Düzenli olarak küvette yıkanmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinde düşüşle ilişkisi ortaya çıktı. Japon bilim insanları, küvette banyo yapmanın kardiyovasküler hastalık riski üzerindeki uzun vadeli etkileriyle ilgili büyük ölçekli ve hakemli bir çalışma gerçekleştirdi. Bu araştırma ve sonuçları, Heart adlı jurnalde yayımlandı.

Bilim insanları, düzenli olarak küvet banyosu yapmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinin azalmasıyla bağlantılı olduğu sonucuna vardı. Daha da ilginç olan ise, daha sık banyo yapmanın haftada sadece bir ya da iki kez banyo yapmaktan daha koruyucu görünmesi.

Öncelikle belirtmek isterim ki yazılanlar benim şahsi fikirlerimdir. Kısa bir öz eleştiri yaparsak ahlakın zamanla değiştiğini görürüz. Buna bir örnek gösterelim 7 yaşında ki bir çocuk için küfür etmek ahlaka aykırı olarak düşünülebilir. Bu çocuk için 10 yıl sonra küfür etmek bir ahlaksızlık olarak algılanmayabilir.

Bunu iddia etmek yanlış bir düşünce yapısıdır. Buna bir örnek verelim. Bir kişi ahlakın aile tarafından öğrenilen ve o şekilde kalan bir olgu olarak savunduğunu var sayalım bu hatalıdır. Çünkü ahlak dediğimiz şey kişinin yaşadıkları ve edindiği bilgi birikimi ile çevresini değerlendirdiği bir bakış açısıdır.

Bu yazı dizimizde, sosyal bilimlerin çatışı olarak nitelendirilebilecek, hayatın ve doğanın her alanında etkilerini görebildiğimiz, muazzam geniş bir disiplin olan Oyun Teorisi’ne bir giriş yapacağız ve okurlarımızın bu konu hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaya çalışacağız. Temel amacımız, okurlarımıza genel bir oyun teorisi perspektifinden düşünme tarzını aşılamak ve bu bağlamda günlük hayattaki olayları bir oyun olarak nasıl yorumlayabileceklerini göstermeye çalışmaktır.

Ancak asla unutulmamalıdır ki, Oyun Teorisi’ni tam olarak anlayabilmek, sağlam matematiksel kanıtlar ve analizler gerektirmektedir. Bu yazı dizisinin temel amacı ve okurlarımızın beklentileri hakkındaki tahminlerimiz göz önüne alınınca, makaleleri matematiğe boğmanın iyi bir tercih olmayacağını düşündük. Bu sebeple, bu yazı dizisi temel kavramlar ve kritik noktalar üzerinde duracak ve rahatça takip edebilmek için temel matematik bilgisinden başka bir şey gerekli olmayacak. Bazı noktalarda oyunları tanımlamak için matematik ve mantık gösterimine başvuracağız ve bu gösterimleri anlamak için bir tık daha ileri matematik bilgisi gerekebilir; ancak bu gösterimler konunun genel işleyişine dahil olmadığı ve sadece sözel olarak bahsedilen kavramların alternatif birer gösterimi olduğu için onlarda anlaşılmayan noktalar olması sıkıntı yaratmayacaktır. Daha ileri düzeyde Oyun Teorisi bilgisine sahip olmak isteyen okurlarımız için de, ek okuma ve kaynak önerilerimizi yazı dizisi içinde belirteceğiz.

Gıda takviyeleriyle ilgili reklamları izlediğinizde veya süpermarket reyonlarında dolaştığınızda yediklerinizin yeterince besleyici olmadığı izlenimine kapılabilirsiniz. O halde antioksidanlar gibi faydalı bileşenleri pratik bir hap haline getiren takviyelerden destek almak varken kendinizi neden sadece meyve sebze tüketmekle sınırlayasınız ki?

Bu mantıklı bir fikir gibi görünüyor. Eğer brokoli ve havuç gibi yiyeceklerde doğal olarak bulunan antioksidanlar sağlığımız için faydalı ise aynı bileşenleri içeren bir takviyeler de faydalı olmalı, değil mi? Ancak durum tam olarak öyle değil!

Neden bazı organizmalar (somon balığı, bambu bitkisi, birçok böcek türü ve tüm tahıl bitkileri) çoğalır çoğalmaz ölürken, diğerleri defalarca çoğalabilmektedir?

Birçok bitki ve hayvan türleri ilk üreme işleminden sonra ölümle sonuçlanan yaşam öykülerine sahiptirler. Bu duruma “semelparite” adı verilirken diğerine “iteroparite” (iteroparity) (art arda çoğalabilen yaşam türü) adı verilir. Bitki türleri için bazen monokarpi (monocarpy) ve polikarpi (polycarpy) terimleri semelparite ve iteroparite yerine kullanılmaktadır. Ancak, monokarpi bitkinin tümünü kapsamadan sadece ilk üreme işlemi gerçekleşen filizin ölümü için de kullanılabilmektedir.

Özellikle rekor kıran sıcak hava dalgalarının yaşandığı bu yaz aylarında serin kalması gerekenler sadece insanlar değil.^[1] Cep telefonları, veri merkezleri, arabalar ve uçaklar da dahil olmak üzere birçok makine aşırı sıcaklarda daha az verimli hale gelir ve daha çabuk bozulur.^[2] Makineler kendi ısılarını da üretirler ve bu da çevrelerindeki sıcak havayı daha da sıcak hale getirebilir.

Makinelerin ısıyı nasıl yönettiğini ve aksi takdirde boşa giden ısıyı etkili bir şekilde geri kazanmanın ve yeniden kullanmanın yollarını inceleyen mühendislik araştırmacıları, aşırı ısının makineleri etkilemesinin çeşitli yolları olduğunu söylüyorlar.

Aşağıda göreceğiniz, evrimin nasıl işlediğini öğretmek amacıyla hazırladığımız bir metindir. Lütfen üşenmeden, baştan sona kadar okuyunuz. Ayrıca lütfen bu yazıyı okurken sitemizi Gece Modu'nda kullanmadığınızdan, yani sadece bu yazıya mahsus olmak üzere içeriği Gündüz Modu'nda okuduğunuzdan emin olunuz. Yan veya alt menülerimizi kullanarak gece/gündüz modunu değiştirebilirsiniz.

Eğer başta kıpkırmızı renkte bir metne sahipsek ve metnin rengini her harfte azıcık değiştirmeye karar verirsek, bu renk değişimi çok çok az fark edilebilir olabilir; ama bu, yine de ölçülebilir bir değişimdir! Örneğin, metindeki harflerin HEX kodlarına veya RGB değerlerine bakarak, istediğiniz iki harf arasındaki farkın ne kadar olduğunu tam olarak ölçebilirsiniz. Yazı renginin bu noktaya kadar halen kırmızı olduğunu düşünebiliriz; ancak ortada bir renk değişimi olduğu bellidir. Eğer yazmayı yeterli uzunlukta sürdürürsek, bu yazıya dışarıdan bakan biri tam olarak hangi harfte rengin kırmızı olmayı bırakıp, kahverengi olduğunu tespit edebilir miydi? Metin devam ettikçe, harf rengi de "mikroevrimleşmeye" devam ediyor; ancak göreceğiniz üzere, kırmızıyla tamamen alakasız bir renge ulaşacağız!

Evcil hayvanlar, neredeyse insanlık tarihinin başlangıcından beri yanımızda çeşitli amaçlarla bulunan canlılardır. Bu yazıyı okuyan bir kişinin muhtemelen bir evcil hayvanı veya evcil hayvana sahip bir tanıdığı bulunmaktadır. Evcil hayvanlar, birçok aile için önemli birer üye haline gelmiştir.

Hayvanlar dünyanın farklı coğrafyalarında, birden fazla hayvan türü farklı zaman dilimlerinde evcilleştirilmiştir. İlk köpeklerin yaklaşık 15.000 yıl önce Orta Asya'da evcilleştirildiği, kedilerin ise 9.000 yıl önce Mısır'da insanlarla yaşamaya başladığı bilinmektedir.

Neden bir şeyler yapıyoruz? Ne kadar sıradan olursa olsun, hedeflere ulaşmak için çaba göstermeye bizi ikna eden şey nedir? Örneğin, bizi yiyecek aramaya iten nedir?

Nörolojik olarak cevap, beynin ödül sisteminde gizli: Çalışma isteğimizi kontrol eden veya hedeflerimize ulaşmanın ve algılanan ödüllerden zevk almanın maliyeti olarak risk almamızı kontrol eden evrimsel bir mekanizma... Depresyon, şizofreni veya Parkinson hastalığından muzdarip kişilerde, genellikle beynin ödül sistemi bozulur ve bu da onlarda iş için motivasyonun azalmasına veya kronik yorgunluğa yol açar.