Respiratuvar Sinsityal Virüs (kısaca RSV), dünya çapında çocukları enfekte eden en yaygın virüslerden biridir ve yetişkinlerde, özellikle yaşlılarda giderek artan bir şekilde önemli bir patojen olarak tanınmaktadır. RSV enfeksiyonunda karşılaşılan en yaygın klinik senaryo bir üst solunum yolu enfeksiyonudur; ancak RSV genellikle küçük çocuklarda bir alt solunum yolu hastalığı olan bronşiyolit olarak ortaya çıkar ve nadiren pnömoni, solunum yetmezliği, apne ve ölüme ilerleyebilir.

RSV tedavisi üç kategoriye ayrılır:

ArXiv'de ön baskı olarak yayımlanan yeni bir çalışma, karanlık maddenin evrenin ilk yıldızlarında yalnızca kütle çekimsel değil, kimyasal evrimsel süreçlerde de etkili olabileceğini öne sürüyor. Lina Yıldız ve Deha Kaykı tarafından, GTIIT’te (Guangdong Technion – İsrail Teknoloji Enstitüsü) görev yapan fizikçi Prof. Dr. Marcelo F. Ciappina danışmanlığında yürütülen bu çalışma; yıldız içi termodinamik yapılar ve nükleer tepkimelerin karanlık madde kaynaklı enerji enjeksiyonu ve istatistiksel dağılım değişimleri ile nasıl dönüştürülebileceğini kapsamlı bir model üzerinden ele alıyor. Bu yaklaşım, karbon ve nitrojen gibi biyojenik elementlerin üretiminde artışa, oksijen sentezinde ise azalmaya yol açan bir nükleosentez senaryosunu simüle ederek özellikle karbon açısından zengin ve metal bakımından yoksul (CEMP) yıldızların gözlemsel spektrumlarıyla yüksek uyum gösteriyor.

Araştırma, klasik yıldız evrimi modellerinin açıklamakta yetersiz kaldığı CEMP-no yıldızlarının anomalik C/O oranlarını karanlık madde etkisi ile açıklamayı hedef almaktadır. Bu bağlamda, karanlık maddenin yalnızca kütleçekimsel etkilerle değil, aynı zamanda termodinamik yapılar üzerindeki etkileriyle de erken yıldızlarda nükleer tepkime dengelerini değiştirebileceği varsayımı öne çıkarılmıştır. Özellikle zayıf etkileşimli kütleli parçacıkların yıldız çekirdeklerinde termalleşerek çift yok oluş süreçleri aracılığıyla ısı enjekte edebileceği fikri, çalışmanın hesaplamalı temelini oluşturmaktadır.

1859 yılında Charles Darwin, fosil kayıtlarında atalarından günümüze kadar oldukça az fiziksel değişim gösteren organizmaları tanımlamak için "yaşayan fosiller" terimini ortaya attı. Yale Üniversitesinden araştırmacılar, Evolution dergisinde yayınladıkları yeni bir çalışmada yaşayan fosillerin doğada nasıl oluştuğunu açıklayan biyolojik bir mekanizmanın ilk kanıtını sunuyor.^[1]

Çalışma, "gar" adı verilen, yaşayan fosil tanımına uyan eski bir ışın yüzgeçli balık grubunun tüm çeneli omurgalılar arasında en yavaş moleküler evrim hızına sahip olduğunu gösteriyor. Bu, garların genomlarının diğer hayvanlarınkinden daha yavaş değiştiği anlamına geliyor.

Bu yazımızda okurlarımızın sıklıkla sorduğu ve cevaplarının anlaşılması durumunda evrimsel biyolojinin anlaşılmasında büyük adımlar atılabileceği iki soru üzerinde durmak istiyoruz: "İnsan zekası nasıl evrimleşmiştir?" ve "Neden sadece insan bu kadar zekidir?" Aslında bu iki soru, doğayı yeterince gözlemlemiş, yeterince belgesel izlemiş, Evrimsel Biyoloji konusunda belirli bir düzeyin üzerinde bilgiye sahip ve bu konuda belirli bir miktar kafa yormuş herkesin cevaplayabileceği, hatta kolayca cevaplayabileceği bir sorudur. Ancak yine de bilimsel bir destek olması ve çok yönlü analizlerinize katkı sağlayabilmesi adına, bu yazımızın tüm okurlarımıza ve düşünür arkadaşlarımıza faydalı olacağını umuyoruz.

İlk olarak şu soruya bir cevap vermemiz gerekiyor: "İnsanı, diğer hayvanlardan farklı kılan -varsa- nedir?" Bu soru, yüzlerce, hatta binlerce yıldır insan türünün kafasını kurcalayan bir mevzu olmuştur. Kimi bu soruya "ruh" cevabını vermiştir; kimi "edep" veya "ahlak" demiştir, kimi "düşünce" demiştir. Hatta herkesin kendince bir cevabı bile olabilir: sanat, din, müzik, felsefe, vs. Ancak bilimin cevabı, gerçeğe ulaşmak için olması gerektiği gibi, edebiyattan, laf oyunlarından, gevelemelerden uzaktır; açık ve nettir: "İnsanı diğer hayvanlardan ayıran birincil özellik, diğer hayvanlara göre daha büyük olacak şekilde evrimleşmiş beyin kapasitesidir." ya da biraz daha sade kelimelerle "fazlasıyla gelişmiş zeka düzeyidir". Dikkat edecek olursanız diğer kişilerce verilen tüm cevapların bu öncül cevaptan doğduğu görülecektir. Çünkü beynimiz haricindeki hiçbir özellik bizi tek başına diğer hayvan türlerinden ayırmaya yetmezken, beynimizin evrimi olmaksızın sayılan bilim, sanat, felsefe gibi daha soyut sebeplerin de geliştirilmesi asla mümkün olamayacaktı. Dolayısıyla odaklanılması gereken nokta, beynimizin neden bu şekilde evrimleştiğidir.

Dünya’nın 4’te 3’ünün su olduğu söylenmektedir aslında bilimsel bir ifade olarak görülen bu ifade hatalıdır. Dünya üzerindeki bütün sular küre haline getirilseydi dünyanın yarı çapı kadar çapı bile olamazdı. Dünya yüzeyinin 4’te 3’ü su ile kaplıdır. Bu tabire doğru denilebilir. Suyumuzun büyük bir kısmını tuzlu su oluşturmaktadır. 1,3 milyar km küp sudan bahsediyoruz. Ve bu suyun sadece yüzde iki buçuğu tatlı sudur. Bu tatlı suyun da sadece 5’te biri içilebilir özellik göstermektedir. Geri kalan su buzullarda ya da ulaşılamayacak yerde. Dünya üzerindeki bu kadar az tatlı su varken biz suyun büyük bir kısmını kirletiyor ve su israfına devam ediyoruz. Küresel sıcaklıktan dolayı atmosferden buharlaşan su miktarı artmaktadır. Evet mevcut durumda bu durumun tatlı suyu arttırması gerekmektedir. Fakat küresel iklim değişikliği yüzünden akan yağmurların çok büyük bir kısmı okyanuslara yağmakta. Karalara yağan yağmur miktarı gittikçe azalıyor. Zaten buzulların erimesinden dolayı artan okyanus seviyesi bu durumdan dolayı daha da artmakta. Şu an güvende olabiliriz fakat önümüzdeki 30 senede olacak olaylar hem ekolojik denge hem de kıtalar için hiç iyi olmayacak. Okyanus seviyelerinin artmasının sonuçları baya geniş bir yelpazeyi kapsamakta. Ama buna verilebilecek en iyi örnek karaların bir kısmının haritadan silineceği demek doğru olabilir. Bu 30 sene içerisinde ya deniz seviyesini düşürecek bir şey bulunmalı ya da bu sonuçlara sebep olan faktörlerin azaltılması gerekmekte. Gelişen teknoloji yüzünden 2. Tercih insanlık için sıkıntılı ve ağrılı bir süreç olacaktır. Şu an azalan su kaynaklarını arttırmak en mantıklı senaryo olabilir. En gelişmiş teknoloji ile 100.000 kişinin elektriği ile ortalama o kadar kişiye su arıtımı sağlanabilmekte. Enerji kıtlığında yaşadığımız ve zaten enerji üretmek için fosil yakıtları aşırı aktif olarak kullandığımız bir ortamda bu durum ekolojik dengeye büyük bir zarar, küresel ısınmaya ise büyük bir artış katacaktır. Bu maliyetin düşürülmesi gerekmektedir. Bu senaryo önümüzdeki 20-30 yıl için gerekli olamayabilir ama sonraki nesillerin sulu bir hayat yaşanması isteniyorsa bu konuda çalışmaların arttırılması gerekmektedir ve bu konuda çalışmalar ve AR-GE çalışmalar yapması gereken ülkeler arasında maalesef başı çekmekteyiz. Evet Türkiye su kıtlığı çekmeye başladı. NASA’nın yer altı su miktarını paylaştığı haritada Türkiye’nin yer altı su kaynağının oldukça azaldığının ve bu durumun ileride yıkıcı etkilere sebep olacağı bariz belli olmaktadır. Şu an sandalyelerinde oturup sonraki seçimi ve doların yükselmesini engellemek için günü kurtarma çalışmaları yapan siyasilerin bilime ve eğitime verdiği önem ülkeden kaçan doktorlardan, KPSS sınavından hatta direk olarak eğitim sisteminden belli olmaktadır. Eğitimin çöküşü diğer alanlarda da yıkıcı etkilere sebep olacaktır. Bina dikip zaten az olan kaynakları mega yapılar arzularını dindirip gövde gösterileri yapmaya çalışan devletin bu paranın çok küçük bir kısmını eğitime yatırması belki de şu anda yaşadığımız birçok durumu engelleyebilirdi. Zamanımız azalıyor. Suyumuz her geçen gün azalıyor ve İstanbul gibi büyük şehirlerin su kaynakları şimdiden kurumaya başladı. Eğer bu senaryolar engellenemezse değişmekte olan dünya düzeninde Türkiye ya tarih sayfalarında yok olacak ya da susuzluk, kötü ekonomi, kötü eğitim ve fakir bir halkın yaşadığı güçsüz bir ülke konumuna düşecek. Su içinde yüzen bir gezegende su kıtlığı çekmek üzereyiz ve bu durum gittikçe daha büyük bir tehlike oluşturuyor. Özellikle Türkiye için. Bu deneme yazısına su kıtlığı ile girmiş olsak ta ülkemizin gidişatı hiç iyiye gitmemekte. Eğitimin şu anki durumu zaten şimdiden birkaç nesili bozdu bile. Zaman yavaş yavaş akıyor ve bu durum böyle ilerledikçe sadece Türkiye için değil bütün insanlık ve canlılar için büyük bir tehlike kapıya dayanmış olacak.

“Türk halkı değişmedikçe siyasiler, yönetimler, sistemler değişmiş ne yazar!”