Vanadyum
Vanadyum Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?
Özellikler
Sembolü "V" olan Vadanyum atomları 23 elektron, 28 nötron ve 23 protona sahiptir. Periyodik cetvelin geçiş elementlerindendir. Atomun ortalama kütlesi 50.9415 birimdir.[1] Oda sıcaklığında katı fazda bulunur.
Vanadyum; orta sertlikte, çelik mavisi bir metaldir. Daha az bilinen bir metal olmasına rağmen dövülebilir, sünme ve korozyona dayanıklı nitelikleri nedeniyle imalat sanayinde oldukça değerlidir. Vanadyum doğada nadiren serbest bir element olarak bulunur, ancak manyetit, vanadinit, karnotit ve patronit dahil olmak üzere yaklaşık 65 farklı mineralde bulunabilir. Havada kolayca kararmaz, ancak ısıtıldığında neredeyse tüm ametaller ile birleşir.
Vanadyum için önemli oksidasyon durumları +2, +3, +4 ve +5'tir. Sulu çözelti içinde iyonlar, oksidasyon durumuna bağlı olarak farklı renkler gösterir. Bu renkler; +2 durumunda lavanta, +3 durumunda yeşil, +4 durumunda mavi ve +5 durumunda sarı renktedirler.[2]
Erime ve Kaynama Noktası
Vanadyumun erime Noktası 2183 K (1910°C or 3470°F), kaynama noktası ise 3680 K (3407°C or 6165°F) olarak ölçülmüştür.[3]
Bulunma Sıklığı ve Üretimi
Çeşitli mineraller, kömür ve petrol ile bir arada bulunan vanadyum, Dünya'nın kabuğunda en çok bulunan 22. elementtir. Ticari olarak üretimi yapılan bazı mineral kaynakları karnotit, vanadinit ve roskoelit mineralleridir. Hatta Peru, Mina Ragra'daki madenlerde aşırı çıkarma faaliyetleri dolayısıyla vanadyum içeren önemli bir mineral olan patronit yatakları maddi olarak tükenmiştir. Diğer ticari vanadyum kaynakları arasında, şaşırtıcı bir şekilde Venezuela ve Meksika'dan çıkarılan bazı petrol kaynaklarını yakan gemilerin bacalarından ve kazanlarından toplanan baca tozu vardır. Ayrıca manyetit de önemli bir vanadyum kaynağı olabilmektedir. 21. yüzyılın başlarında en önde gelen vanadyum üreticileri arasında Çin, Güney Afrika ve Rusya bulunmaktaydı.
Uygulama ve Kullanım Alanları
Vanadyum metal, levha, şerit, folyo, çubuk, tel ve boru, yüksek sıcaklıkta hizmette, kimya endüstrisinde ve diğer metallerin yapıştırılmasında kullanım alanı bulmuştur. Vanadyumun başlıca ticari kullanımı, süneklik ve şok direnci sağladığı çelik ve dökme demirde olduğu için, üretilen vanadyumun çoğu vanadyum yapımında ferrovanadyum (yaklaşık yüzde 85 vanadyum) olarak demir ile birlikte kullanılır. Vanadyum-çelik alaşımları, akslar, zırh plakaları, araba dişlileri, yaylar, kesme aletleri, piston çubukları ve krank milleri gibi son derece sert aletler yapmak için kullanılır.
Royal Society of Chemistry'e göre, vanadyum alaşımları düşük nötron emici özelliklerinden dolayı nükleer reaktörler yapmak için de kullanılıyor. Aslında, vanadyum için ilk yaygın endüstriyel kullanım, Model T Ford'un çelik çerçevesindeydi, bu da daha büyük bir gerilme mukavemetine sahip olan daha hafif bir çerçeveye sahip olmasını sağladı.
Bileşik vanadyum pentoksit (V2O5) sabitleştirici olarak da kullanılır. Bazı kimyasal reaksiyonlarda bir katalizör olarak ve seramik imalatında da kullanılır. Jefferson Lab'a göre süper iletken mıknatıslar oluşturmak için galyum ile de birleştirilebilir. Alüminyum ve titanyum ile karıştırıldığında vanadyum, diş implantları ve jet motorları gibi özel uygulamalar için kullanılan çok güçlü bir alaşım oluşturabilir.
Tarihi
Vanadyum iki kez keşfedildi. İlki 1801'de Mexico City'de Mineraloji Profesörü olan Andrés Manuel del Rio tarafından yapıldı. Bunu bir vanadit, yani Pb5(VO4 )3Cl örneğinde buldu ve Paris'e bir örnek gönderdi. Bununla birlikte, Fransız kimyagerler bunun bir krom minerali olduğu sonucuna vardı.
Vanadyum, ikinci kez 1831'de Stockholm'de İsveçli kimyager Nil Gabriel Selfström tarafından keşfedildi. Småland'da çıkarılan cevherden yapılmış bir dökme demir örneğinden ayırdı. Bunun yeni bir element olduğunu gösterebildi. Saf vanadyum 1869'da Manchester'da Henry Roscoe tarafından üretildi ve daha önceki metal örneklerinin gerçekten vanadyum nitrür (VN) olduğunu gösterdi.
Etimolojisi
Vanadyum elementin adı, İskandinav tanrıçası Freyja'nın eski İskandinav adı olan "Vanadis"ten gelmektedir.[4]
Önlem ve Güven
Vanadyumun İnsan Sağlığına Etkileri
Vanadyum bileşikleri ciddi tehlike olarak kabul edilmez; ancak vanadyum peroksit tozuna maruz kalan işçilerin ciddi göz, burun ve boğaz tahrişine maruz kaldığı bulunmuştur. Vanadyumun insanlar tarafından alımı esas olarak karabuğday, soya fasulyesi, zeytinyağı, ayçiçek yağı, elma ve yumurta gibi gıda maddeleriyle gerçekleşir. Alım çok yüksek olduğunda, vanadyum insan sağlığı üzerinde bir dizi etkiye sahip olabilir. Vanadyum alımı hava yoluyla gerçekleştiğinde bronşit ve zatürreye neden olabilir. Vanadyumun akut etkileri akciğerler, boğazlar, gözler ve burun boşluklarının tahrişidir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Vanadyumun Çevreye Etkileri
Vanadyum, çeşitli nörolojik etkileri olan bazı enzimlerin hayvanlarda inhibisyonuna neden olur. Nörolojik etkilerinin yanında vanadyum solunum bozukluklarına, felçlere ve karaciğer ve böbreklerde olumsuz etkilere neden olabilir. Test hayvanları ile yapılan laboratuvar testleri, vanadyumun erkek hayvanların üreme sistemine zarar verebileceğini ve dişi plasentada biriktiğini göstermiştir. Vanadyum bazı durumlarda DNA değişikliğine neden olabilir; ancak hayvanlarda normalde kansere neden olmadığı bilinmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 12
- 5
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ T. Pedersen. Facts About Vanadium. (1 Ağustos 2017). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: livescience.com | Arşiv Bağlantısı
- ^ Encyclopedia Britannica. Vanadium | Chemical Element. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- ^ Jefferson Lab. It's Elemental - The Element Vanadium. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Jefferson Lab | Arşiv Bağlantısı
- ^ Royal Socity of Chemistry. Vanadium: Element Information, Properties And Uses. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Royal Socity of Chemistry | Arşiv Bağlantısı
- Lenn Tech. Vanadium (V) - Chemical Properties, Health And Environmental Effects. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Lenn Tech | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 18:49:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9845
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.