir fosilin ne olduğuna yönelik analizler, buradaki yazımızda anlattığımız fazlasıyla kapsamlı ve teknik yöntemlerle yapılır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
12
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Güldürdü 9
  • Tebrikler! 6
  • İnanılmaz 6
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • CM. Rocks: When To Lick, When Not To Lick. (15 Haziran 2015). Alındığı Tarih: 1 Aralık 2018. Alındığı Yer: The Earth Story | Arşiv Bağlantısı
  • J. Faletto. One Way To Tell Between A Rock And A Fossil Is To Lick It. (6 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 1 Aralık 2018. Alındığı Yer: Curiosity | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 03:35:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7477

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Periyodik Tablo
Bilinç
Meteor
Organ
Venüs
Evrim Ağacı
Nüfus
Primatlar
Bilim
Tür
Gerçek
Evrimsel Psikoloji
Halk Sağlığı
Ağrı
Kontrol
Nöron Hücresi
Fizyoloji
Tıp
Zaman
Küresel İklim Değişimi
Coronavirus
Manyetik
Covid-19
Nadir
Bilim Tarihi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi?. (1 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7477
Bakırcı, Ç. M. (2018, December 01). Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7477
Ç. M. Bakırcı. “Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 01 Dec. 2018, https://evrimagaci.org/s/7477.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Arkeologlar ve Paleontologlar Fosil Gibi Buluntuları Yalayarak Tespit Edebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 01, 2018. https://evrimagaci.org/s/7477.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close