Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar?

Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar? Flickr
Arta'da çalışan arkeologlar
7 dakika
3,335

National Geographic dergisi veya Indiana Jones filmleri; arkeologları Mısır piramitleri, Stonehenge ve Machu Picchu civarında kazı yaparlarken hayal etmenize sebep olmuş olabilir. Gerçekten de bazı arkeologlar bu ünlü yerlerde çalışırlar. Ama arkeologların bir kısmı, Dünya'nın her yanından insanların geçmişte nasıl yaşadıklarını öğrenmek ister. Bu arkeologlar, bunu kavrayabilmek için, arkada bırakılan arkeolojik eserlerden yararlanırlar. Bu eserlere ulaşabilmek içinse, geçmişte beşeri aktiviteye dair kanıtlar olan yerlerde kazı yapmaları gerekir. Lakin bu geçmişten kalan ipuçları, her zaman dev bir piramit kadar bariz olmayabilir.

Bu kanıtı bulmak, açıkça ayırt edilebilecek kalıntıların yanından yürüyüp geçmek kadar basit olabilir. Kimi zaman öyle bir arkeolojik alana denk gelirsiniz ki, arazide yürürken "İşte, hemen şurada kırık çanaklar ya da üzerinde kazıntılar olan taşlar var." diyebilirsiniz. Kanıtlar, burnunuzun dibinde, ayaklarınızın altındadır! Ancak kimi zaman kanıtlar öylesine gizlidir ki, uzun zamandır kayıp olan yapıları ortaya çıkarmak lazerler kullanmak, uydu ile görüntülemeler yapmak ve diğer modern jeofizik tekniklerinden yararlanmak zorunda da kalabilirsiniz. Doğru yetenekler, doğru aletlerle birleşerek, daha birkaç on yıl öncesine kadar arkeologların gözünden kaçması işten bile olmayan geçmişin izlerini bulmamıza yardımcı oluyor.

Tüm Reklamları Kapat

Gözünüzü İyi Açın!

En basit ve en eski kimlik saptama metodu, yaya olarak incelemedir: Ya sistemsiz yürüyüşler yaparsınız ya da ızgaraya bölünmüş bir arazide yürürken, beşeri aktivitelere dair bir kanıt ararsınız. Kanıtlar eğer şurada öylece duran kırık çanaklar gibi apaçık belli değilse, bu tarama sırasında ipuçlarını tespit edebilmek için eğitimli bir göze sahip olmanız gerekir.

Araştırmacıların çalıştığı Belize'de, 1.000 yılı aşkın süredir terkedilmiş olan evler ve hatta geniş arazilere yayılan tapınak piramitlerinin çoğu, ağaçlar ve diğer bitkiler ile kaplanmıştır. Üzeri örtülmemiş kısımları ise taş yığınlarına benzer. Bunları kimi zaman eğitimsiz gözlerin tespit etmesi çok zor olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Örneğin arkeolog Gabriel D. Wrobel, bu tür bir yerleşim yerini boydan boya haritalandırabilmek için işçilerin kalın yeşillik örtüsünü kaldırdığı bir yerleşim alanına babasını götürmüştü. Kendisi ve başka bir arkeolog büyük bir heyecanla gözle görülebilecek şekilde çıplak olan arkeolojik mimari yapılardan bahsediyorlardı (verandalar, teraslar, duvar kalıntıları gibi). Nihayet babası ne olup bittiğini anlayamayarak kollarını havaya savurdu ve "Ben sadece kaya görüyorum!" dedi.

Fakat arkeologların eğitimli gözleri, gördükleri taş yığınları ya da topraktan tümseklerin kuşku uyandıracak bir biçimde hizalı olduklarını fark etmişti. Arkeolojik yerleşim alanlarına yeterince fazla bakarsanız, bunları siz de fark edebilirsiniz.

Belize Arkeoloji Enstitüsü'nden arkeolog Josue Ramos, etrafı açılan ormanda yeni ortaya çıkan kaya höyüğünün yanında dururken. Boyutuyla şekli bu yerleşim alanının antik bir yapının parçası olduğuna işaret ediyor.
Belize Arkeoloji Enstitüsü'nden arkeolog Josue Ramos, etrafı açılan ormanda yeni ortaya çıkan kaya höyüğünün yanında dururken. Boyutuyla şekli bu yerleşim alanının antik bir yapının parçası olduğuna işaret ediyor.
The Conversation

Ne gördüğünü anlamak, bölgenin jeolojisi ve bitki örtüsünü tanımayı da gerektirebilir. Ve bunları o bölgede yaşayanlardan daha iyi tanıyan var mıdır? Yerlilerle arkadaş olmak ve onların bilgilerine saygı duymak, arkeologlar için her zaman kârlıdır. Örneğin Wrobel'in Belize'deki araştırmasında, öğrencileriyle birlikte çalıştığı yerleşim alanları ve ritüel mağara sahalarının çoğu, öncelikle ormanı ve ormanın belirgin yerlerini çok iyi bilen yerli avcılar tarafından tanımlanmıştı.[1]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bir keresinde Wrobel, Belize'deki ormanda yürürken yerli bir arkadaşı, Wrobel'e rastgele bir ağaç kümesi gibi görünen bir yerde aniden duraksadı ve "Burası önceden birinin çiftliği olmalı." dedi. Arkadaşı, orada, köyündeki bahçelerde sıkça rastlanılan özel bir yerel bitkiyi fark etmişti. Yerel bitki örtüsünü o kadar iyi tanımadığı için Wrobel, bu ince detayı asla fark edemezdi. Yani canlı bitkiler bile insanlar tarafından değiştirilmiş arkeolojik yerleşim alanlarının bir parçası sayılabilirler.

İleri Teknoloji Ürünü Uzaktan Algılama

Son zamanlarda arkeologlar, önceden gözden kaçırılan arkeolojik yerleşim alanlarını bulmak için yeni metotlar kullanmaya başladılar. Bu teknikler genel olarak uzaktan algılama yöntemleri olarak ifade edilirler. Bu yöntemler sayesinde, yoğun orman örtüsünü yok etmeksizin, bu ormanların içlerini görmek mümkün olur. Orman örtüsü ve yüzyıllardır biriken toprak, dijital yollarla kaldırılır ve altlarında saklanmış, uzun zamandır kayıp olan yapılar ortaya çıkar. Hatta lazer kullanan yüksek çözünürlüklü taramalar ve 3D fotoğraflama; insan gözünün fark edemeyeceği, güç algılanan taşlanmış yüzey dalgalanmalarını bile tespit edebilir.[2]

Belize'de Maya yerleşim alanı olan Saturday Creek çevresindeki alanların görüntüsü. Soldaki görüntü binlerce fotoğrafın birleşip tek bir 3D yüzeye dönüştürülmüş hali. Sağdaki görüntü ise antik ev höyüklerinin tespit edilebilmesi amacıyla yükseklikteki küçük değişikliklerin açığa çıkması için sanal aydınlatma kullanılmış hali.
Belize'de Maya yerleşim alanı olan Saturday Creek çevresindeki alanların görüntüsü. Soldaki görüntü binlerce fotoğrafın birleşip tek bir 3D yüzeye dönüştürülmüş hali. Sağdaki görüntü ise antik ev höyüklerinin tespit edilebilmesi amacıyla yükseklikteki küçük değişikliklerin açığa çıkması için sanal aydınlatma kullanılmış hali.
The Conversartion

Örneğin; LiDAR (İng: "light detection and ranging", Tr: "ışık tespiti ve ölçümü"), neyin yansıyıp, bu yansımanın ne kadar hızlı olduğuna dayanarak mesafe hesaplamak için darbeli lazerler kullanır. Bir uçaktan kullanıldığı zaman milyonlarca nokta toplanır ve sonucunda arazinin detaylı bir topografik haritası oluşur. Bu verilerle çalışan uzmanlar, taşlanmış yüzeyi açığa çıkarmak için, dijital yollarla ağaçları ve başka nesneleri ortadan kaldırabilirler.

Örneğin bu yöntem sayesinde, Guatemala'da bulunan antik Maya şehri Tikal'dan yakın tarihli bir örnekte şehrin merkezini çevreleyen ormanlarda 61.000 civarında yapı ortaya çıkarılmıştır.[3] Bu yerleşim yerinin yoğunluğu şaşırtıcıydı; çünkü geçmişte yapılan detaylı yaya incelemelerine rağmen tecrübeli arkeologlar bile buradaki çoğu kalıntıların farkına varmakta başarılı olamamıştı.

Gittikçe artan bir oranda arkeologlar, Google Earth'ün de dahil olduğu uydu görüntülemelerini inceleyerek yerleşim yerleri buluyorlar. Örneğin İngiltere'de yakın geçmişte gerçekleşmiş olan bir kuraklık esnasında, antik kalıntı parçaları arazi boyunca açığa çıkmaya başlamıştı ve sadece Google Earth yardımıyla yukarıdan bakıldığında gözle görülebiliyordu.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Uzaktan algılama, daha küçük bölgelere de odaklanabilir. Jeofiziksel teknikler, araştırmacıların arkeolojik kalıntıların gömülü olduğunu bildikleri yeri taramak için kazılardan önce sıkça kullanılır. Tahrip edici olmayan bu metotlar; gömülü anomalilerin yoğunluklarını, manyetik özelliklerini ya da elektrik akımlarını taşımalarını tespit ederek, etrafı saran topraktan ayırt edilmelerini sağlarlar.

Bu görüntü Hollywood Höyüğü isimli alandan manyetik veriyi gösteriyor. Kazılar dikdörtgensel biçimlerin dal örgü yapılarının kalıntıları olduğunu doğruladı.
Bu görüntü Hollywood Höyüğü isimli alandan manyetik veriyi gösteriyor. Kazılar dikdörtgensel biçimlerin dal örgü yapılarının kalıntıları olduğunu doğruladı.
The Conversation

Bu özelliklerin şekli ve hizalanması, ne oldukları konusunda da sıklıkla ipuçları verir. Örneğin, bir binanın yoğun duvarları, çevreyi saran topraktan farklı gözükecektir.

Geleceğin Arkeologları Ne Bulacaklar?

Geçmişe ait beşeri aktivitelerin kanıtlarını bulmak için etrafa bakınırken, geleceğin arkeolojik yerleşim alanları yapımında aktif bir role sahip olduğunuzu da unutmayın. Sonuçta arkeoloji, insanlar tarafından geride bırakılan herhangi bir maddi şeyin çalışmasıdır. Örneğin Nevada'nın yıllık Burning Man Festivali'nden ya da göçmenlerin ABD ve Meksika sınırları arasındaki yolculuğundan arta kalan ne varsa, "arkeolojik araştırma" tanımına uyacaktır.[5]

2011'de Idaho Üniversitesi'nin Kibbie Dome otoparkındaki bagaj kapağı partisi (ve partinin çöpleri).
2011'de Idaho Üniversitesi'nin Kibbie Dome otoparkındaki bagaj kapağı partisi (ve partinin çöpleri).
The Conversation

Aslına bakılırsa neredeyse baktığınız her yerde arkeolojik yerleşim yerleri vardır. Bir diğer arkeolog, bir keresinde bagaj kapağı partisi (bir aracın açık bagaj kapısı üzerinde ve çevresinde düzenlenen sosyal bir etkinlik) sırasında bırakılan çöpleri incelemiştir. Wrobel ve öğrencileri, mezunlarla öğrencilerin farklı tip alkol tüketip tüketmediklerini anlamak istemişlerdi. Arkeolojik metodolojilerden yararlanarak, mezunların şarap ve butik bira gibi pahalı alkollerle partilerken, öğrencilerin ise neye paraları yeterse onu içtiklerini keşfetmişlerdir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu arkeolojik "keşfe", eğlence öncesinde ve sırasındaki çöpleri dikkatle eşleştirip tespit ederek ulaşılmıştır.[6] Büyük bir çoğunluğu yok olacak olsa da, hiç şüphesiz ki küçük parçalar belki de gelecekten bir "Kampüs Arkeoloji Programı" tarafından keşfedilmek üzere çoktan toprağa karışmıştır.[7]

Gelecekte arkeologlar kökenleri günümüz çağına uzanan Dünya katmanlarında birçok plastik bulacaklar- mesela resimdeki Vietnam sahilinde görünen mikroplastikler gibi.
Gelecekte arkeologlar kökenleri günümüz çağına uzanan Dünya katmanlarında birçok plastik bulacaklar- mesela resimdeki Vietnam sahilinde görünen mikroplastikler gibi.
The Conversation

Eskiden arkeologlar öncelikli olarak bulunması kolay yerleşim alanlarını kazarlardı. Teknoloji, bunu değiştirmektedir. Hatta Google Earth gibi uygulamalar, yeni bir vatandaş bilimi çağını olası kılmaktadır: Araştırmacılar, artık verileri incelemesi için vatandaşların yardımını isteyebilmektedir. Arkeologlar, halktan gönüllüleri laboratuvarlara ve saha çalışmalarına katabilmekte, herkese açık derslerle seminerler vermekte ve kolay ulaşılabilir internet kaynakları oluşturarak insanları eğitebilmektedir. Bu sayede onları da araştırmalara dahil etmek mümkün olmakta, geçmişimizin hikayesinin gözümüzün önünde olduğunun öğretilebileceği umulmaktadır.[8], [9], [10]

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
13
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 10
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 19:56:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10277

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Conversation, et al. Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar?. (2 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10277
Conversation, T., Gür, T. M., Bakırcı, Ç. M. (2021, April 02). Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar?. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10277
T. Conversation, et al. “Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Tuğçem Müge Gür, Evrim Ağacı, 02 Apr. 2021, https://evrimagaci.org/s/10277.
Conversation, The. Gür, Tuğçem Müge. Bakırcı, Çağrı Mert. “Arkeologlar Nereyi Kazacaklarını Nasıl Biliyorlar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Tuğçem Müge Gür. Evrim Ağacı, April 02, 2021. https://evrimagaci.org/s/10277.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.