Mozart Etkisi: Klasik Müzik Dinlemek Sizi veya Bebeğinizi Daha Zeki Yapar mı?

İddia

Eğer zekanı geliştirmek istiyorsan Mozart dinlemelisin; hatta doğmamış bebeklere bile dinletmelisin. Böylece zeka artabilir!

Gerçek mi?

Sahte

Gerçek Ne?

Klasik müzik dinlemenin, zekayı arttırdığını gösteren hiçbir akademik çalışma bulunmamaktadır.

İddianın Kökeni

İddia, bir kulak-burun-boğaz doktorunun işitme sorunlarıyla ilgili çözüm ararken klasik müzik (örneğin Mozart) dinlemenin faydası olabileceğine dair dayanaksız fikrinden çıkmıştır. Bu fikri desteklemek için yaptıkları bir deneyde, klasik müzik dinlendiğinde IQ puanının 8 puan düzeyinde arttığını iddia etmişlerdir. Bu deneyin geçerliliği yoktur ve tekrar edilen deneylerde bu sonuçlar elde edilememiştir.

Bilgiler

Bir klasik müzik kanalını açıp bir opera dinlediğinizde ya da Mozart gibi büyük bir bestecinin senfonisini dinlerken kendinizi daha kültürlü gibi hissetmiyor musunuz? Klasik müzik, şiir ve diğer sanat dalarlıyla ilgili DVD’ler, videolar ve diğer ürünler üreten Bebek Einstein isimli firmanın, milyon dolar bazında bir pazar payı var. Ebeveynler de bu ürünleri alıyorlar, çünkü (Bebek Mozart DVD ve CD’leri gibi) gözde sanat eserleriyle içli dışlı olmanın, çocuklarının bilişsel gelişimi için iyi olabileceğine inanıyorlar. Hatta gelişmekte olan fetüsler için çalınmak üzere klasik müzik CD’leri tasarlanıyor. Klasik müziğin beyin gücünüzü artırdığını öne süren bu görüş o kadar popüler oldu ki, bu durum “Mozart Etkisi” olarak adlandırıldı. Peki, bu mit nasıl başladı?

1950’lerde, Albert Tomatis adındaki bir kulak-burun-boğaz doktoru, işitme ve konuşma bozukluğu olan insanlara yardımcı olmak için Mozart’ın müziğinin kullanılmasının başarıyla sonuçlandığını söyleyerek bu trendi başlattı. 1990’larda, Irvine’de California Üniversitesi’ndeki 36 öğrenciden oluşan bir çalışmada, öğrencilere bir IQ testi (zeka testi) almadan önce 10 dakika boyunca bir Mozart sonatı dinletildi. Çalışmayı yürüten Dr. Gordon Shaw’a göre, öğrencilerin IQ skorlarında 8 puanlık bir artış oldu. Böylelikle, “Mozart Etkisi” doğmuş oldu. 

Dan Campbell ismindeki bir müzisyen bu ibarenin telif haklarını aldı ve kavrama dayalı olarak bir dizi kitap ve CD üretti, aynı zamanda Georgia, Florida ve Tennesse gibi kimi eyaletlerde bebekler ve diğer küçük çocuklar için klasik müzik konusunda para ayrıldı. Campbell ve diğerleri, Mozart dinlemenin sağlığınızı bile geliştirebileceği iddiasını bile savundular.

Buna karşın, Irvine’deki California Üniversitesi’ndeki orijinal çalışma, bilimsel arenada tartışmalı bir durumdaydı. Çalışmada yer alan bir araştırmacı olan Dr. Frances Rauscher, aslında kendilerinin, bunun kimseyi daha zeki yapacağı yönünde bir iddiaları olmadığını belirtti; hatta Rauscher eyaletlerin parayı müzikal programlara harcamalarının daha iyi olacağını söyledi. Gerçekten de, bir enstrüman çalmayı öğrenmenin konsantrasyonu, özgüveni ve koordinasyonu geliştirdiğine dair kanıtlar vardır.

Elbette Mozart’ın size zarar vermeyeceği kesindir, hatta eğer bir şans tanırsanız hoşlanabilirsiniz bile, ancak bu sizi daha zeki yapmayacaktır.