İnsanlık tarihi boyunca, farklı coğrafyalarda yaşayan insan grupları arasında genetik çeşitlilik her zaman var olmuştur. Ancak, günümüzde birçok insan, kökenlerinin hangi ırklara dayandığını merak etmektedir. Peki, bugünün insanları gerçekten %100 olarak kökenlerinin ırkının genlerini mi taşıyorlar?

Genetik araştırmalar, insanların genetik yapısının oldukça karmaşık olduğunu göstermektedir. Her birey, anne ve babasından aldığı genlerle oluşurken, bu genlerin birleşimiyle ortaya çıkan genetik özellikler büyük ölçüde çeşitlilik gösterebilir. Dolayısıyla, bir kişinin genetik yapısındaki belirli özellikler, sadece belirli bir ırka ait olabileceğini düşünmek yanıltıcı olabilir.

Dünyanın ilk ahşap uydusu bu yılın sonunda fırlatılacak. En azından planlanan bu. Bu küçük uydunun adı WISA Woodsat. Kontrplak panellerinin uç uzay koşullarına ne kadar dayandıklarını ve bu koşullarda nasıl davrandıklarını test edecek.

Uydu, Fin uydu şirketi Arctic Astronautics tarafından tasarlandı. 12 Haziran’da gerçekleştirilen başarılı test uçuşunun ardından 2021 Kasım’da Rocket Lab tarafından bir Electron Roketi aracılığıyla Yeni Zelanda'daki Mahia Peninsula fırlatma kompleksinden fırlatılması planlanıyor.

Evrimle ilgili en yaygın hatalı algılardan birisi, Doğal Seçilim ile olan ''ufak tefek'' değişimlerin (örneğin kamufle olmayı kolaylaştırdığı için deri renginin koyulaşması gibi değişimlerin) "sadece adaptasyon" olduğu, dolayısıyla bunun "evrim olmadığı"nı ileri sürme hatasıdır. Halbuki her adaptasyon, evrimsel değişim olmak zorundadır; ancak her evrimsel değişim, adaptasyon değildir. 

Bunun nedenini anlamanın en kolay yolu, "adaptasyon" sözcüğünün ne olduğunu hatırlamaktır: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla meydana gelen evrimsel değişimlerin tümüne verilen isimdir. Doğal Seçilim etkisi altında çeşitliliğin seçilmesi ve türün popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının değişmesi, evrimin tanımının ta kendisidir!

İkiz doğumlar gündelik hayatta olduğu kadar bilimsel açıdan da ilgi çekici olaylardır. Özellikle genetik ve psikoloji alanlarında ikiz kardeşler üzerinde yapılan araştırmalar bilim insanlarının birçok sorusuna tatmin edici yanıtlar getirmiştir. 

20. yüzyıla kadar filozofların ve bilim insanlarının en hararetli tartışma konularından biri klasik "Kalıtım mı, çevre mi?" konusu olmuştur. Günümüzde ise ikiz ve evlat edinme araştırmalarından elde edilen bulgular sayesinde bilim insanları bu klasik tartışmayı bir kenara bırakmıştır; çünkü her ikisinin de bir kişiye etki ettiği ve bir kişinin bütün özelliklerinin bu ikisinden sadece biriyle açıklanamayacağı bilinmektedir. Artık sorulan sorular davranışsal ve fiziksel özelliklerin ne kadarının kalıtsal ve ne kadarının çevresel etkilerle belirlendiği hakkındadır. Fakat bu alanlarda ikiz araştırmalarının kullanımına ve sonuçlarında ortaya çıkan bulgulara değinmeden önce ikizlik kavramını açıklamakta fayda var.

Birlikte yaşayan ya da birbirleriyle çok fazla zaman geçiren kadınların adet döngülerinin senkronize olduğu iddiasını destekleyen hiçbir bilimsel veri yoktur.^[1]

Kadınların adet döngülerinin senkronize olabileceği fikri, ilk olarak 1971 yılında Nature dergisinde yayımlanan Menstrüal Senkronizasyon ve Baskılama başlıklı makalede, Martha K. McClintock tarafından tespit ve tarif edilmiştir.^[2] Bu sebeple, buna "McClintock Etkisi" adı da verilmektedir. 

Bir önceki yazımızda, diğer yazı dizilerimizde daha genel kapsamda ele aldığımız seçilim olgusunun daha akademik detaylarına girmiştik ve farklı sayıdaki lokus sayısıyla ifade edilen özelliklere göre geliştirilen farklı modellerin varlığından söz etmiştik. Ancak daha önemlisi, mutasyonların evrimin ana mekanizması olamayacağı gerçeğini matematiksel olarak ispatladıktan sonra, mutasyonların yarattığı varyasyonlar üzerine etki eden seçilimin ne kadar önemli bir evrimsel kuvvet olduğunu sözel olarak açıklamış, örnekler vermiştik. Şimdi ise bu konunun matematiğine girerek, mutasyonlara kıyasla seçilimin ne kadar hızlı bir şekilde evrimi tetikleyebileceğini göstereceğiz. Böylece matematik alet çantamıza yeni formüller ekleyerek, Hardy-Weinberg Dengesi'nin ikinci kuralı olan "Dengenin var olması için seçilim olmayacak." ilkesini bozsak bile popülasyonların evrimsel analizi nasıl yapabileceğimizi göreceğiz.

Öncelikle, herkesin genel hatlarıyla bildiği seçilim olgusunu sayısal bir düzleme oturtalım: Yine tek lokuslu (2 alelli) bir model kullanacağız, en basitini yani. Alellerimizin adı B1 ve B2 olsun bu defa. Tıpkı A ve a gibi; ancak farklı harflere ve isimlendirmelere de alışın diye böyle yapmayı uygun görüyoruz. Hemen bir başlangıç frekansı tanımlayalım:

Pembe gözlük (veya "Toz Pembe Hatırlama"), insanların geçmişteki olayları gerçekte olduğundan daha olumlu olarak hatırlamalarına neden olan bilişsel bir önyargıdır. Pembe gözlük, bir kişinin çocukluk yıllarını gerçekte olduğundan daha neşeli olarak hatırlamasına neden olabilir.

Düşüşçülük ise bir ülke veya şirket gibi belirli bir varlığın düşüş eğiliminde olduğu ve gelecekte potansiyel bir çöküşe doğru gittiği inancıdır. Örneğin, düşüş eğilimi gösteren bir kişi, kendi ölçütlerine göre durum aslında iyileşiyor olsa bile, toplumun bir bütün olarak her geçen gün daha da kötüye gittiğine inanabilir.

Elinizdeki sıradan bir taşla deney yapalım. Arkadaşlarınızla aranızda kim daha uzağa atabilir diye bir yarış düzenlediğinizi düşünün. Belki de en kuvvetli olanın kazanacağını düşünüyorsunuz. Fakat burada güç kadar zeka da devrede. Çünkü taşı atarken kullanacağınız yöntem, belki de onu uçuracak en büyük güç olacak. Peki sıradan bir taş atmanın roket bilimi ile ne ilgisi var? İşin içine girince, taş atmanın bir roketin uzaya fırlatılmasıyla ne kadar çok ortak noktası olduğunu görebiliriz.

Her şeyin bir bilimi vardır ve evet, taş atmanın da bir bilimi var. İşte burada devreye fizik kanunları giriyor. Bir taşın havada nasıl ve ne kadar süreyle kalacağını ve nihayetinde ne kadar uzağa gideceğini belirleyen pek çok değişken var. İlk olarak, Taşın elden çıktığı zamanki ilk hızı taşın havada ne kadar süre kalacağını belirlediği gibi ne kadar uzağa gideceğini de belirler. Ancak önemli diğer faktör taşın hangi açı ile atıldığıdır. Zemine dik hayali bir çizgi ile zemin arasını eşit iki alana bölen 45 derecelik açı ile taş hem havada en uzun süre kalacaktır hem de en uzağa gidecektir.