Yoğun Stres Altındayken Neden Ateşimiz Çıkar?
Stres, Vücut Sıcaklığında Artış da Dahil Olmak Üzere, Fizyolojik Yanıtları Tetikleyebilir. Bu Stres Kaynaklı Sıcaklık Artışının Altında Yatan Bir Sinir Devresi Keşfedildi!
Pixabay
- Türev
- Nöroloji
Geniş bir kitlenin önünde konuşmak için sahne almak üzere olduğunuzu hayal edin. Sıranın size gelmesini beklerken kalbinizin atış hızı artmaya başlar, nefesiniz hızlanır, kan basıncınız yükselir ve avuç içleriniz terler değil mi? Bu fizyolojik tepkiler, vücudunuzu yakın tehlikelere karşı savaşmaya hazırlamak veya hızla kaçmak için evrimsel olarak korunan mekanizmalardır. Tüm bunlara ek bir diğer tepki, vücut ısısında yaşanan artıştır. Duygusal stres, kemirgenlerden insanlara kadar birçok memeli türünde bu psikojenik ateşe neden olabilir.
Bu Fenomenin Altında Yatan Sinirsel Mekanizma Nedir?
K. Kataoka ve arkadaşları, psikoloji kaynaklı hipertermide anahtar bir sinir devresini tarif ediyor. Mevcut çalışma, aynı grup tarafından yapılmış uzun bir araştırma geçmişine dayanıyor. Kataoka ve ekibi 2004 yılında ısı üretimini tetikleyen nöronsal bir devre arayışına başladılar ve kahverengi yağ dokusunu giriş noktası olarak kullandılar.
Kahverengi yağ, gerektiğinde ısı üretebilen bir tür "iyi" yağdır. Kahverengi yağda bol bulunan ve dokunun nöronlardan gelen sinyallere yanıt vermesini sağlayan Beta-3-adrenerjik reseptör proteinlerinin aktivitesini bloke etmek, stres kaynaklı hipotermiyi zayıflatır.
Yapılan çalışmada araştırmacılar, farelerin kahverengi yağ hücrelerinin içerisine; bağlı nöronlar boyunca hareket ederek araştırmacıların, nöronların yağa yansıttığı beyin bölgelerini tanımlamasına izin veren "Retrograd İzleyiciler" enjekte ettiler ve bu, beyin sapı bölgesindeki Rostral Medüller Raphe (rMR) adı verilen nöronların kahverengi yağa bağlandığını ortaya çıkardı. Daha sonra aynı grup Dorsomediyal Hipotalamus'u (DMH), rMR'nin yukarısındaki kilit beyin bölgesi olarak tanımladı.
Araştırmacılar DMH-rMR yolunu yapay olarak aktive ettiklerinde, kahverengi yağdaki nöronal aktivitelerde ve ısı üretiminde bir artış tespit ettiler. Beklenmedik bir şekilde, bu yolu aktive etmek kalp atış hızını ve kan basıncını arttırdı. Bu da DMH-rMR'nin stres sırasında çeşitli fizyolojik yanıtları koordine edebileceğini düşündürdü. İnsanlarda stres, genellikle karmaşık durumların anlaşılmaya çalışılması sırasında gelişir ve bu nedenle beynin korteksinin anlama üzerine olan bölümlerinden talimatlar vermesi gerekir. Mevcut çalışmada, Kataoka ve arkadaşları bu talimatları DMH'ye gönderebilecek kortikal bölgeleri tanımlama amacıyla yola çıkmışlardır.
Önceki çalışmalarında olduğu gibi, araştırmacılar; ısı üreten devrelere bağlanan nöronları aramak için DMB'ye enjekte edilen retrograd izleyiciler kullandılar ve korteksin yalnızca bir bölgesinin izleyiciler tarafından güçlü bir şekilde etkilendiğini farkettiler.
Dorsal Pedunküler Korteks ve Dorsal Taenia Tecta (DP/DTT) olarak adlandırılan bu bölge, sosyal yenilgi sonrasında (hayvanın başka bir baskın sıçanla kavga ettiği düşmanca bir etkileşim) sıçanlarda da oldukça aktif olarak çalışır.
Stres yanıtlarında bu bölgenin rolünü incelemek için araştırmacılar, DMH ile olan bağlantısını üç şekilde bozdular. İlk olarak kimyasal bir inhibitör kullanarak DP/DTT boyunca aktiviteyi bloke ettiler; ikinci olarak DP/DTT'den DMH'ye projeksiyon yapan hücreleri öldürmek için bir virüs kullandılar ve son olarak DP/DTT nöronlarının DMH'ye gönderdiği projeksiyonlarda aktiviteyi inhibe etmek için sofistike bir genetik yaklaşım kullandılar.
Her durumda, müdahaleleri stres kaynaklı hipotermiyi azalttı. Bunun aksine; iki bölge arasındaki nöronal projeksiyonların yapay olarak aktivasyonu, kalp atış hızı, kan basıncı ve kahverengi yağda ısı üretimi de dahil olmak üzere bir dizi tepki ortaya çıkarmıştı. DP/DTT nöronlarının DMH'ye uyarıcı sinyaller gönderdiğine dair kanıtlar sağlandı ve bu DP/DTT'den gelen projeksiyonların, rMR'ye yansıyan DMH hücrelerine yakın bir şekilde sonlandığını gösterdi. Birlikte ele alındığında, Kataoka ve meslektaşlarının deneyleri strese tepki olarak ısı üretimi için DP/DTT - DMH - rMR - kahverengi yağ devresi fikrini desteklemektedir (resim-1).
Stres ile İlgili Bilgiler DP/DTT'ye Nasıl Ulaşır?
Daha ileri retrograd izleme deneyleri, DP/DTT'ye en güçlü girdilerin, paraventriküler (PVT) ve mediodorsal (MD) talamik çekirdekler de dahil olmak üzere, beynin orta talamik hat bölgelerinde olduğunu ortaya koydu. PVT, ağrı gibi çeşitli fiziksel ve psikolojik stres faktörlerine karşı oldukça duyarlıdır. MD; kural öğrenme, soyutlama, değerlendirme ve (insanlarda) hayal gücü gibi karmaşık bilişsel işlevlere aracılık etmek için prefrontal korteks ile etkileşime girer.
Böylece, fiziksel ağrıdan beklenen dava sonucuna kadar olası her stres, DP/DTT'ye giden yolu bulabilir. Bununla birlikte, DP/DTT'de farklı stresörlerin nasıl kodlandığı, DP/DTT'nin stresörlere verdiği yanıtların deneyimden etkilenip etkilenmediği ve DP/DDT hücrelerindeki eksikliklerin stresteki anormal fizyolojik yanıtlardan sorumlu olup olamayacağı belirsizliğini korumaktadır. DP/DTT hücrelerinin elektro-fizyolojik veya optik kayıtlarını kullanan gelecekteki çalışmalar, bu sorunların ele alınmasına yardımcı olacaktır.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Filozof ve psikolog William James, korkunun, tehdide karşı fizyolojik tepkilerin bir yorumu olduğunu ileri sürdü. Bir başka deyişle:
Korktuğumuz için ayıdan kaçmak yerine, ayıdan kaçtığımız için korkuyoruz.
Eğer James haklıysa, bir tehdide karşı fizyolojik tepkilerin engellenmesi şartıyla fareler korkmayı bırakmalıdır. Bu nedenle Kataoka ve arkadaşları, DP/DTT - DMH yolunun inhibe edilmesinin, bir farenin stresli bir sosyal etkileşimde kendisini yenen agresif, baskın bir mudaili ile yan yana geldiğinde gösterdiği korkuyu bastırıp bastıramayacağını sordu.
Normal şartlar altında, mağlup bir hayvan daha fazla zarar görmemek için saldırgandan uzak durmaya çalışacaktır. Daha önce sosyal bir yenilgi yaşamamış saf hayvanlar bunun aksine, hiçbir korku belirtisi göstermez ve baskın fareyi büyük bir ilgiyle inceler.
Dikkat çekici bir şekilde, araştırmacılar; yenilmiş farelerde DP/DTT - DMH yolunu bloke ettiklerinde hayvanlar saf fareler gibi davrandılar. Bu nedenle, korkunun davranışsal tezahürü ve belki de korku algısı, (sadece farelerdeki davranışlardan çıkarılabilir) tehdide karşı bedensel tepkilere bağlıdır.
Bu veriler, büyük bir konuşmadan önce derin bir nefes almanın neden bizi sakinleştirmeye yardımcı olabileceğinin göstergesidir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
17
-
8
-
5
-
5
-
4
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Nature | Arşiv Bağlantısı
- T. Oka, et al. (2014). Psychogenic Fever: How Psychological Stress Affects Body Temperature In The Clinical Population. Cell Metabolism, sf: 346–358. | Arşiv Bağlantısı
- N. Kataoka, et al. (2020). A Central Master Driver Of Psychosocial Stress Responses In The Rat.. Science, sf: 1105–1112. | Arşiv Bağlantısı
- K. Nakamura, et al. (2004). Identification Of Sympathetic Premotor Neurons In Medullary Raphe Regions Mediating Fever And Other Thermoregulatory Functions.. Journal of Neuroscience, sf: 5370–5380. | Arşiv Bağlantısı
- B. Lkhagvasuren, et al. (2011). Social Defeat Stress Induces Hyperthermia Through Activation Of Thermoregulatory Sympathetic Premotor Neurons In The Medullary Raphe Region.. Neuroscience, sf: 1442–1452. | Arşiv Bağlantısı
- M. A. Penzo, et al. (2015). The Paraventricular Thalamus Controls A Central Amygdala Fear Circuit.. Nature, sf: 455–459. | Arşiv Bağlantısı
- S. Parnaudeau, et al. (2018). The Mediodorsal Thalamus: An Essential Partner Of The Prefrontal Cortex For Cognition.. Biological Psychiatry, sf: 648–656. | Arşiv Bağlantısı
- S. F. Morrison, et al. (2020). Central Neural Regulation Of Brown Adipose Tissue Thermogenesis And Energy Expenditure.. Cell Metabolism, sf: 741–756. | Arşiv Bağlantısı
- W. James. (1884). What Is An Emotion?. Mind, sf: 188–205. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 17:19:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8477
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
