Otizm (veya Otizm Spektrum Bozukluğu), yaşamın erken dönemlerinde başlayan; sosyal etkileşimlerde ve tekrarlayıcı davranışlarda belirli derece bozulma gösteren, son derece sınırlı ilgi alanlarına ve/veya duyusal davranışların belirli bir kombinasyonuna sahip bireylerde görülen, oldukça kalıtsal ve heterojen bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu heterojenliği yansıtan otizm terimi hem daha genel bir sunumu hem de "Yaygın Gelişimsel Bozukluklar" genel tanı kategorisi içinde bir alt grup olarak değerlendirilmesini takiben spesifik bir tanıyı tanımlamak için çeşitli şekillerde kullanılmıştır.

Otizmin temel özellikleri, ilk tanımından bu yana önemli ölçüde değişmemiştir. Bununla birlikte, günümüzde otizmin çok hafif ila şiddetli arasında değişebilen bir "spektrumda" gözlendiği kabul edilmektedir. Spektrum Bozukluğu, her biri bir süreklilik içinde ortaya çıkan semptomları ve spektrum boyunca paylaşılan ancak belirgin şekilde farklı biçim ve derecelerde tezahür eden belirli özellikleri olan bir grup bozukluğu ifade eder. Bir spektrum bozukluğu olan herhangi birinin, onunla ilişkili özelliklerin tümünü olmasa da bazılarını göstermesi muhtemeldir ve bunları çok farklı derecelerde gösterebilir.

Zeka ve mantık oyunları, bireylerin bilişsel gelişimini desteklemede önemli bir araç olarak görülmektedir. Bu oyunlar sadece eğlence amacı taşımakla kalmayıp aynı zamanda problem çözme, analitik düşünme ve dikkat toplama gibi zihinsel becerilerin gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda öne çıkan oyunlardan biri de “Kendoku”dur. İlk olarak 2004 yılında Japon matematik öğretmeni Tetsuya Miyamoto tarafından geliştirilen Kendoku, temel aritmetik işlemler ile mantıksal çıkarımı birleştiren özgün bir sayı bulmacasıdır. Oyunculardan belirli matematiksel kurallara uygun şekilde sayıları yerleştirmelerini isterken aynı zamanda oyuncuların satır ve sütunlarda tekrar etmeyen çözümler üretmelerini zorunlu kılar. Bu yönüyle hem klasik sudokuya benzer hem de ondan farklı olarak işlem odaklı düşünmeyi teşvik eder. Gerek sınıf içi eğitimde gerekse bireysel gelişimde kullanılabilen bu oyun, özellikle çocuklar ve gençler için matematiği eğlenceli hale getiren alternatif bir öğrenme yöntemi sunmaktadır.

Bu makalede Kendokunun tanımını ve tarihçesini, oynanış biçimini ve eğitsel faydaları detaylı şekilde incelenerek bu oyunun zihinsel gelişim ve akademik başarı üzerindeki etkileri değerlendirilecektir.

Alan Turing'in 1950 yılında Mind dergisinde yayımlanan "Computing Machinery and Intelligence" başlıklı makalesi, yapay zeka tarihi için bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu eserde Turing, daha sonraları "Turing Testi" olarak adlandırılacak olan fikri ortaya atarak makinelerin düşünme yeteneğini sorgulamış ve bilgisayar biliminin temel taşlarını döşemiştir. Bu test, insan bir "sorgucu"nun, hangisinin hangisi olduğunu bilmeden bir makine ve başka bir insanla yazılı olarak veya doğal dilde konuşmasını içerir. Sorgucu, makineyi insandan güvenilir bir şekilde ayıramazsa, makinenin insan benzeri bir zeka sergilediği kabul edilir.

Turing'in makalesi, tartışmayı zihin ve bilincin doğasına ilişkin soyut felsefi tartışmalardan pratik ve operasyonel bir perspektife temelden kaydırmaktadır. Bunu yaparak, insan düşünce sürecinin kendisini taklit etmek yerine, makinelerin insan zekasına davranışsal eşdeğerlik sergileme becerisine odaklanan zeka için net, ölçülebilir bir standart belirler. Bu pratik yaklaşım, sadece yapay zeka araştırmacılarına somut bir hedef sunmakla kalmamıştır, aynı zamanda psikoloji, bilişsel bilim ve bilgisayar bilimlerinden daha geniş bir disiplinlerarası katılımı davet ederek akıllı sistemlerin geliştirilmesinin önünü açmıştır. Turing'in çalışması bu nedenle sadece makinelerin yeteneklerine bir meydan okuma olarak değil, aynı zamanda zekanın doğasına ilişkin felsefi bir sorgulama olarak da hizmet etmekte ve onlarca yıllık tartışma, araştırma ve yeniliği teşvik etmektedir.

Uçaklar, “uçuşun dört kuvveti” dediğimiz taşıma, ağırlık, itki ve sürükleme kuvvetlerinin, birbirleri arasında uçuş boyu süren mücadelesi sayesinde uçar. Bu 4 kuvveti ve yönlerini, aşağıda görebilirsiniz:

Eğer taşıma kuvveti ve uçağın ağırlığı aynı doğrultuda, ters yönde ve aynı büyüklükte etki ediyorsa, uçak ne yükselir ne de alçalır; aynı irtifada uçuşa devam eder. Benzer şekilde, eğer itki kuvveti sürükleme kuvvetine aynı doğrultuda, ters yönde ve aynı büyüklükte etki ediyorsa, uçak ne hızlanır ne de yavaşlar; aynı hızda uçuşa devam eder. Bir yolcu uçağının uçuş görevinin genellikle büyük bir kısmı, bu dört kuvvetin bu şekilde dengede olmasıyla geçer. Bu yazıda bu dört kuvvetten biri olan itki kuvvetinin nasıl üretildiğini inceleyeceğiz.

Karşılaştırmalar yapmak, insanın doğayı ve kendini tanımlamak için başvurduğu temel yöntemlerden biridir. İnsanın kendi varlığını tanımlama çabası, aynı zamanda kendini diğer canlılardan ayırma çabasıdır. İki ayak üzerinde durmak, alet yapmak ve bazı zihinsel avantajlara sahip olmak gibi bir dizi insan özelliği insanı diğer canlılardan ayrıştırmak için kullanılır. Aslına bakılırsa insan özelliği olarak ortaya konulan çoğu özellik belli ölçülerde diğer hayvanlarda da görülür. Örneğin, çoğu canlı alet yapabilir. Yakın akrabalarımız olan maymunlardan, uzak akrabalarımız olan kuşlara kadar pek çok canlı avlanmak, karşı cinse kur yapmak ve yuva oluşturmak için alet yapar veya doğada bulduğu hazır nesneleri alet olarak kullanır.

Bu yazıda ise insana atfedilen bir başka özellikten, sanattan bahsedeceğiz. İnsan evrimi, biyolojik serüvenimizin yanı sıra kültürel evrimimizi de kapsayan bir kavramdır. Sanat, şüphesiz ki kültürel evrimimizin en önemli parçalarından biridir. Kesin tarihini ve ne şekillerde nasıl ortaya çıktığını tespit etmemizin neredeyse imkânsız olduğu bu uğraşımızın kaynağı, bizim dışımızdaki canlıların bizim sanat uğraşımıza yakın davranışlar gösterip göstermediği gibi soruları inceleyeceğiz.

Daha önceki bir yazımızda, bilim insanları arasında ateizm, teizm, deizm, agnostisizm gibi inanç veya inançsızlık tiplerinin dağılımına ve bunun halk arasındaki dağılımı ile olan farklarına bakış atmıştık. Bu yazımızda ise, iki önemli noktaya değinmek istiyoruz: 

Ateizm, tarihsel olarak birçok şekilde tanımlanmışsa da, en genel anlamıyla her türlü yaratıcı gücün varlığını reddetmeye verilen isimdir. Ateistler, dinlerin ve tanrıların gerçek olmadığını düşünmekte ve bunların insanın hayal gücü ile kültürel evriminin bir ürünü olduğunu ileri sürmektedirler. Bu, en azından bir adet yaratıcı gücün var olması gerektiğini iddia eden teizm ile zıt olan görüştür. Daha dar anlamıyla teizm, hem en az 1 tanrıya, hem de o tanrının gönderdiği belirli bir dini görüşe iman etme, inanç duyma demektir. Öte yandan deistler, yaratıcı bir gücün varlığını kabul etmelerine rağmen, dinlerin insan ürünü olduğunu ve yaratıcının insanlarla kitaplar veya dinler yoluyla irtibat kurmadığını ileri sürerler. Alternatif olarak, en genel anlamıyla, ateizm veya teizmin doğru olup olmadığını elimizdeki verilerle bilemeyeceğimizi söyleyen agnostisizm ve yaratıcının Evren'den ayrı bir varlık olmadığını, Evren'in ta kendisi olduğunu ileri süren panteizm gibi dini inanç veya inançsızlık pozisyonları da bulunmaktadır. Fakat tarihsel olarak, bilimle en yakından ilişkisi olanlar, ateizm ve agnostisizm gibi inançlardan tamamen veya kısmen uzak olan felsefi düşünüşler olmuştur. Hele ki Orta Çağ'da Hristiyanlık merkezli teizmin, modern çağda ise İslam merkezli teizmin bilim üzerindeki baskısı düşünülecek olursa, bilim ile anti-teizm arasında sıkı sıkıya bir ilişki varmış gibi gözükmektedir. Peki bu, gerçekten organik bir ilişki midir?

Kadınlar genellikle adet dönemlerinde performanslarının düşük olduğunu düşünür ancak Neuropsychologia dergisinde yayınlanan bir çalışmada, Londra Üniversitesi ve Spor Egzersiz ve Sağlık Enstitüsü'nden (ISEH) katılımcılar, katıldıkları deneylerde adet dönemlerinde bile daha hızlı tepki verip daha az hata yaptılar.^[1]

Spora yönelik daha önceki tıbbi araştırmalar, kadınların ovülasyon ile adet kanaması arasındaki süre olan luteal faz sırasında sporla ilgili yaralanma riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.