Yapay zekanın insanlığı alaşağı etme fikri onlarca yıldır konuşuluyor. Uluslararası bir araştırma ekibi, süper zeki bir yapay zekayı (YZ) kontrol edip edemeyeceğimize dair beklentilerini, 5 Ocak 2021'de Journal of Artificial Intelligence Research'de (JAIR) yayımlanan çalışmalarıyla açıkladılar.^[1]

Kısa cevap, Yapay Süper Zeka'yı (YSZ) kontrol etmenin imkansıza çok yakın olacağıdır. İşin püf noktası, insan kavrayışının çok ötesindeki bir süper zekayı kontrol etmenin, analiz edebileceğimiz süper zekanın bir simülasyonunu gerektirmesidir. Fakat eğer süper zekayı anlayamazsak, böyle bir simülasyon yaratmak imkansızdır.

Yıl 1940. Parıs Almanlar tarafından ısgal edılmıs, bu donemde Pıcasso da sehırdekı studyosunda bulunurken bır general meraklı gozlerle duvardakı bır resmı gorur ve ressama su soruyu sorar. “Bu resmi sen mi yaptın?” Pıcasso kendınden emın bır sekılde cevaplar

"Hayır, “Siz yaptınız.”

Buzdağı, dev bir buz parçasının bir buzuldan koparak denize düşmesiyle oluşan yığındır. İngilizcede buzdağı anlamına gelen "iceberg" sözcüğü, Flemenkçedeki "ijsberg" sözcüğünden türetilmiştir. Bu, kalıbın tam anlamıyla "buzdan tepe" demektir.

Buzdağları, tuzlu sudan oluşmaz; tamamen tatlı su içeriklidir. Hatta buzdağları içerisindeki su öylesine saftır ki, birçok bölgede bu buzların kırılmasından elde edilen su, doğrudan yemek yapımında kullanılır.

Eski bir müzisyen şakası şöyle der: “Üç tip davulcu vardır: Sayabilenler ve sayamayanlar.”

Müziğin eski çağlardan beri bazı ruhsal sorunların tedavi edilmesinde gerek ana etken, gerekse yardımcı olarak kullanıldığını bilmekteyiz. Günümüzde de benzer çalışmalar sürdürülmekte ve müzik terapisi doktorlar tarafından tavsiye edilmektedir. Bunu belki de tıbbın söylemesine gerek kalmadan bizler zaten uygulamaktayız. Stres altında kaldığımızda, öfkelendiğimizde veya konsantrasyon sorunları yaşadığımızda müziğin bize yardımcı olacağını umuyoruz.

Bu yazımızda okurlarımızın sıklıkla sorduğu ve cevaplarının anlaşılması durumunda evrimsel biyolojinin anlaşılmasında büyük adımlar atılabileceği iki soru üzerinde durmak istiyoruz: "İnsan zekası nasıl evrimleşmiştir?" ve "Neden sadece insan bu kadar zekidir?" Aslında bu iki soru, doğayı yeterince gözlemlemiş, yeterince belgesel izlemiş, Evrimsel Biyoloji konusunda belirli bir düzeyin üzerinde bilgiye sahip ve bu konuda belirli bir miktar kafa yormuş herkesin cevaplayabileceği, hatta kolayca cevaplayabileceği bir sorudur. Ancak yine de bilimsel bir destek olması ve çok yönlü analizlerinize katkı sağlayabilmesi adına, bu yazımızın tüm okurlarımıza ve düşünür arkadaşlarımıza faydalı olacağını umuyoruz.

İlk olarak şu soruya bir cevap vermemiz gerekiyor: "İnsanı, diğer hayvanlardan farklı kılan -varsa- nedir?" Bu soru, yüzlerce, hatta binlerce yıldır insan türünün kafasını kurcalayan bir mevzu olmuştur. Kimi bu soruya "ruh" cevabını vermiştir; kimi "edep" veya "ahlak" demiştir, kimi "düşünce" demiştir. Hatta herkesin kendince bir cevabı bile olabilir: sanat, din, müzik, felsefe, vs. Ancak bilimin cevabı, gerçeğe ulaşmak için olması gerektiği gibi, edebiyattan, laf oyunlarından, gevelemelerden uzaktır; açık ve nettir: "İnsanı diğer hayvanlardan ayıran birincil özellik, diğer hayvanlara göre daha büyük olacak şekilde evrimleşmiş beyin kapasitesidir." ya da biraz daha sade kelimelerle "fazlasıyla gelişmiş zeka düzeyidir". Dikkat edecek olursanız diğer kişilerce verilen tüm cevapların bu öncül cevaptan doğduğu görülecektir. Çünkü beynimiz haricindeki hiçbir özellik bizi tek başına diğer hayvan türlerinden ayırmaya yetmezken, beynimizin evrimi olmaksızın sayılan bilim, sanat, felsefe gibi daha soyut sebeplerin de geliştirilmesi asla mümkün olamayacaktı. Dolayısıyla odaklanılması gereken nokta, beynimizin neden bu şekilde evrimleştiğidir.

Envai çeşit komplo teorileri üretiliyor. Pandemi döneminde salgının İsrail ve Amerika tarafından ortaya çıkarıldığını söyleyenler bile vardı. Son büyük depremlerin başta ABD olmak üzere küresel güçler tarafından üretildiğine inananlar var. Uzaylı türlerin dünyayı yönettiğini düşünenlerden dünyanın düz olduğunu düşünenlere kadar sayısız komplo teorisi mevcut. Hiçbir bilimsel temeli ve nedenselliği olmayan, gerçeklikten kopuk, hatta gerçeğin üstünü örten bu tür teoriler, bazen ticari (bazı ufologlar), bazen ideolojik amaçlı (özellikle dinci veya milliyetçi çevreler), bazen de zihinsel tembellik ve kolaycılıktan ortaya çıkmaktadır. Çünkü araştırmak, kavramak ve sorgulamak zihinsel bir emek ve çaba gerektirmektedir.   Komplo teorilerinin cazibesi irrasyonel kültürel yapılardan da kaynaklanmaktadır. Tarihte saltanat yanlısı din adamları, meleklerin ve cinlerin cinsiyetlerini ana gündem haline getirerek, sömürü sistemlerini dinsellikle perdelemişlerdi. Kadercilik anlayışı ve toplumun sindirildiği korku propagandalarıyla da mutlak itaat sağlamaya çalışmışlardı. Zaten iktidarlar için en ideal kitle, sorgulamayan ve itiraz etmeyen, yönetilebilir kitlelerdir. Dinlerin tarihinde bu tür olumsuz örnekler çoktur. Günümüzde ise, özellikle bazı sağcı ve milliyetçi çevreler, egemen ideolojilerle uyumlu bir şekilde paranoyalara varan korku propagandaları üretmektedir. Böylece güvenlikçi ve militarist politikalara destek sağlanmaktadır.   Komplo teorilerinin bazıları iktidarlardan bağımsız olsa da, bazıları da iktidarlar eliyle üretilmekte ve yayılmaktadır. Çünkü hakikati örtmenin ve ayrıcalığını sürdürmenin en etkili yöntemlerinden biri belirsiz düşmanlar üretmek ve kitlesel kaygıyı her daim hazır tutmaktır. Meselelerin sosyokültürel ve politik arkaplanını veya bilimsel nedenlerini kavramak yerine, akıl ve gerçek dışı izahlara yönelmek, değişime kapalı muhafazakar ve konforlu alanların sürekliliğini de sağlamaktadır. Komplo teorilerini savunanların, seçkin bir yerden, "bilinmeyeni bilmek" veya "sırra vakıf olmak" kibri üzerinden kurdukları gizli hiyerarşi de gözden kaçmamalıdır.   Komplo teorilerinin belirli bir ülke ve kültürle sınırlı olmadığını ve dünyanın birçok yerinde rağbet gördüğünü de bilmek gerekiyor. Bu bağlamda insanın rasyonel bir varlık olduğuna dair iddialar da tartışmaya açıktır. Çünkü insanlığa baktığımızda, öğrenmek ve kavramak yerine gizemciliğin ve fantezilerin çekiciliğine kapıldığı görülür.   Gerçeklere yabancılaşma ve kayıtsızlaşmanın en bariz örneklerinden biri de, olumsuzluklarını hissettiğimiz iklim adaletsizliğidir. Doğa yıkımının sebeblerini ortadan kaldırmak ve ağır sonuçlarını ciddi önlemlerle engellemek yerine komplo ve kurgu olarak görenler vardır. Gerçeklikten kopuşla beraber, kolektif bilincin ve eylemin yerini her türlü manipülasyona açık bir bulanıklık ve savrulmuşluk almıştır. Aklî dayanakları olan eleştirel bir duruş yerine, irrasyonel paranoyaların egemen olması cehaleti de örgütlü bir hale getirmektedir.   Umarım merak duygumuzu öğrenme tutkusuyla besler ve bilime, felsefeye, sanata, edebiyata ve eşitlikçi bir politikaya ihtiyacımız olduğunu anlarız. Komplo teorilerini ise, sadece eğlenmek amacıyla okuruz.

Fırat Karaaslan

Corvus veya Karga takımyıldızı modern astronomların gökyüzünü böldüğü 88 takımyıldızı unsurundan biridir. Bu takımyıldızı Herkül Ailesine mensup olup güney yarım kürenin 3. çeyreğinde yer alır. Latince kökeni “karga veya kuzgun” anlamına gelen Corvus, eski bir takımyıldızı olup Ptolemy tarafından 2. yüzyılda listelenmiştir.

Corvus , Apollon ve sevgilisi Coronis'in efsanesiyle ilişkilendirilir. Apollon’un kargasının bir kar tanesi kadar beyaz renkte olduğu söylenir. Ancak bu karga, Apollon’a bazı kötü haberler getirir. Ona sevgilisi Coronis’in artık onu sevmediği söyler ve Apollon çok üzülür ve kızar. Karganın tüylerinin rengini siyaha dönüştürür.