Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!

Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!
3 dakika
1,090
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Küçük parçacıklara çok yüksek bir enerji verilmesi hâlinde çılgınca dönerler, karmaşık kuantum parçacıkları karmaşasında sayısız etkileşim meydana gelir ve bu, "kuark-gluon plazma" olarak bilinen bir madde durumuyla sonuçlanır. Büyük Patlama'dan hemen sonra, tüm Evren, işte bu durumdaydı. Günümüzde bu durum, örneğin CERN'de, yüksek enerjili atom çekirdeği çarpışmaları ile üretilmektedir.

Bu tür süreçleri incelemenin tek yolu, sonuçları değerlendirmesi zor olan, yüksek performanslı bilgisayarlar ve oldukça karmaşık bilgisayar simülasyonları kullanmaktır. Bu nedenle yapay zeka veya makine öğrenmesini bu amaçla kullanmak oldukça uygun bir fikir gibi görünmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Nöral Ağlar

Ancak sıradan makine öğrenimi algoritmaları bu görev için uygun değildir. Parçacık fiziğinin matematiksel özellikleri, çok özel bir sinir ağları yapısını gerektirir. Viyana'daki TU Wien'de, sinir ağlarının parçacık fiziğindeki bu zorlu görevler için nasıl başarılı bir şekilde kullanılabileceği gösterildi. TU Wien'deki Teorik Fizik Enstitüsü'nden Dr. Andreas Ipp şöyle diyor:

Bir kuark-gluon plazmasını mümkün olduğu kadar gerçekçi bir şekilde simüle etmek, son derece büyük bir hesaplama süresi gerektiriyor. Dünya'nın en büyük süperbilgisayarları bile bunda zorlanıyor.

Bu nedenle, her ayrıntıyı tam olarak hesaplamak yerine, yapay zeka yardımıyla plazmanın belirli özelliklerini tanımak ve tahmin etmek isteniyor. Bu sebeple, görüntü tanıma için kullanılanlara benzer sinir ağları kullanılıyor. Yapay "nöronlar", beyindeki nöronlara benzer şekilde bilgisayarda birbirine bağlanıyor ve bu, örneğin belirli bir resimde bir kedinin görünüp görünmediğini tanıyan bir ağ oluşturuyor.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bu tekniği kuark-gluon plazmasına uygularken ciddi bir sorun var: Parçacıkları matematiksel olarak tanımlamak için kullanılan kuantum alanları ve aralarındaki kuvvetler, tek bir şekilde değil, çok çeşitli şekillerde temsil edilebilir. Ipp şöyle diyor:

Buna, "ölçü simetrileri" deniliyor. Bunun arkasındaki temel prensip, aşina olduğumuz bir şeydir. Bir ölçüm cihazını farklı kalibre edersem, örneğin termometrem için Celsius ölçeği yerine Kelvin ölçeğini kullanırsam, aynı fiziksel durumu tanımlıyor olsam bile tamamen farklı sayılar alırım. Bu kuantum teorilerinde de böyledir - ama kuantum teorilerinde izin verilen farklılıklar, matematiksel olarak bundan çok ama çok daha karmaşıktır.

Yani sorun şu: İlk bakışta tamamen farklı görünen matematiksel nesneler, aslında aynı fiziksel durumu tanımlayabilir.

Ölçü Simetrileri, Ağın Yapısına Yerleşiktir!

Dr. David I. Müller şöye diyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu ölçü simetrilerini hesaba katmazsanız, bilgisayar simülasyonlarının sonuçlarını anlamlı bir şekilde yorumlayamazsınız. Sinir ağına bu ölçü simetrilerini kendi başına bulmayı öğretmek öğretmek oldukça zor olacaktır. Sinir ağının yapısını, ölçü simetrisinin otomatik olarak hesaba katılacağı şekilde tasarlayarak başlamak çok daha iyidir, böylece aynı fiziksel durumun farklı temsilleri de sinir ağında aynı sinyalleri üretir.

Şu anda yapmayı başardığımız şey tam olarak bu: Gösterge değişmezliğini otomatik olarak hesaba katan tamamen yeni ağ katmanları geliştirdik.

Bazı test uygulamalarında, bu ağların aslında kuark-gluon plazmasının simülasyon verileriyle nasıl başa çıkacaklarını çok daha iyi öğrenebildiği gösterilmiştir. Andreas Ipp şöyle diyor:

Bu tür sinir ağlarıyla, sistem hakkında tahminler yapmak mümkün hale geliyor. Örneğin, her bir ara adımı ayrıntılı olarak hesaplamak zorunda kalmadan, daha sonraki bir zamanda kuark-gluon plazmasının nasıl görüneceğini tahmin etmek. Aynı zamanda, sistemin yalnızca ölçü simetrisiyle çelişmeyen, en azından prensipte mantıklı sonuçlar üretmesi sağlanıyor.

CERN'deki atom çekirdek çarpışmalarını bu tür yöntemlerle tam olarak simüle etmek biraz zaman alacak, ancak yeni tür sinir ağları, diğer tüm hesaplama yöntemlerinin asla yeterince güçlü olamayacağı fiziksel olayları tanımlamak için tamamen yeni ve umut verici bir araç sağlıyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 1
  • Umut Verici! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 05:48:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11433

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Akman, et al. Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!. (10 Nisan 2022). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11433
Akman, S., Bakırcı, Ç. M. (2022, April 10). Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11433
S. Akman, et al. “Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Apr. 2022, https://evrimagaci.org/s/11433.
Akman, Sude. Bakırcı, Çağrı Mert. “Yapay Zekaya, Büyük Patlama Tanımlayan Ölçü Simetrilerini Çözmeyi Öğretebiliriz!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 10, 2022. https://evrimagaci.org/s/11433.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close