2025 yılında Nature dergisinde yayınlanan bir çalışma polimer bazlı plastik atıkların, mikrobiyal sistemler kullanılarak tıbbi açıdan önemli kimyasallara (özellikle ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılan parasetamole) dönüştürülebileceği gösterdi.^[1] Edinburgh Üniversitesi’nden Dr. Stephen Wallace’ın ekibi, Escherichia coli bakterisini genetik ve metabolik olarak yeniden düzenleyerek genellikle sadece laboratuvar ortamında gerçekleştirilebilen Lossen yeniden düzenleme reaksiyonu (İng: "Lossen rearrangement") adlı kimyasal reaksiyonu ilk kez canlı bir hücre içinde gerçekleştirmeyi başardı.^[1]

Çalışmanın ilk aşamasında, yaygın olarak içecek ambalajlarında kullanılan PET (polietilen tereftalat) türevi plastik atıklar, kimyasal veya enzimatik hidroliz yoluyla temel monomer bileşenlerine (başlıca tereftalik asit ve etilen glikol) ayrıştırılmıştır. Bu monomer yapıtaşları, bakterinin yeniden programlanan metabolik yolları sayesinde çeşitli biyotransformasyon basamaklarından geçirilmiş ve ara ürün olarak p-aminobenzoik asit gibi farmasötik öncü moleküllere dönüştürülmüştür.

Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.

Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.

Charles Darwin, özellikle hayatının ilk bölümünde oldukça inançlı bir doğa bilimciydi (natüralist). İncil'deki Yaratılış Efsanesi'ni ispatlamak için bindiği Beagle'da, seyahat boyunca hayat felsefesi değişmeye başlamıştı. Ancak dindar bir temelden geliyor olması, teorisinin din camiasında yarattığı etkileri son derece verimli bir şekilde yorumlayabilmesine neden olmuştur. Bu alıntıda da, türlerin bir türden diğerine dönüşmesinin din açısından nasıl yorumlanabileceğine değinmektedir.

"Militan" olmayan, yani başkalarını ateizme veya agnostisizme çekmeye çalışmayan birçok ateist ve agnostik düşünür, bir doğa yasasının koyucusu olup olmadığı bilinmezinin, o doğa yasasının çalışma prensipleriyle hiçbir ilgisi olmadığını düşünür. Yani doğadaki evrim yasası, bir türün bir diğerine dönüşmesi ile ilgiliyse, bu yasayı koyduğu düşünülen bir süpergücün (örneğin bir yaratıcının) olup olmaması, evrimin çalışma prensiplerinden bağımsızdır. Evrime ilahi bir müdahalenin olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmuyor olmasından ötürü, yasanın bir üstün irade tarafından konulup konulmadığı, teorinin geçerliliğini herhangi bir şekilde etkilememektedir.

Almanya'dan bilim insanları kök hücreleri kullanarak yapay kemik iliği üretmeyi başardılar ve bu keşfin, lösemi tedavisini kolaylaştıracağı düşünülüyor.

Porlu (delikli) yapı, doğal kemik iliğinin tüm temel özelliklerini taşıyor ve laboratuvar ortamında kök hücrelerin çoğalmasını sağlayabiliyor. Bu da, araştırmacılara göre, birkaç yıl içerisinde löseminin tedavisine katkı sağlayacak. Karlsruhe Teknoloji Enstitüsü, Max Planck Zeki Sistemler Enstitüsü ve Tubingen Üniversitesi, bu araştırmada ortak bir çalışma yürüttü ve kök hücrelerin çoğalmasını sağlayan, sentetik bir malzeme geliştirdiler.

Hepimizin bildiği gibi su, yokuş aşağı akar ve bu akışı sırasında kanallar ve dallı ağlar oluşturur. Bu, hep böyle olmuştur.

Ancak ister inanın ister inanmayın, bilim insanlarının bu kanal ağlarının şekillerinin ve yapılarının tam olarak hangi süreçlerle oluştuğuna dair görüşleri son asır içerisinde pek de değişmemiştir. 1960'lardan beri uygulanan modern teknikler bile su kanallarından kaynaklanan ve gerçekte var olan ağlar ile bilgisayarda rastgele üretilen versiyonları arasında belirgin bir farklılık tespit edememiştir. Dolayısıyla bilim insanları, uzun bir süredir bu yer oluşumlarının tamamen rastgele süreçler olduğu kanısındaydı.