Ana görselde gördüğünüz kimyasal elementlerin periyodik tablosu, elementleri simgeleyen harfler ve bir takım fizikokimyasal veya elektrokimyasal özelliklerini gösteren sayıların bulunduğu alışılageldik bir periyodik tablo değil. Bu kez, karelerin içinde elementlerin simgeleri ve altında da bazı harfler gösteriliyor. Bu harfler, elementlerin orijinlerini belirten harfler.

Periyodik tablolara periyodik tablo denmesinin bir nedeni vardır. Kimyasal elementlerin kimi özellikleri birbirlerine benzer, veya daha doğru bir tabirle belli bir trendi takip eder. Örneğin, en bilinen örnekle, atom ağırlığı periyodik tablonun solundan sağına ve yukarında aşağıya doğru artar. Periyodik tabloya bakarak her hangi iki element arasında bir ağırlık karşılaştırması yaptığımızda diğerinin sağında ve/veya altında kalan atom daha ağırdır diyebiliriz. Kimya ile biraz daha ilgiliysek, elementin sadece periyodik tablodaki yerine bakarak, o element çok tutarlı öngörülerde bulunabiliriz. Periyodik tablonun verdiği bu öngörü avantajıyla, normal şartlarda oluşmayacak bileşikleri teorik olarak oluşturabilir, onların tepkimelerini hesaplayabilir; hatta ve hatta Mendeleev’in yaptığı gibi, Germanyum, Skandiyum ve Galyum elementlerini, tüm özellikleriyle birlikte, daha keşfedilmeden öngörebiliriz. Bu bağlamda periyodik tablo, insanlığın icat ettiği ilk bilgisayarlardan biridir.

Bu görselde gördüğünüz, Megalopygidae ailesine ait fanila güvelerinin metamorfik yaşam döngüsünün ilk basamağı olan bir tırtıldır. Oldukça ilginç görünümlü bu tırtıl, büyüdüğü zaman bir güveye dönüşecektir. Ancak buradaki familyanın ilginç özelliği, bu kıllı yapılı tırtıl halleridir. Bir diğeri aşağıdan görülebilir:

Yetişkin evrede de aslında çok farklı gözükmezler ve halen "kılsı" bir yapıdadırlar:

Yaratılışçılık, türlerin evrim yoluyla var olmadıklarını, bunun yerine son halleriyle, birdenbire var edildiklerini iddia eden, bilimsel temeli olmayan bir inanç akımıdır. Yaratılışın ne olduğu ile ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan, yaratılışçılık akımı hakkında daha fazla bilgiyi ise buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

160 yıldır evrim ve bilim karşıtı yaratılışçılık belli kesimlerce sürdürülse de, bilimsel veriler evrimsel biyolojinin öngörüleriyle tamamen uyuşmaktaydı; bu nedenle bilim camiasında %98'i aşkın oranda evrim insanların ve diğer tüm canlıların kökenini açıklayan bilimsel açıklama kabul edilmektedir.

Alan Turing'in 1950 yılında Mind dergisinde yayımlanan "Computing Machinery and Intelligence" başlıklı makalesi, yapay zeka tarihi için bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu eserde Turing, daha sonraları "Turing Testi" olarak adlandırılacak olan fikri ortaya atarak makinelerin düşünme yeteneğini sorgulamış ve bilgisayar biliminin temel taşlarını döşemiştir. Bu test, insan bir "sorgucu"nun, hangisinin hangisi olduğunu bilmeden bir makine ve başka bir insanla yazılı olarak veya doğal dilde konuşmasını içerir. Sorgucu, makineyi insandan güvenilir bir şekilde ayıramazsa, makinenin insan benzeri bir zeka sergilediği kabul edilir.

Turing'in makalesi, tartışmayı zihin ve bilincin doğasına ilişkin soyut felsefi tartışmalardan pratik ve operasyonel bir perspektife temelden kaydırmaktadır. Bunu yaparak, insan düşünce sürecinin kendisini taklit etmek yerine, makinelerin insan zekasına davranışsal eşdeğerlik sergileme becerisine odaklanan zeka için net, ölçülebilir bir standart belirler. Bu pratik yaklaşım, sadece yapay zeka araştırmacılarına somut bir hedef sunmakla kalmamıştır, aynı zamanda psikoloji, bilişsel bilim ve bilgisayar bilimlerinden daha geniş bir disiplinlerarası katılımı davet ederek akıllı sistemlerin geliştirilmesinin önünü açmıştır. Turing'in çalışması bu nedenle sadece makinelerin yeteneklerine bir meydan okuma olarak değil, aynı zamanda zekanın doğasına ilişkin felsefi bir sorgulama olarak da hizmet etmekte ve onlarca yıllık tartışma, araştırma ve yeniliği teşvik etmektedir.

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.

University of California San Diego’da mühendisler, insanların yalnızca el-kol hareketlerini kullanarak makineleri kontrol etmesini sağlayan yeni nesil bir giyilebilir sistem geliştirdi. Kullanıcılar koşu esnasında, arabada seyahat ederken veya dalgalı bir denizde yüzerken bile makineleri kontrol edebiliyorlar.

Nature Sensors’da 17 Kasım 2025’de yayımlanan sistem, giyilebilir teknolojide uzun süredir devam eden, gerçek dünya koşullarında hareket sinyallerinin güvenilir bir şekilde tanınması sorununu çözmek adına esnek elektroniği yapay zekâ ile birleştiriyor.

Büyük fikirler genelde büyük yankı uyandırır ama çok azı bunu “doğal ve cinsel seçilim yoluyla evrim” fikri kadar sarsıcı şekilde yapmıştır. Bazı mutasyonların diğer bazılarına üstün gelerek sağ kalması sayesinde insanların insan olmayan atalardan evrimleştiği fikri, halihazırda el üstünde tutulan sayısız ideolojiyi rahatsız etmiştir. Doğal seçilim, varoluşumuzun kutsallıkla onaylandığı yönündeki dini kabule hakaret niteliğindedir; bencil rekabetin modern dünyanın yaşadığı bir sapkınlık olduğu yönündeki yenilikçi yaklaşımı rahatsız eder ve ayrıca doğada amaç ve ahlak arama şeklindeki yaygın arzuyu yolundan çıkartır . Bu sınır ihlalleri hesaba katıldığında, evrimin halkla olan ilişkisinde ciddi sorunları olması şaşırtıcı değildir.

Evrim kendine en güçlü muhalefeti evrimsel psikoloji* alanında insan aklını yorumladığında çeker. Evrimin insanın akli özelliklerini açıklayamadığını ilk savunan Alfred Russel Wallace’tan (Charles Darwin’le beraber doğal seçilimi keşfeden İngiliz natüralist) bugüne dek, insanlar bu tarz girişimleri ürpererek karşılamışlardır. Ünlü dil bilimci Noam Chomsky – ki kendisi dilin, Darvinci evrimle evrimleştiği fikrini biraz da yüz kızartıcı bir şekilde reddeder- evrimsel psikolojinin neredeyse tamamen yararsız olduğunu söylemiştir. Bu bilimsel alan medyada sıklıkla, beyaz ataerkilliği korumak için sağcı bir metot olarak sunulmuştur. Hatta Stephen Jay Gould gibi bazı evrimsel biyologlar evrimsel psikolojiyi ‘kısır spekülasyonların alanı’ olarak görüp küçümsemiştir.      

Sydney Üniversitesi'nden bir arkeolog liderliğindeki bir araştırma ekibi, delikli iğnelerin kültürümüzdeki önemini vurguluyor. Ekip, bu iğnelerin sosyal ve kültürel amaçlarla giysileri süslediğimiz ve giysileri kendi kimliğimizi ifade etmek kullandığımız bir yenilik başlattığını öne sürüyor. Sydney Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Onursal Üyesi Dr. Ian Gilligan, şöyle anlatıyor:

İnsanlar başta sadece soğuktan korunmak için basit hayvan derileri kullanıyordu. Zaman içinde kemik tığlar ve delikli iğneler gibi yeni aletler icat edildi. Bu aletlerle vücuda oturan ve süslü giysiler yapıldı. Peki insanlar neden sadece korunmak için değil, kendilerini ifade etmek ve başkalarını etkilemek için de giyinmeye başladı? Dr. Gilligan ekibi, Science Advances dergisinde yayınladıkları makalelerinde giysinin evrimine dair son keşiflerin kanıtlarını yeniden yorumluyor.^[1] Dr. Gilligan şöyle diyor: