Amerika'nın tropik bölgelerinde yaşayan yarasalar, kızamık gibi hastalıklara yol açan morbillivirüs adlı RNA virüsleri taşıyor. Ancak bu virüslerin diğer memeli türlerine yayılmasında yarasaların rolü hâlâ net değil. Charité - Universitätsmedizin Berlin ve Alman Enfeksiyon Araştırmaları Merkezi öncülüğündeki uluslararası bir araştırma ekibi, Nature Microbiology dergisinde yayınladıkları makalede Brezilya ve Kosta Rika'daki yarasa ve maymunlarda morbillivirüslerin yayılımını inceledi.^[1] Çalışma sonucunda yeni virüs türleri ve virüslerin yarasalardan diğer memeli türlerine geçtiğini keşfeden ekip, bu konak değişimlerinin olası tehlikelerine karşın virüsleri daha yakından izlemenin gerekliliğine dikkat çekiyor.

Morbillivirüslerin neden olduğu hastalıklar arasında en bilinen örnekleri arasında insanlarda kızamık, sığırlarda sığır vebası ve etoburlarda köpek gençlik hastalığı sayılabilir. Sığır vebası başarıyla yok edilmiş olsa da diğer morbillivirüsler hem insan sağlığı hem de çiftlik hayvanları için önemli bir tehdit oluşturmaya devam ediyor. Çeşitli memeli türleri arasındaki geniş dağılımlarına rağmen, ana konakçıları, coğrafi dağılımları ve yeni türlere sıçrama potansiyelleri hakkındaki bilgiler oldukça sınırlı.

Sıkıcı bir filmin ortasında göz kapaklarınızın 1 veya 2 saniyeliğine kapandığı, başınızın önünüze düştüğü ve birdenbire sarsılarak kendinize geldiğiniz ve filmde az önce ne olup bittiği ile ilgili en ufak bir fikrinizin olmadığı o anları hiç yaşadınız mı? İşte o tatlı uykuya nasıl daldığınızı farketmediğiniz, tamamen normal olan ve yaklaşık 1 ila 15 saniye arasında gerçekleşen bu hafif uyku durumuna mikro uyku denmektedir.

Mikro uyku esnasında, bazı hallerde, gözleri açık durumda olsa bile kişi, bakışlarını belli bir noktaya sabitlemiş bir şekilde bakabilir ve çevreden gelen uyaranlara verdiği tepkinin süresinde düşüş olabilir. Ayrıca, uykuya dalıp gittiği anlarda etrafında ne olduğuna dair pek bir şey hatırlamayabilir.

Bu yüzyıl içinde insanlığın, tür olarak konuşmaya başladığımızdan bu yana benzeri görülmemiş, alet kullanımı ve tarım devrimi gibi büyük bir dönüşüm yaşayacağı öngörülmektedir. Bu deneyim "Teknolojik Tekillik", "Yapay Zeka Tekilliği", "Yapay Genel Zeka" veya "Zeka Patlaması" olarak bilinmektedir.

Bu kavramlar, teknolojik ilerleme ile hızlanan değişim ve bilgiyi işleme becerimizdeki artış sonucunda insanlığı kökten değiştirecek bir bilimsel devrimin yaşanacağı fikrine dayanmaktadır. Çeşitli biçimlerinde bu hipotez; teknolojinin yinelemeli doğası, bilgi işlemedeki ilerlemeler ve devrimsel yeniliklerin insan toplumlarında patlayıcı bir gelişmeye yol açtığı tarihi örneklere atıfta bulunur.

Avusturyalı hayvan davranış bilimcisi (etolog) Karl Ritter von Frisch, 1927 yılında "Aus dem Leben der Bienen" (Dans Eden Arılar) adlı kitabını yayınladığında çağdaşları tarafından kuşku ile karşılanmıştı. Oysa kendisini tam anlamıyla çağının ötesinde bilimsel çalışmalar yürüten bir bilim insanıydı ve arılarda koku duyusu, görsel algı, yön bulma, polarize ışık ile konumlandırma, güneş takibi, iç saat, manyetik alanın petek örümüne etkisi ve düşey (ya da yerçekimi) algısı üzerine muhteşem çalışmalar yapmıştı. İlkin biraz anlaşılamamış olsa da tekrarlanan denylerle haklılığı pekişen von Frisch, büyük buluşundan 46 yıl sonra, 1973'te Fizyoloji alanında Nobel ödülüne layık görülmüştür.

Bal arıları, hep birlikte ve iletişim içinde çalışan, koloniler halinde varlıklarını sürdüren canlılardır. Koloniler içerisinde iş bölümü vardır ve yaşa bağlı olarak işçi arılar önce kovan içindeki görevlerde çalışırken daha sonra "tarlacı" dediğimiz ünvanı alırlar ve kovana su, nektar, polen gibi kaynakları getirirler.

Penaltı vuruşu, en kapsamlı tanımıyla; bir futbolcuya ceza sahası sınırları içinde kural dışı bir müdahale yapılması veya rakip oyuncunun kural dışı bir eylemde bulunması sonucunda, mağdur oyuncunun rakip takımın kalecisiyle baş başa kalacak şekilde, kaleye 11 metre uzaklıktaki penaltı noktasından atış yapmasıdır.

İstatistiksel açıdan incelersek penaltı vuruşu, bir futbolcunun skor üretmeye (diğer bir tabirle "gol" atmaya) en yakın olduğu durumlardan birisidir. Örneğin; UEFA Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi'nin 2010-2015 yılları arasındaki beş sezonda kullanılan 536 penaltının 407 tanesi, yani %75.9'u gol ile sonuçlanmıştır.^[1]

İnsanlık, tarihi boyunca doğası gereği çevresiyle ve bu çevrede bulunan diğer canlılarla sürekli etkileşim halinde olmuştur. Tarih boyunca insanlar beslenme, iş gücü, ulaşım gibi pek çok alanda hayvanlardan yararlanmışlardır. Sığırları evcilleştirip tarımda iş gücü olarak kullanmışlar ve etinden faydalanmışlar; yüzlerce farklı tavuk ırkını birbirleriyle hibritleştirmiş, aralarından en verimlilerini seçmiş ve bu yüksek verimli hibritleri devasa büyüklükteki çiftliklerde üretmişlerdir. Atları evcilleştirip ulaşımı kolaylaştırmışlar, ordularına binek hayvanı yapıp hasım ordulara üstünlük sağlamışlardır. Sığır ve domuzları evcilleştirip devasa çiftliklerde et ve sütünden yararlanmak için yetiştirmişlerdir. Öyle ki zamanla evcilleşen kediler ve köpekler insanların ev arkadaşları haline gelmiştir. Bu işleri yapabilmek için insanlar çevresiyle ve hayvanlarla her zaman karmaşık ilişkiler ağı kurmuşlardır. Bu ağ insanları hayvanları ve çevreyi birbirine sıkı sıkıya bağlamaktadır. Bu bağ sağlık alanında Tek Sağlık Konsepti (İng: "One Health") olarak bilinen yeni bir yaklaşımın gelişmesine neden olmuştur.

Tek sağlık konsepti; insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığının birbirine bağlı olduğunu vurgulayan ve sağlık politikalarına bu perspektiften bakılması gerektiğini savunan bütüncül bir yaklaşımdır. Tek sağlık fikri insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığını tek tek ele almaktan ziyade bir bütün olarak görüp, farklı disiplinlerden bilim insanlarının ortak bir paydada buluşup çalışması gerektiği ancak böyle toplum sağlığının korunabileceğini ifade etmektedir.

Cep telefonlarıyla ilgili en yaygın soru işaretlerinden biri, cep telefonu kullanımının kansere neden olup olmadığı veya kanser riskini artırıp artırmadığıdır. Bugüne kadar bu alanda yapılan çalışmalar birbiriyle çelişen sonuçlar elde etmiştir (bunlardan bir tarafa ait bir çalışmayı buradan, diğer tarafa ait bir çalışmayı buradan okuyabilirsiniz).

Bu yazımızda, ABD Ulusal Kanser Enstitüsü'nün bu alanda yaptığı kapsamlı bir soru-cevap listesi üzerinden giderek, aklınıza takılabilecek sorulara yanıtlar vereceğiz ve konu hakkında bilimsel araştırmaların olduğu konumu daha iyi anlamanızı sağlamaya çalışacağız.

Oyun yapımının kültürel düzeyi ve felsefesi daima kodlama kadar konuşulmasada çok önemli bir olgu durumunda. Bu yazdığım yazılarda ve verdiğim özel derslerde, oyun sektöründe bir proje üretmek isteyen hanımlar ve beylere ilham kaynağı olacağına inandığım bazı projelere değindim. Daha listede sayamadığım bir sürü proje mutlaka olacaktır ama ben hem zamanın hem de sınırlı alanın kurbanı olan biriyim. Kendime limit koyduğum sayfada olabildiğince çok fazla fikir vermek istedim. Umarım anlayışla karşılamışsınızdır ve bu yazdığım yazı yanınızda bir başvuru kaynağı olarak yerini uzun bir süre korur.

Benim en büyük sorunum her zaman günümün büyük bir kısmını sağlık sorunlarım ve yoğun derslere vakit ayırmamla geçti geriye kalan zamanımı spor yapmak, film izlemek, kitap okumak ve resim çizmek gibi standart işlere ayırdığım gibi bilimsel makaleler üzerine araştırmalar ve bu araştırmaları temel alan eğitim programları, karikatür, yapay zekâ işleri ve asıl konumuz olan oyun yapımı ile uğraşmaya çalışıyorum. Haftada bazen sadece 5 saat boş vaktimin olduğu zamanlar hiç de az değildi. Ayrıca çeşitli internet platformunda insanlara bilgi vermek için çeşitli makale yazmaya çalıştım. Bunu söylüyorum çünkü kendime her zaman bir kıstas koydum, eğer o gün en az 5 farklı işte bir şeyler üretmişsem o gün huzur içinde uyurdum. Az zamanınız olsa da o zamanı verimli kullanıp, çok az zamanda bir sürü konuda güzel işler ortaya çıkarabilirsiniz. Birden fazla işle uğraşmak her zaman faydalıdır. Burada birkaç örnek ile size oyun yapımı üzerine kendi hayatımdan bazı tavsiyeler vermek istiyorum: