ABD Ordusuna Dahil Edilen "Uzay Kuvvetleri" Kulağınıza Komik mi Geliyor? Tekrar Düşünün...

Amerikan istihbarat analistleri, Cosmos 2542 ve 2543 adı verilen iki adet Rus uydusunu aylardır gözetlemekteydi. Daha doğrusu, bu ikili uyduyu eskiden tek bir uydu oldukları zamandan beri izlemekteydiler. İkili, 26 Kasım 2019'da bir Soyuz aracı ile yörüngeye tek bir uydu olarak yerleştirilmişlerdi. Fırlatmadan 11 gün sonra ise uydu, ikiye ayrıldı ve ilkinden "doğan" ikinci uydu, ABD ordusundaki kimseyi mutlu etmedi. Ocak-ortasında bu Rus uyduları, ABD ordusunun en güçlü casusluk araçlarından biri olan, milyar dolarlık KH-11 uzay aracına yanaştılar. KH-11, Keygole/CRYSTAL kod adlı bir gözlem uydu serisinin parçasıydı. Detaylar bilinmiyor; ancak KH-11'in çözünürlük kapasitesinin Hubble Uzay Teleskobu düzeyinde olduğu söyleniyor. İkiz Rus uydularının bu araca yanaşması, ABD için bir tehdit unsuruydu. Ama bu, sadece bir başlangıçtı.

ABD, 2020'nin başında, diplomatik kanallarla endişelerini Moskova yönetimine iletti. Kısa sürede uydular KH-11'den uzaklaştılar ve Dünya etrafında saatte 27.000 kilometreden yüksek bir hızla dönmeye devam etitler. Ancak 15 Temmuz 2020'de, ABD analistleri ikiz uyduları gözlemeye devam ederken, halihazırda ilkinden "doğmuş" olan Cosmos 2543, uzay boşluğuna bir roket gönderdi. Bu gözlemin, Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri Generali John "Jay" Raymond tarafından ilan edilmesi, ABD'nin yeni ordu branşı tarafından bir diğer ülkenin (Rusya'nın) bir anti-uydu silahını ateşlemekle suçlanmasına yönelik ilk vaka olarak tarihe geçti. Bu, yörünge savaşlarında endişe verici bir gelişmeydi.

Buna karşılık, ABD Eski Başkanı Donald Trump, 72 yıl aradan sonra ABD Ordusu'nda faaliyet gösterecek 8. ve yeni branş olan Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'ni ilan ettiğinde, bu ordu dalı modern dünyada ciddi bir role sahip bir oluşumdan ziyade, bir espri olarak algılandı. Halbuki Dünya'da eşi olmayan bu branşın görevi, "Amerika Birleşik Devletler'inin uzaydaki çıkarlarını savunmak için personel eğitmek ve onları donatmak" olarak belirlenmiştir. Bu, son derece ciddi bir görevdir ve Uzay Kuvvetleri, bunu yapmak için, kardeş branşı olan Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri ile birlikte, Hava Kuvvetleri Departmanı'nın altında yer almaktadır.

Yeryüzünde askeri ve uzay kabiliyeti en yüksek olan ülkenin, ordu içerisinde bir uzay departmanı açması bir geyik konusu değil, ciddi bir askeri hamledir. Uzayın giderek artan askeri ve ekonomik önemi göz önüne alındığında, Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'nin önemi de artacağa benzemektedir ve diğer ülkeler bu hamleye karşı hamlelerini planlamaya başlamalıdır. Çünkü sözünü ettiğimiz birim, uzaya turist göndermek veya göktaşı araştırması amacıyla kurulmamıştır.

Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri, 2020'nin ortası itibariyle 20.000'den fazla çalışanı (ki bu branşın askerlerine "gardiyan" adı verilmektedir), 15.4 milyar dolar bütçesi (her ne kadar bu bütçe, 740 milyar dolarlık Pentagon bütçesinin ufacık bir kısmı olsa da, Uzay Kuvvetleri bütçesinin 5 yılda 18 milyar dolara çıkması öngörülüyor) ve Küresel Konumlandırma Sistemi uyduları, iletişim uyduları, savunma uyduları, uzay-temelli kızılötesi sistemleri, uzay-temelli gözlem araçları, geniş bantlı küresel SATCOM, Boeing X-37B gibi araçları içeren 77 uzay aracı ile gelecekteki potansiyeli en büyük askeri branşlardan birisidir. Bu alanda küresel bir denge sağlanmaması halinde, uzayda askeri tekelleşmenin önünü almak mümkün olmayacaktır.

Uzay Kuvvetleri Ciddiye Alınmıyor!

Buna karşılık, hızlı bir internet araması yapacak olursanız, çoğu insan için uzay kuvvetleri askeri bir daldan çok, bir memden ibarettir. Saturday Night Live isimli şovda yapılan esprilere konu oldu bile. Hatta Netflix, daha bu branş resmi olarak kurulmadan önce, bu konuda bir komedi şovu üzerine çalışmalara başlamıştı!^[1] Star Trek'te Kaptan Kirk karakterini oynayan aktör William Shatner, Uzay Kuvvetleri için rütbe önerisinde bulunarak, Hava Kuvvetleri'nde kullanılan rütbeler yerine, Deniz Kuvvetleri'nde kullanılan rütbelerin kullanılmasını savunmuştu - nihayetinde biz onu "Albay Kirk" olarak değil, "Kaptan Kirk" olarak biliyoruz.^[2]

Bilimkurgu ve Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri arasındaki bu ilişki göz önüne alındığında, çok az insanın Amerikan ordusunun bu yeni branşını ciddiye aldığı söylenebilir.^[3] Uzay Kuvvetleri'ni şaka malzemesi yapan pop kültürünün tasvirleri, Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'ni üstlendiği ciddi sorumluluklarla örtüşmüyor. ABD Hava Kuvvetleri İleri Hava ve Uzay Araştırmaları Fakültesi'nde strateji ve güvenlik araştırmaları profesörü olan Wendy Whitman Cobb, Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'nin bilimkurgu ile olan ilişkisini inceleyen bir uzay politikası uzmanı ve onun araştırmaları, bu algının Uzay Kuvvetleri için bir sorun yarattığını gösteriyor.^[4]

Uzay Kuvvetlerinde Bilimkurgu Etkisi

Bugünkü pop kültür ve Uzay Kuvvetleri arasındaki ilişki hakkında düşünülmesi gereken iki şey var: bilimkurgu içerikli eğlence sektörünün bu yeni askeri dala dair algıları nasıl çarpıttığı ve bu yanlış anlamaların bugünkü kültürümüz içerisinde Uzay Kuvvetleri'nin nasıl bir komedi unsuru olarak görülmesine sebep olduğu...

Bilimkurgu, insanların uzayı nasıl algıladıkları hakkında uzun zamandır güçlü bir etkiye sahipti ve bu etki, Uzay Kuvvetleri'ne de sirayet etmiş halde. Sosyal medya ve Uzay Kuvvetleri haberleri, genellikle "Star Trek", "Star Wars", "Guardians of the Galaxy" ve "Starship Troopers" atıflarıyla dolu.^{[5], [6], [7], [8]} Elbette Uzay Kuvvetleri'nin bazı hamleleri de halk arasındaki bu alaycı algıları bir dereceye kadar besledi; örneğin, yazılım programlarından biri için Star Trek'ten Kobayashi Maru'nun adını kullandılar.^[15]

Bu hiç şaşırtıcı değil; insanlar, doğal olarak, yeni kavramları anlamak için analojiler kullanırlar; nihayetinde yeni fenomenleri zaten bildiğin bir şey üzerinden anlamak daha kolaydır.^[9] Uzay Kuvvetleri yeni bir branş olduğu için, insanlar "uzayda dövüşmek" söz konusu olduğunda, halihazırda bildikleri şeylere yöneliyorlar. Sorun, bilimkurgunun günümüz uzay görevlerinin gerçekliğinden çok uzak olmasıdır.

Bugüne kadar birçok araştırma, kurgunun insanların düşüncelerini ve görüşlerini nasıl etkileyebileceğini incelemiştir.^[10] Bunun gerçekleşebilmesinin bir yolu, bir durumda bir fikre maruz kalan insanların, tamamen farklı durumlarda aynı fikre maruz kaldıklarında nasıl düşüneceklerine etki eden, hazırlık etkisi adlı bir olgudur.^[11]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

İnsanlar kurgusal bir hikayeye o kadar bilişsel ve duygusal yatırım yapabilirler ki, onu bilinçaltlarında gerçek zannetmeye başlarlar.^[12] Bu olduğunda, kurgusal fikirlerinin gerçek dünyadaki düşüncelerini etkilemesi daha kolay olur.^[11]

Bu nedenle, bilimkurgunun etkisinin sonucu, insanların Uzay Kuvvetleri hakkında hatalı fikirler edinmesidir: Örneğin bu branşın kendi astronotları olduğu ya da Ay'da askeri üs kurdukları gibi doğruluğunu kontrol etmedikleri, yalan yanlış düşünceler... Bu da Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'nin günümüz pop kültürüyle olan ilişkisine ikinci bir bakış açısı sağlıyor: Çevrimiçi yorumlar, medyadaki haberler ve eğlence, ciddi konulara yer vermektense, mizaha odaklanmış haldedir.

Twitter'da "Guardians of Galaxy" ya da "uzayda kamuflaj" ile ilgili bolca mizah yapılır; tüm bunlar Uzay Kuvvetleri'nin önemsiz olduğu izlenimi yaratır.^{[7], [13]} Space Force adlı Netflix programında, Uzay Kuvvetleri'nin savaş için Ay'a astronot göndermesine dair mitler gırla gidiyor. Hatta bu konudaki espriler, hükümetin en üst noktasına kadar uzanıyor: Beyaz Saray bile Uzay Kuvvetleri hakkında espriler patlatmaktan geri durmuyor.^[14]

Joshua Conti

Diğer Ülkeler, Bunu ABD Kadar Ciddiye Alacak mı?

Tüm bunların Uzay Kuvvetleri'ne kazandırdığı ilgiye rağmen, eğer insanlar kurgudan yola çıkarak, Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'ni komik ya da absürt bulacak kadar derinden etkilenirlerse, halkın beklentisi ve Uzay Kuvvetleri'nin gerçekte yaptığı şey arasında bir kopukluğa ve bunun sonucu olarak da kamu desteğinde azalmaya neden olabilir. Daha fenası, ABD'deki umursamaz hava Dünya'nın geri kalanında toplumun bu birimi ciddiye almamasıyla sonuçlanacak olursa, diğer ülkelerin doğru konumlanması mümkün olmayabilir.

Gözlem ve izleme uyduları ile uzay çöplüğü gibi görevler "Yıldız Savaşları" hikayeleri kadar enteresan olmasa da, ABD bunları küresel ekonomi ve ulusal güvenliğin temeli olarak görmektedir. Mark R. Whittington, The Hill için şöyle yazıyor:^[17]

Birleşik Devletler Uzay Kuvvetleri'nin kurulması gerekmesine yönelik argümanlar sağlamdır. ABD ordusunun savaş açma yeteneği, giderek artan miktarda uydulara muhtaç hale gelmektedir. Navigasyon, gözlem ve iletişim, uzaydaki araçlar sayesinde mümkün olmaktadır. Dünya ekonomisi uzaydaki uydulara muhtaç hale gelmiştir. İnternet, birbirine uydu kümeleriyle bağlanan sunuculardan ibarettir [E.N. Aslında internetin büyük kısmı birbirine okyanus altı kablolarıyla bağlıdır; uzaydaki uyduların rolü daha kısıtlıdır.] Bu uyduları yok edin ve ticari firmaların iş yapma kapasitesi büyük oranda ortadan kalkacaktır. Pearl Harbor saldırısının uzaydaki bir versiyonu, tek bir hamleyle ABD'yi gelişmekte olan ülkeler statüsüne indirebilir. Potansiyel bir savaş sırasında ABD'nin ana düşmanları olacak olan Çin ve Rusya, Amerika'nın uzay altyapısını alt etmek için durmaksızın silah sistemleri geliştirmektedir. Gerçekten de uzaktan bozma, direkt bir saldırı olmaksızın işi halletmeye yetecektir.

2020'nin başlarında yaşanan bir diğer olay, bu branşın gücünü, etkisini ve potansiyelini göstermektedir: 8 Ocak 2020'de yerel saatle gece 1'de 15 civarında Qiam-1 ve Fateh-313 balistik füzeleri, İran'ın batısından ateşlendi. Yeryüzünden 35.400 kilometre yüksekte dönen ABD uyduları, saniyeler içerisinde bu füzelerin ısı sinyallerini, Dünya'nın arka plan gürültüsü üzerinde algıladı ve verileri Aurora, Kolorado'daki Buckley Hava Kuvvetleri Üssü'ndeki 460 numaralı operasyon birimine iletti. Operasyon birimi, önlerindeki devasa ekranlardan akan istihbarat verilerini inceleyip, roketlerin fırlatma yerlerini ve rotalarını hızlıca hesapladılar.

Saniyeler hızla akarken, bu hesaplamaların sonuçları bir diğer ABD uydu sistemi üzerinden Irak'taki iki üsse (Al Asad ve Erbil üslerine) iletildi. Burada, yüzlerce asker bulunuyordu. Askerler, sığınaklara koşarken, saatler 1:34'ü gösteriyordu ve füzeler hedeflerine ulaşıp, binaları, uçakları ve yaşam alanlarını yerle bir etti. Bu saldırı sonucunda 109 asker yaralandı; ancak ABD'nin uzay kabiliyetleri sayesinde, hiç kimse hayatını kaybetmedi. Eğer bu kadar kapsamlı bir uzay istihbaratı olmasaydı, yüzlerce askerin ölmesi kaçınılmaz olacaktı.

Ve uzayda işler, her geçen gün biraz daha karışmaktadır. Ekim 2014'ten bu yana Rus uydusu Luch, uzaydaki 15 farklı uyduya yanaşarak bilgi toplamıştır (bu uydular arasında Fransız ve İtalyan uyduları da vardır). Buna karşılık Fransa Savunma Bakanı Florence Parly, 2019 yılında kendi uydularını koruma amaçlı bir "lazer koruyucu" teknolojisini ilan etmiştir. Amaçları, eğer kendi uydularından birisi, bir diğer kuvvet tarafından hasar görecek olursa, diğer herkesin uydularını karartmaktır. Çin de muhteşem bir kuvvet olarak bu oyuna giriş yapmıştır: 2016 yılında Shiyan-17 (SY-17) uydularını uzaya göndermiş ve 4 diğer uyduya yanaşarak veri toplamıştır. Hem Rusya, hem Çin, 2015 yılında ordularını elden geçirerek uzay operasyonlarına öncelik vermiştir.

Anlayacağınız ABD ordusu, halk üzerindeki yansımanın aksine, bunu gösteriş veya süs olsun diye değil, aktif bir şekilde savaş kapasitesini arttırmak için yapmaktadır. Diğer ülkeler, elbette isterlerse bunu alaya almayı seçebilirler. Diğer seçenek, bu hamleyi ciddiye alıp, kendilerini ona göre konumlandırırlar.