Ne kadar değişimden sonra canlıyı yeni bir tür olarak adlandırırız?

Bu birazcık türü nasıl tanımladığınıza bağlı ve günümüzde tür tanımı çiftleşebilirlik üzerine kurulmuyor artık pek. Daha ziyade genlerin bir kısmına veya tamamına bakarak, türe ait hiçbir ek bilgiye sahip olmaksızın bir genomu diğerinden ayırt edip edemediğimize bakarak yapılıyor. Birbirinden yeterince ayrışmış genomlar, haritalandırıldığında farklı şekillerde öbekleniyorlar ve bu öbekler genellikle ayrı türlere işaret ediyor. Sonradan genlerden gelen bu ayrışmanın fiziksel karakterlere etki edip etmediğine de bakarak sınamak mümkün oluyor. Kimi zaman fiziksel özelliklerde bariz farklılıklar olmasa da, sırf genlerden yola çıkarak ayrı tür iddiasında bulunulabiliyor. Çoğu zamansa genetik öbeklenme zaten fiziksel öbeklenme ile örtüşüyor. Bu durumda ayrı tür iddiamız daha da güçlü oluyor. 

Tabii ki bilimin her alanında olduğu gibi, tür tanımlarında ve iki canlının ayrı türler olduğu iddiasında da bolca tartışma yaşanıyor; ancak bu çatışmadan en doğru cevaplara ulaşmayı başarıyoruz. Çünkü taraflar kendi istek ve inançlarına göre değil, eldeki verinin nasıl okunmasının daha mantıklı olduğuna yönelik hakem denetiminden geçen makaleler yayınlıyorlar ve karşı tarafı ikna etmeye çalışıyorlar. Nihayetinde bilimsel bir konsensus oluşabiliyor. Tabii ki her tür iddiası da camiayı ikiye bölmüyor, bu tartışmalar genelde oldukça izole bir şekilde yaşanıyor ve kendi içinde çözüme kavuşuyor. Zaten artık birçok bilim insanı aynı veya ayrı tür tanımlamanın o kadar da önemli olmadığında hemfikir. Önemli olan incelenen genomda ne tip değişimler yaşanmış, bunlar ne anlama geliyor, vb. konular. Yoksa bir türün şu isimle mi yoksa bu isimle mi anılacağı sadece yüzeysel bir prestijden ibaret. Öyle ki, bazı bilim insanları tür tanımlarının komple kaldırılmasından yana.

Tüm bunlar bir yana, sorunun özüne gelecek olursak: Bunun evrensel ve tekil bir cevabı yok. Kimi zaman tek bir mutasyon bile yeni bir türden söz edebileceğimiz kadar bariz bir değişim yaratabilir, kimi zaman onlarca mutasyon birikse de halen aynı türün içindesinizdir.Dahası, bir araştırma grubunun aynı veya ayrı tür iddiası, bilimsel olarak nihai bir iddia değildir; meydan okunabilir, değiştirilebilir, geliştirilebilir. Bu süreçte çiftleşebilirliğe bakmak bariz ve kolay bir araçtır; ancak her zaman net cevaplar veremez.

Zaten genel olarak şöyle söyleriz: İki bireyin çiftleşemiyor olması ayrı türler olduklarına güçlü bir kanıttır; ancak çiftleşebiliyor olması, aynı türler olduklarına güçlü bir kanıt değildir. Çünkü bariz şekilde ayrı (genomik analiz sonucu farklı öbekler olduğu belirgin olan) türlerin bile çiftleşebildiğini ve verimli döller verebildiklerini biliyoruz. Bunu bitkilerden zaten biliyorduk; ancak Homo sapiens ve Homo neanderthalensis çiftleşmeleri gibi hayvan örnekleriyle son birkaç on yılda kesinleştirdik.

Fakat bunun çok da önemli olmadığını, önemli olanın popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının nesiller içinde değişmesinin evrim demek olduğunu ve bu bilgiden yola çıkarak canlıların nasıl ve ne yönlere doğru evrimleştiğini anlamak olduğunu hatırlamak gerekir.