Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?

Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?
3 dakika
5,588
  • Sinirbilim (Nörobiyoloji)
  • Gerontopsikoloji
Tüm Reklamları Kapat

Yaşlılık, biyolojinin en ilginç olgularından birisidir. Evrim, genel olarak canlının yalnızca üreme çağına kadar olan özellikleri üzerinde etkili olabildiği için, üreme çağlarından sonra yaşanan hastalık ve olumsuz durumların popülasyondan elenmesinin doğrudan bir yolu yoktur. Zira canlı, bu sorunlarla karşılaşana kadar çoktan üremiş ve kendisindeki genleri büyük oranda gelecek nesillere aktarmış olacaktır.

O noktadan sonra genlerinin neden olduğu yaşlılık veya hastalıklar gibi durumlar, bireyi öldürüyor olsa bile çok önemli değildir; zira birey üremiş, biyolojik görevini yerine getirmiştir. Tabii ki yavru bakımı gibi dolaylı uyum başarısına etki eden faktörler dolayısıyla neredeyse hiçbir canlı ürer üremez ölmez - hele ki memeliler gibi yavru bakımında çok özelleşmiş canlılar... Popülasyon içinde yaşlılara ve çocuklara verilen değeri buradaki yazımızda, ölüm ve yaşlılığın neden hayatın bir parçası olduğunu ise aşağıdaki videoda anlatmıştık.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bu durum, unutkanlık ve ileri düzeyde bunama (demans) gibi sorunları da kaçınılmaz kılmaktadır. Vücudumuz eskidikçe yaşlanırız, yaşlandıkça eskiriz... Böylece tüm hücrelerimiz hayatta kalma becerilerini giderek yitirmeye başlarlar ve nihayetinde ölürüz. Ölüm, biyolojik denge bakımından son derece faydalı bir dengeleyicidir - zira kaynaklar sınırsız değilken, canlıların üreme hızı fazlasıyla yüksektir. Ölüm, popülasyonların var olan kaynakları verimli kullanabilmesi için oldukça faydalıdır. 

Yaşlılığın canlıya doğrudan bir faydası olmasa da, az önce sözünü ettiğimiz sebeple "fayda-zarar" konusu evrimsel pek bir anlam da ifade etmemektedir. Üreme çağından sonra canlıya ne olduğu, evrimin dolaylı bazı yollar haricinde etki edebileceği bir konu değildir. Bu durum, ölüme doğru giden yolun oldukça can sıkıcı ve bolca hastalıkla döşeli olmasına neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Şu anda Dünya'da 36 milyon insan demans hastasıdır ve 65-74 yaş arasındakilerin %3'ü, 75-84 yaş arasındakilerin %19'u, 85+ yaşındakilerin ise %50'sine yakınında demans bulunur. Ne yazık ki yaşlılıkla birlikte gelen bu hafıza ve bilinç kaybının nedenleri tam olarak bilinmemektedir; öyle ki, eğer bu sorunu çözebilseydik, muhtemelen hafıza kaybını sonsuza kadar tedavi etmemiz de mümkün olurdu.

Yaşlandıkça insanlarda yitirildiğini gördüğümüz hafıza türü kısa dönem hafıza olarak bilinmektedir. Farklı hafıza türleriyle ilgili buradan bilgi alabilirsiniz. Yaşlılıkta uzun dönem hafıza kaybı çok daha nadiren görülmektedir. Bu da bize beynin kısa dönem hafızayla ilgili bölgelerine bakmamız gerektiği konusunda bir ipucu vermektedir. Yapılan bazı çalışmalar, yaş ile birlikte beynin yeni hafıza oluşumu ve eski hafızaların çağrılmasından sorumlu hipokampüs bölgesinin zayıfladığını, sinirsel büyüme ve tamiri sağlayan hormon ve proteinlerin miktarının azaldığını, yaşlılıkla birlikte beyne giden kan miktarının azaldığını ve tüm bunların zihinsel becerileri azalttığını göstermektedir.

Ancak yaşlılıkla gelen hafıza zayıflamasının tek nedeni sinirbilim değildir; aynı zamanda genler de bu süreçte önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin yapılan araştırmalar, hafıza kaybının %50 kadarının 60 yaşından önce yaşandığını göstermektedir; bu da, söz konusu kaybın genetik kökenli olduğunu ve ebeveynlerden aktarıldığını göstermektedir. Ancak yaş ilerledikçe, insanlar hafızalarının kalan kısmını da giderek kaybederler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu Sorunu Nasıl Çözeriz?

Eğer ki Alzheimer gibi bir hastalığınız yoksa, yaşlılığa bağlı unutkanlığı dizginlemek için birkaç yöntem önerebiliriz:

  1. İlki, mutlaka sosyal kalmaya devam edin, yani diğer insanlarla irtibat kurun, yeni arkadaşlıklar inşa edin. Başkalarıyla geçirdiğiniz kaliteli zamanlar, stresi azaltarak beyninizi korur.
  2. Sigarayı bırakın. Sigara içmek, kalp ve damar hastalıkları riskini arttırarak beyne giden oksijen akışını olumsuz etkiler.
  3. Stresle baş edin. Stres hormonu olarak da bilinen kortizol, zamanla beyne hasar verir. Bu nedenle stresli olduğunuz zamanlarda geçici olarak hafızanızı kaybedebilir veya anılarınızın zayıfladığını deneyimleyebilirsiniz. Eğer stresle başa çıkmayı biliyorsanız, bu sorunu en aza indirmeniz mümkün.
  4. Yeterince uyuyun. Uyku, hafızanızın sağlamlaşması için büyük öneme sahiptir. Bu sayede, sonradan bu anıları hatırlayıp, çağırabilirsiniz.
  5. Düzenli egzersiz yapın. Özellikle de kardiyo ve güç antrenmanları yapmak, yaşlılığa bağlı demans riskini %50'ye kadar azaltabilir.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
13
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 10
  • Tebrikler! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Korkutucu! 2
  • Bilim Budur! 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • UCSB. Why Do Old People Forget Things?. (1 Mayıs 2002). Alındığı Tarih: 16 Ocak 2020. Alındığı Yer: UCSB | Arşiv Bağlantısı
  • M. Smith. Age-Related Memory Loss. (1 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 16 Ocak 2020. Alındığı Yer: Help Guide | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/06/2023 03:30:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4429

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Farmakoloji
Saldırı
Komplo Teorisi
Balık
Yapay
Kuantum Fiziği
Kalori
Hastalık Yayılımı
Samanyolu Galaksisi
Makina
Klinik Mikrobiyoloji
Kalp
Kuş
Mucize
Obstetrik
Mers
Bitkiler
Önyargı
Sinirbilim
Öğrenme Teorileri
Algı
Köpekbalığı
Elektron
Kurt
Meteor
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Özgür İrade: Aldığımız Kararlarda *Gerçekten* Özgür müyüz?
Özgür İrade: Aldığımız Kararlarda *Gerçekten* Özgür müyüz?
Araba Tekerleği Yuvarlak Olmak Zorunda mı? Üçgen Tekerlek Mümkün mü?
Araba Tekerleği Yuvarlak Olmak Zorunda mı? Üçgen Tekerlek Mümkün mü?
Büyük Patlama Neden Evrenin Başlangıcı Olamaz?
Büyük Patlama Neden Evrenin Başlangıcı Olamaz?
Detoks Saçmalığı: Vücudunuzu Toksinlerden Nasıl Arındırırsınız?
Detoks Saçmalığı: Vücudunuzu Toksinlerden Nasıl Arındırırsınız?
Evrene Dair 7 Sorunuza 7 Cevap! | Sorun Var #5
Evrene Dair 7 Sorunuza 7 Cevap! | Sorun Var #5
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?. (25 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 10 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4429
Bakırcı, Ç. M. (2016, June 25). Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?. Evrim Ağacı. Retrieved June 10, 2023. from https://evrimagaci.org/s/4429
Ç. M. Bakırcı. “Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 25 Jun. 2016, https://evrimagaci.org/s/4429.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Yaşlandıkça Neden Daha Unutkan Oluruz? Bu Sorunun Üstesinden Nasıl Gelebiliriz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 25, 2016. https://evrimagaci.org/s/4429.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close