Yalnız Beyinlerin İnsanlara Duyduğu Açlık, Aç Beyinlerin Yemeğe Duyduğu Açlığa Benzer!
Bir süre yalnız kalan insanların beyinleri, başka insanların fotoğraflarına normalden daha fazla tepki veriyor!
Bu haber 4 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan makalede, tamamen izole halde geçirilmiş bir günün ardından insanların beyinlerinin, sosyal birliktelik düşüncesiyle yanıp tutuştuğu gösterildi.[1] Bu durum, aynı aç bir insan beyninin yiyecek gördüğünde heyecanlanması gibiydi!
O zamanlar çalışmalarını MIT’de yürüten bilişsel sinirbilim uzmanı Livia Tomova ve meslektaşları, birbirinden izole yaşamak zorunda kalan bireylerin sosyal etkileşimleri arzulayıp arzulamadıklarını öğrenmek için 40 genç-yetişkinin katılımıyla bir çalışma gerçekleştirdiler. Deney, ana hatlarıyla 3 aşamadan oluşuyordu.
İlk olarak, yalnızlığın öznel bir durum olduğu ve sosyal yaşamı etkileyen çeşitli faktörlerin varlığı (kronik hastalıklar, mental rahatsızlıklar gibi) göz önünde bulundurularak bireylerden kendilerini değerlendirmeleri istendi.
Bir sonraki aşama 3 farklı süreçten oluşuyordu; izolasyon, ana hat ve açlık. 10 saatlik izolasyona ve 10 saatlik açlığa maruz bırakılan katılımcılara, "işaret-kaynaklı arzu" (İng: "cue-induced craving" ya da kısaca "CIC") görevleri verildi. Bireylere sosyal birlikteliği, yemekleri ve çiçekleri çağrıştıran farklı fotoğraflar gösterildi. Ana hat sürecinde katılımcılara işaret-kaynaklı arzu görevlerine ek olarak fonksiyonel yer saptayıcı görevler de verildi. Ardından görseller ortadan kaldırıldı ve katılımcılardan sırasıyla bu işaretlere karşı oluşan arzularını rapor etmeleri istendi.
Üçüncü aşamada ise bu örneklere karşı kişilerin beyinlerinde meydana gelen aktivitelerin anatomik ve fonksiyonel incelemeleri yapıldı.
Katılımcılar; arkadaşları, Facebook veya Instagram hesapları olmadan, 10 saat boyunca süren tam bir sosyal izolasyona maruz bırakıldı. İzolasyonun bitiminde bireylere içinde sohbet eden ya da takım sporları yapan insanların bulunduğu görseller gösterildi. Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRG) kullanılarak sosyal işaretlerin oluşturduğu nöral cevaplar ölçüldü. Ayrıca bireylerin bu durumdan nasıl etkilendiklerini kendi fikirleriyle ifade edebilmeleri için anketler hazırlandı.
İzolasyon sonucunda; kayda değer bir şekilde artan sosyal arzu, rahatsızlık hissi, izolasyondan hoşlanmama ve mutsuzluk saptandı. Deneyin başka bir gününde 10 saatlik açlığa maruz bırakılan bireylerde de durum farklı değildi. Çeşitli yemek görsellerine karşı verilen cevaptaki artış Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ile gösterildi. Günün sonunda, pizza ve çikolatalı kek görsellerine karşı orta beyindeki belirli sinir hücrelerinin coştuğu anlaşıldı.
Ne kadar çok açlık ya da izolasyon, o kadar kuvvetli bir etki![2]
Orta beyin, insanların yiyecek, arkadaş, kumar ya da uyuşturucu arama gibi güdülerinde önemli bir rol oynar. İnsanların aç ya da yalnız olmasına gerek duymadan yemeğe ve sosyal sinyallere cevap verir.
Sonuçta, bir insan her zaman yemek yiyebilir ya da arkadaşlarla takılabilir, öyle değil mi?
Fakat açlık ve yalnızlık, bu bölgedeki reaksiyonları arttırır ve nöral cevapların yoksun kaldıkları şeye spesifik olmasını sağlar. Orta beyinde reaksiyon artışına sebebiyet veren nöronlar, substantia nigra pars compacta ve ventral tegmental (SN/VTA) adlı bölgede bulunur. SN/VTA açlık ya da uyuşturucu bağımlılığı gibi durumlarda aktive olur. Özellikle SN bölgesinde yoğun miktarda dopamin üretilir. Dopamin, özellikle ödül mekanizmasıyla ilişkili bir kimyasaldır.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Bu bilgilerin ışığında yapılan çalışmada, insanlardaki sosyal izolasyonun SN/VTA’da bir etki yaratacağı düşünülmekteydi.
Nitekim de öyle oldu. Çalışmaların sonucunda, izolasyona maruz kalan beyinlerin sosyal işaretlere karşı verdiği SN/VTA cevapta; açlığa maruz kalan beyinlerin yemek işaretlerine karşı verdiği SN/VTA cevapta olduğu gibi artış gözlendi. Ancak bu artış, tüm katılımcılarda aynı seviyede değildi. Genellikle daha yalnız olduğunu söyleyen insanlarda, sosyal cevapların körleştiği saptandı. Tomova, şöyle anlatıyor:
Buna sebep olanın ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Belki de izolasyonda olmak onları gerçekten o kadar etkilemiyor çünkü bu durum onların, bir ihtimal, günlük yaşamlarından daha farklı bir şey değil.
Şu anda Cambridge Üniversitesi’nde çalışan Tomova, bulguların “günümüzdeki durumu açıkladığını” söylüyor. COVID-19, fiziksel sağlıkla birlikte akıl sağlını da tehlikeye sokarak birçok insanı sosyal olarak izolasyonda ve yemekten daha şiddetli arzularla bırakıyor.[3]
Böyle bir krizin sosyal boyutuna bakmak önemli.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
19
-
15
-
13
-
7
-
4
-
4
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Tomova. (2020). Acute Social Isolation Evokes Midbrain Craving Responses Similar To Hunger. Nature, sf: 1597-1605. doi: 10.1038/s41593-020-00742-z. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Sanders. Kay Tye Improvises To Understand Our Inner Lives. (4 Ekim 2017). Alındığı Tarih: 8 Ocak 2021. Alındığı Yer: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Gupta. Social Distancing Comes With Psychological Fallout. (29 Mart 2020). Alındığı Tarih: 8 Ocak 2021. Alındığı Yer: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/05/2025 15:09:10 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9911
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
