Porno tüketiminin her türlüsünün zararlı olduğunu iddia eden kitleler, porno izleme oranı arttıkça erektil disfonksiyon; yani erkeklerde cinsel birleşmeyi başarıyla tamamlayabilecek kadar süreyle sert kalamama sorununun arttığını iddia ediyorlar. Örneğin YourBrainOnPorn gibi anti-porno siteleri, "pornografi tüketimiyle erektil disfonksiyon arasındaki korelasyon, arada bir nedensellik olduğuna işaret etmektedir" gibi iddialarda bulunmaktadır (korelasyon, hiçbir zaman tek başına nedensellik gösteremez). Bu tür mesajlar, yanlış bilginin son derece hızlı yayıldığı internet ortamında viral bir şekilde yayılarak, erkeklerin cinsel korkularını tetiklemektedir.

Halbuki akademik literatür incelendiğinde, güncel çalışmaların porno tüketimi ile erektil disfonksiyon arasında hiçbir ilişki kuramadığı görülmektedir. Bu yazıda, bunlardan 3 tanesine odaklanacağız.

Bugüne kadar, güneş sistemimizin dışında 5.000’den fazla öte gezegen keşfedildi; bu da bilim insanlarına gezegen evrimini inceleme ve dünya dışı yaşam olasılığını gözden geçirme imkânı veriyor. Physical Review D dergisinde yayımlanan yeni bir UC Riverside araştırması, öte gezegenlerin karanlık madde araştırmalarında işimize yarayabileceğini öne sürüyor.

Evrendeki tüm maddenin %85’ini oluşturduğu düşünülen karanlık madde parçacıkları, uzun süreler boyunca Jüpiter büyüklüğündeki ötegezegenlerin çekirdeklerinde birikebilir. Hesaplamalar bu parçacıkların yavaşça gezegen çekirdeklerine doğru kaydığını ve burada bir kara delik oluşturma potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Danışmanı Hai-Bo Yu’yla birlikte bu sonuçları elde eden çalışmanın ilk yazarı, Fizik ve Astronomi bölümünde lisansüstü öğrenci Mehrdad Phoroutan-Mehr şunları söylüyor:

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), vücudun içinin açık ameliyat veya zararlı radyasyon kullanılmadan detaylı bir şekilde görüntülenebilmesini sağlayan bir teknolojidir. Bu görüntüleme işlemi de MR cihazları olarak tabir ettiğimiz tıbbi cihazlar ile gerçekleşir.

MR cihazlarında X-ışınlarının aksine güçlü manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanılarak kemiklerin ardındaki yumuşak dokular, beynin karmaşık yapısı, eklemlerdeki en küçük yırtılmalar dahi yüksek detayla ortaya çıkarılır. Cihazın çalışma prensibi ise atom çekirdeklerinin dinamiği ve kuantum fiziği ile ilgilidir.

Normalde aşina olduğumuz 3 uzaysal (uzamsal) boyutu bilirsiniz: En, yükseklik, derinlik... Sol-sağ, ileri-geri, yukarı-aşağı... Daha bilimsel tabiriyle x, y, z... Buna, 4. boyut olarak bilinen zaman boyutunu da eklersek, modern fiziğe ulaşıyoruz. Bu konularla ilgili bilgilerinizi tazelemek için Genel Görelilik Kuramı'nı okuyabilirsiniz. Konuya daha basit bir giriş içinse buradaki yazımıza göz atabilirsiniz.

Ancak fiziğin en büyük ve meşhur problemi şu: Kara delikler, yıldızlar ve gezegenler gibi çok büyük cisimlerin fiziği olarak bilinen Görelilik Teorisi ile, atom altı parçacıklar gibi çok küçük cisimlerin fiziği olan Kuantum Fiziği, daha spesifik olaraksa Kuantum Alan Teorisi arasında bir uyuşmazlık söz konusu. Bunlar, fiziğin iki ayrı alt dalı olarak incelendiğinde harika bir şekilde çalışıyorlar; ancak birbirleriyle bütünleşik olarak incelenmeye çalışıldığında çok ciddi problemler çıkıyor. İşin özünde, iki teori birbiriyle uyumlu değil gibi gözüküyor.

Evrim, çok uzun bir tarihe sahiptir. Her şey, erken oluşum evreleri sonrasında soğumaya başlayan gezegen üzerinde yavaş yavaş birikmeye başlayan sığ su birikintileri ve okyanus sularında başladı. Gerek kuyruklu yıldızlarla taşınan malzemeler, gerek gezegenin ilkin atmosferinde oluşan kimyasallar, gerekse de çoğunluğu sığ sularda ve çamurlu su birikintilerinde oluşan moleküllerin birbiriyle etkileşimi, ortalamada 600 milyon yıllık bir kimyasal evrim süreci sonucunda, çok erken hücre benzeri yapıların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Tüm canlıların atası olacak bu cansız-canlı geçişindeki yapılara bugün “koaservatlar” ya da “ön hücreler” adını veriyoruz.

Bunların büyük bir kısmı süreç içerisinde elenerek yok olmuş olsa da, bazıları çok daha uzun süreler varlıklarını koruyabilecek yapıdaydı. Kendilerini kopyalamayı başarabilen bu ilkin başlangıç, canlılığın temellerini oluşturdu. Bu basit yapılı varlıklar, öncelikle bakteriler ve arkeler gibi bugün hala varlıklarını sürdüren, bildiğimiz prokaryotlara (basit hücre yapılarına sahip canlılara) evrimleştiler.

Gökbilimciler, Güneş Sistemi'nin en uzak bölgelerinde, olağanüstü geniş bir yörüngede dolanan yeni bir cüce gezegen adayı keşfettiler: 2017 OF201. Bu keşif, Güneş Sistemi'nin sınırları ve oluşum süreci hakkında önemli ipuçları sunuyor.^[1]

2017 OF201, Şili'deki Blanco Teleskobu ve Hawaii'deki Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu'ndan elde edilen arşiv verilerinin incelenmesiyle tespit edildi. Yedi yıllık gözlemler sonucunda, bu cismin Güneş'ten ortalama 880 astronomik birim (AB) uzaklıkta dolandığı belirlendi. Yörüngesi oldukça eliptik olup, Güneş'e en yakın noktası (perihelion) 45 AB, en uzak noktası (aphelion) ise yaklaşık 1.700 AB mesafededir. Bu, onun Güneş etrafındaki bir turunu tamamlamasının yaklaşık 25.000 yıl sürdüğü anlamına geliyor.

Birçoğumuz, sıkıntımızı gidermek için TikTok, YouTube ve İnstagram gibi platformlarda kısa videoları (veya 'shorts') durmaksızın kaydırdığımız anları yaşamışızdır. Ancak paradoksal bir şekilde, bunu yaptıkça başlangıçta olduğumuzdan daha fazla sıkılmış hissederiz. İlginçtir ki, Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayımlanan yeni bir araştırma, tam olarak bu deneyimi doğruluyor. Görünüşe göre, çevrimiçi videolar arasında sürekli geçiş yapmak bizi daha da sıkıyor ve tükettiğimiz içerikten daha az tatmin olmamıza neden oluyor.

Toronto Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen bu çalışma, yedi farklı deneyde toplam 1200'den fazla katılımcının katılımıyla yürütüldü. Katılımcılara ya tek bir videoyu baştan sona izleme ya da birden fazla kısa video arasında geçiş yapma seçeneği sunuldu.

Dünyanın dört bir yanındaki polisler, askerler ve güvenlik güçleri, isyan kontrolü (İng: "riot control") adıyla bilinen bir dizi protokole uymaktadırlar ve bu kapsamda birçok farklı yöntemle ülke yönetimlerinin hoşuna gitmeyen protesto, ayaklanma veya isyanları bastırmakta veya bastırmaya çalışmaktadırlar. Burada "isyan kontrolü" adıyla bahsedeceğimiz konu, illa bir "isyan" olması gerekmemekte, her türlü protesto, gösteri ve benzeri anayasa tarafından korunan ve hatta ödev olarak verilen hakları içermektedir (yani bir bir "şapka terim" olarak kullanacağız, kolaylık açısından). İsyan kontrolünün belli adımları bulunmaktadır ve en düşük şiddetten başlayarak giderek sertleşmektedir.

İsyan kontrolünün esasında ilk adımı, yüksek ve rahatsız edici sesler uygulamaktır. Çünkü insan beyni ani olarak sesle uyarıldığında ürkecek ve içinde bulunduğu durumu değerlendirerek kurtulma yolları arayacaktır. Bu psikolojik mücadele, çoğu zaman güvenlik güçleri tarafından es geçilir, çünkü neredeyse hiçbir zaman işe yaramaz. Bunun da sebebi isyanın amacına psikolojik olarak odaklanmış bir beynin, her hayvan türünde (dolayısıyla ve elbette insanda) gördüğümüz kaç veya savaş seçiminden ikincisine yönelmesi daha muhtemel olmaktadır. Öfke, azim, kararlılık, istek, vb. duyguların bunda etkisi büyüktür.

Bir kişiye ait fotoğraf veya video üzerine, bir başka kişinin yüzünün veya jest/mimiklerinin yapay zeka teknolojileri yardımıyla hipergerçekçi bir şekilde oturtulması olarak tanımlanabilecek deepfake, son yılların en ilgi çekici teknolojik gelişmelerinden biri olmayı başardı. Yapay zekâ çalışmalarında elde edilen başarının neticesi olarak Deepfake, artık sıradan kullanıcıların dahi erişebildiği bir video manipülasyon tekniği haline geldi.

Gelgelelim, akademik felsefeciler bu durumdan pek hoşnut değiller. Peki, Deepfake'i felsefeciler için can sıkıcı yapan unsurlar neler? Deepfake, felsefi açıdan hangi tehlikelere yol açabilir?

Işık, görünür olsun veya olmasın, herhangi bir dalgaboyunda yayılan elektromanyetik radyasyondur. Bu bağlamda radyasyon (ışıma), enerjinin yayılım ve taşınması anlamına gelen bir terimdir. Elektromanyetik radyasyon da elektromanyetik dalgaların; boşlukta ışık hızıyla, diğer ortamlarda ise ışık hızından düşük hızlarla hareketiyle oluşur.

Halk arasında "ışık" dendiğinde genellikle "görünür ışık" kastedilir. Genellikle 400-700 nanometre dalgaboyu (veya 750-420 terahertz frekans) arasında kabul edilen görünür ışık, elektromanyetik spektrumun daracık bir bölgesidir ve fiziksel anlamda "ışık" kavramının çok küçük bir kısmını oluşturur (yaklaşık %0.0035).

Eşcinsellik, bir türün bir bireyinin, kendisiyle aynı cinsiyetten bir diğer bireye karşı romantik veya cinsel bir çekim hissetmesi veya bu iki birey arasında cinsel etkileşim yaşanmasıdır.^[1][2][3] Bu bakımdan eşcinsellik, bir cinsel yönelim grubudur ve kişinin kendi biyolojik cinsiyetinden olan diğer bireylere yönelik kalıcı bir duygusal, romantik ve/veya cinsel çekim hissetmesi olarak tanımlanabilir. Doğal olarak bu cinsel yönelim, kişinin deneyimlediği bu duygulara uygun olan davranışlar sergilemesini ve bu türden duygular deneyimler yaşayanlarla ortak bir komünite olma algısını da içerir.^[4]

Tarihte, eşcinsellere karşı çok sert ve çok acımasız birçok kampanya yürütülmüş olmasına karşın, bilimin ve toplumsal algının göreceli olarak gelişmiş olması sayesinde, bu karşıtlıklar (Türkiye de dahil hala birçok coğrafyada etkisi sert bir şekilde hissedilmekle birlikte) giderek azalmaktadır. Bu azalmada, bilimsel algımızın gelişmesinin, toplumsal hareketlerin dönüştürücü etkisinin ve halk arasında evrimin artık çok daha iyi anlaşılıyor olmasının çok büyük bir rolü olmuştur.