Sigarayı Neden Bırakmalısınız: Sigara İçenlerin Akciğer Kanserine Yakalanma ve Erken Ölüm Olasılıkları Nasıl Değişir?
Sigarayı Bırakmak İçin Temel Düzeyde Matematikten Anlamanız Yeterli!
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Eski çağlardan bu yana belirli dönemlerde hastalıklar toplumları etkisi altına almış, toplumların işleyişine gerek sosyal gerekse ekonomik yönden etki etmiştir. Modern tıp öncesi dönemde bulaşıcı hastalıklar gibi önemli bir sorunumuz varken, modern tıp sonrası dönemde, yaşam süresinin uzamasının da etkisi ile bulaşıcı olmayan hastalıklar (BOH) olarak da adlandırılan kanser, kalp hastalıkları, şeker hastalığı (diyabet) ve solunum sistemi hastalıkları gibi kronik hastalıklar adeta bir baş belası haline gelmiştir.
Aşağıda sonuçlarını görebileceğiniz ve 2008 yılında The New England Journal of Medicine dergisinde yayımlanan bir makaleye göre ölümlerin %60'ından fazlası bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanmaktadır. 2016 yılına ait Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization, WHO) verilerine göre tüm dünyadaki 59.6 milyon ölümün 40.5 milyonu ya da %71'i bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanmaktadır. Yani bulaşıcı hastalıklarla savaşımızı kazanmayı sürdürdükçe, bulaşıcı olmayan hastalıkların insan ölümlerindeki göreli payı büyümektedir.
Ölümün Adı: Sigara
Bulaşıcı olmayan hastalıkların her birini ayrı ayrı incelemek mümkün; ama bu yazıda özellikle sigaraya odaklanmak istiyoruz. Çünkü Dünya'da 1.1 milyar, Türkiye'de ise 14.5 milyon insan sigara kullanıyor. Türkiye'de bunların 252.000 civarı çocuk!
Sigara, hem içinde barındırdığı kimyasallar hem de sigaranın yanması ile oluşan birçok farklı kimyasal madde nedeni ile kansere, damar sertliğine (arteriyoskleroz), kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)'na ve daha birçok hastalığa etki etmektedir. Hastalıkların yanı sıra ölümlerin de önemli sebeplerinden biri olan sigara Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 480.000 kişinin ölümüne neden olmaktadır. Türkiye'de sigara nedeniyle her yıl ölen insanların sayısı 83.100 civarındadır.
Bu sayıların az gibi geldiğine bakmayın: Sigara, her yıl; HIV, motorlu taşıt yaralanmaları, ateşli silah yaralanmaları, alkol ve yasadışı uyuşturucu kullanımdan daha çok can almaktadır!
Sigara Ne Kadar Tehlikeli?
Sigara gerçekten çok ama çok tehlikeli, bu konuda akademik literatürde hiçbir bir şüphe ya da hata bulunmuyor:
- Düzenli olarak, ortalama miktarda sigara içen bir erkeğin akciğer kanserine yakalanma riski, hiç sigara içmeyen birine göre 25 kat fazla. Kadınlarda bu 25.7 kat dolaylarında...
- Akciğer kanseri de, tüm kanserlerin %27'sini kapsıyor.
- Her sene akciğer kanseri nedeniyle ölen insanların sayısı, meme, bağırsak ve prostat kanserleri dolayısıyla ölenlerin sayısının toplamından daha fazla!
Akciğer Kanseri Hastalarının Ne Kadarı Kurtuluyor?
Eğer kanser geç evredeyse, sadece %4'ü. Erken evredeyse, %54... Yani akciğer kanserine yakalandığınız anda teşhis edilirse, hayatta kalma şansınız bir bozuk para atmayla eşdeğer...
Dahası da var: Ola ki akciğer kanserine yakalanırsanız, büyük ihtimalle erken evrede teşhis edilemeyeceksiniz! Çünkü tüm akciğer kanseri hastalarının sadece %15'i erken evrede teşhis edilebiliyor! Yani teşhis konduğunda, hayatta kalma ihtimaliniz çoktan bozuk parada doğru yüzü bilme ihtimalinizden bile kat kat düşük olacak!
"İyi de 'hayatta kalma ihtimali' ne demek? Sonuçta herkes ölecek! Herkesin hayatta kalma ihtimali sıfır değil mi!" diyerek, içi boş ve kimseyi güldürmeyen bir şaka yaparak, bilimin soğuk gerçeklerinden kurtulmak ve kendinizi rahatlatmak isteyebilirsiniz. Yapmayın, hata ediyorsunuz. Daha net olarak şöyle ifade edelim: Akciğer kanserine bir defa yakalandığınızda, 5 yıldan ötesini görme ihtimaliniz %11-15 civarında.
Bu olasılık teşhisin konduğu evreye göre değişiyor... Ancak daha ilk aşamada bile tespit edilse, 5 yıldan ötesini görme ihtimaliniz sadece %45; 2. aşamada bu oran %30'a düşüyor. 3. aşamada %9... Son aşamada ise %1'e düşüyor! Ancak evrelerin genel ortalamasına bakacak olursanız ve diğer faktörleri de işin içine katacak olursanız, eğer ki sigara içiyorsanız ve size akciğer kanseri teşhisi konulursa, 5 yıldan ötesini görme ihtimaliniz %11-15 arası... Tabii ki bireysel özellikler bu olasılığı etkileyecektir. Bu nedenle doktorlar, birey bazında çalışırlar; istatistikler bizler için sadece yol göstericidir. Ve işte bu ölümcül hastalığa yakalananların ezici çoğunluğunu sigara tiryakileri oluşturuyor.
Sigara, Ekonomiye de Zarar Veriyor!
Sigara hastalıklara neden olmasından dolayı sağlık harcamaları üzerine ciddi yük oluşturmaktadır. Sağlık sistemleri de bireylerle birlikte "acı çekmektedir": Dünya Bankası verilerine göre sigara nedeni ile her yıl 1.4 trilyon dolar harcanmaktadır.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Ayrıca sigara sadece sağlık harcamaları nedeni ile değil sigara nedeni ile oluşan kısıtlılıklar dolayısıyla iş gücünde yaşanan kayıplar nedeni ile de ekonomilere darbe indirmektedir. Ayrıca sigara içimi dünya genelinde eğitim seviyesi ve sosyoekonomik seviyesi düşük insanlar arasında daha yaygındır. Yoksul kesimde sigara içenler gelirlerinin daha büyük kısmını tütün ve tütün ürünlerine verdiklerinden dolayı hem daha çok yoksullaşmakta hem de sigara ilişkili hastalıklara daha çok yakalanmaktadırlar.
Risk ve Olasılık...
Tabii ki hepsi "risk" ve "olasılık"... Ancak sigaranın akciğer kanserine neden olma olasılığı öylesine yüksek ki, bunu göz ardı etmek için cidden, üzülerek söylüyoruz ki, cahil cesaretine sahip olmak gerekiyor.
Ama hep dediğimiz gibi: Hayat sizin, ölüm de sizin olacak.
Gerçi böyle diyoruz ama; sigara içenlerin yanında bulunmak bile tehlikeli! Sigara içilen ortamlarda düzenli olarak bulunan insanlarda akciğer kanserine yakalanma ihtimali %30 daha fazla. Dünya'da her yıl 890.000 kişi pasif içicilik dolayısıyla ölüyor!
Dolayısıyla yaptığınız faaliyetten kaynaklanan ölümler, sadece sizinle sınırlı olmayacak. Bu nedenle yukarıdaki ifademiz ne kadar geçerlidir, tartışılır.
Sigarayı Bırakmak ve Hayata Etkileri
Sigara yukarıda da bahsettiğimiz gibi hem sağlığa hem de ekonomilere zararlıdır. Sigara bırakıldığı andan itibaren vücutta çeşitli değişimler kendini göstermektedir. Aşağıdaki görselde bu değişimlerden bazıları gösterilmektedir.
Sigarayı bıraktıktan sonra vücudunuzda neler olduğunu merak ediyorsanız, buradaki yazımızdan daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Tabii ki sigara bırakılınca tek etki sağlık üzerine olmayacaktır. Sosyal ve ekonomik birçok faydayı da beraberinde getirir. Örneğin evde, iş yerinde içtiğiniz sigaradan artık arkadaşlarınız ve eşiniz, çocuklarınız rahatsız olmayacak ya da arabanız kıyafetleriniz sigara kokmayacaktır. Ekonomik olarak etkileri ise daha hayatın içinde olduğu için daha çok göze çarpacaktır.
Sigarayı bırakmayı her sigara içen ister fakat herkes başarılı olamaz. Bunun en büyük sebebi sigaranın bağımlılık yapması ve bir yaşam biçimi haline gelmesidir. O nedenle sigarayı bırakırken profesyonel destek almak çok önemlidir.
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan "Sigara Bırakma Danışma Hattı: Alo 171" ile sigarayı bırakmak isteyenlere destek sağlanmaktadır. Ayrıca hemen hemen her ilde yer alan sigara bırakma poliklinikleri ile de profesyonel destek sağlanmaktadır. Ayrıntılı bilgi için buraya tıklayarak hem sigara ile hem de sigara bırakma ile daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 53
- 25
- 21
- 12
- 10
- 8
- 7
- 5
- 4
- 3
- 2
- 0
- A. Bradfort. Https://Www.livescience.com/34767-Lung-Cancer-Carcinoma-Prognosis-Treatment.html. (7 Nisan 2015). Alındığı Tarih: 30 Ocak 2019. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
- American Cancer Society. Key Statistics For Lung Cancer. (30 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 30 Ocak 2019. Alındığı Yer: American Cancer Society | Arşiv Bağlantısı
- American Cancer Society. Tobacco And Cancer. (30 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 30 Ocak 2019. Alındığı Yer: American Cancer Society | Arşiv Bağlantısı
- American Cancer Society. Non-Small Cell Lung Cancer Survival Rates, By Stage. (30 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 30 Ocak 2019. Alındığı Yer: American Cancer Society | Arşiv Bağlantısı
- WHO. Deaths From Ncds. (26 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2019. Alındığı Yer: WHO | Arşiv Bağlantısı
- WHO. Tobacco Control Economics. (26 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2019. Alındığı Yer: WHO | Arşiv Bağlantısı
- The World Bank. Global Tobacco Control. (26 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2019. Alındığı Yer: The World Bank | Arşiv Bağlantısı
- CDC. Health Effects Of Cigarette Smoking. (26 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2019. Alındığı Yer: CDC | Arşiv Bağlantısı
- Sağlık Bakanlığı. Dumansız Hava Sahası. (29 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2019. Alındığı Yer: Sağlık Bakanlığı | Arşiv Bağlantısı
- David J. Hunter, et al. (2013). Noncommunicable Diseases. The New England Journal of Medicine, sf: 1336-1343. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 06:24:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4043
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.