Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni

14 dakika
12,567
Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni
Evrim Ağacı Akademi: Türleşme Yazı Dizisi

Bu yazı, Türleşme yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Taksonomi Nedir? Sınıflandırma Biliminin Temel Kurallarını Öğrenin!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Yeni türler nasıl oluşur? Evrimsel Biyolojinin birçok alanında olduğu gibi, yeni türlerin oluşmasına (türleşme) ilişkin araştırmalar tarihsel ve güncel tartışmalarda çokça yer alır. Burada, Darwin'den başlayıp günümüzdeki genomik-dönem anlayışlarıyla biten türleşme hakkında hem eski hem de modern görüşleri gözden geçireceğiz.

Darwin'in ‘’Gizemlerin Gizemi’’

... bu formlar hala sadece çeşitlilik olabilir... ancak değişim adımlarının sayıca daha fazla veya miktarca daha çok olması, bu formların tür haline geldiğini ... dolayısıyla türlerin çoğaldığını varsaymamızı gerektirir.(Darwin 1859, sayfa 120).

Evrimsel Biyoloji alanındaki pek çok konunun tartışılması Darwin ile başlar. Gerçekten de Türlerin Kökeni (1859), modern Evrimsel Biyoloji’yi etkilemeye hala devam etmektedir. Darwin, doğal seçilim yoluyla evrimi popülasyonlardaki kademeli bir değişim mekanizması olarak gördü ve yeni türlerin aynı sürecin ürünü olabileceğini, ancak bunun daha uzun zaman aralıklarında meydana geldiğini öne sürdü. Darwin, bu nihai doğal seçilimle türleşme sürecini Türlerin Kökeni'nin yayınlanmasından yaklaşık 20 yıl önce kişisel defterine bir taslak olarak çizmişti (Görsel 1). Burada Darwin, soyların atalarından farklı karakterler evrimleştirerek daha uzun zaman periyotlarında oluştuğu bir model önerdi. Darwin, bir türün ikiye ayrılmasıyla yeni türlerin evrimleşeceğine ya da var olan atasından türeyen bir popülasyon yoluyla yeni bir türe dönüşebileceğine dikkat çekti. Bu görüşlerin genetik biliminin yokluğunda üretildiğini düşünürsek, Darwin'in evrim hakkındaki görüşleri çok zekiceydi. Gerçekten de, kalıtımla ilgili fikirler ve yeni genetik materyallerin mutasyon yoluyla sunulması, Darwin'in evrim teorisinin temellerinden çok sonra gelmiştir.

Darwin'in ünlü çalışması; türler arasındaki evrimin tamamen yeni türlere yol açtığını gösteriyor.
Darwin'in ünlü çalışması; türler arasındaki evrimin tamamen yeni türlere yol açtığını gösteriyor.
Wikipedia Commons

Modern Sentez

Evrimsel araştırmanın dönüm noktası; Fisher, Haldane, Wright, Dobzhansky ve diğerlerinin evrimsel değişimin genetik mekanizmalarını aydınlatmak için matematiksel popülasyon genetiği modellerini geliştirdiği 1930'lu yıllarda ortaya çıktı (Mayr ve Provine 1998). Doğal seçilim modelleriyle genetiğin entegrasyonu muazzam bir ışık yaktı ve Darwin'in evrim hakkındaki görüşleriyle güçlendi. Bu, mutasyon ve rekombinasyon yoluyla popülasyonlara yeni değişimleri getiren, aranan mekanizmadır. Gerçekten de Modern Sentez sayesinde, Evrimsel Biyoloji’deki güncel araştırmaların büyük bir kısmının genetik ile bağlantılı olması ve türleşmeyi incelemek için mevcut yöntemlerin kullanılması kaçınılmazdır. Modern Sentez, sadece popülasyonlar içindeki evrimin araştırılmasında değil, aynı zamanda türlerin tanımlanma biçiminde ve yeni türlerin nasıl oluştuğu konusunda da değişiklikler yapmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Üreme bariyerleri

Yaygın olarak kullanılan ‘Biyolojik Tür Konsepti’ne göre (Mayr 1942) yeni türlerin oluşumu, üreme bariyerlerinin evrimini ve yaşayabilen yavruların çiftleşmeden önce (zigot öncesi üreme bariyerleri) ve sonra (zigot sonrası üreme bariyerleri) yaşayabilen yavruların oluşumunu içerir. Böylece, farklı türlerdeki bireyler artık birbirlerini potansiyel çiftler olarak tanımaz veya çiftleşme imkânları yaşam alanlarının ya da üreme dönemlerinin farklılıklarından kaynaklı sınırlı hale gelir. Bazı durumlarda, bu zigot öncesi izolasyon mekanizmaları, farklı popülasyonlardan bireylerin melezleşmesini önlemede başarısız olur. Bu durumlarda, yaşayabilen melezler oluşabilir veya başarılı çiftleşme girişiminin başarısız sonucu olarak yaşamını sürdüremeyen ya da kısır bireyler meydana gelebilir. Bu çeşitli zigot öncesi ve sonrası bariyerler, üreme açısından izole olmuş popülasyonları belirledikleri için türleşmeyi araştıran biyologlar için büyük önem taşır. Örneğin, üreme izolasyonu türleşmenin erken safhalarında zayıftır ancak türleşmenin sonraki safhalarında güçlü veya tamamlanmış olarak değişir (Görsel 2). Birçok türden izolasyon mekanizması türlerin evriminde bir süreklilik içinde rol alabilir (Görsel 2). Peki genetik değişime neden olan üreme engelleri nasıl ve neden evrimleşir?

Türleşme sırasındaki ıraksamanın sürekli doğasının şematik gösterimi, bahsedilen türleşme süreci içerisinden rastgele seçilen üç nokta tasvir edilmiştir.
Türleşme sırasındaki ıraksamanın sürekli doğasının şematik gösterimi, bahsedilen türleşme süreci içerisinden rastgele seçilen üç nokta tasvir edilmiştir.
2012 Nature Education ve Nosil ve ark. 2009

Çok sayıda farklılık nicelik bakımından değişebilir; farklılaşmanın büyüklüğü, türleşmenin ne kadar ilerlediğinin bir ölçüsüdür. İki taraflı ok, bireyler arasındaki çiftleşmeyi temsil eder.

Coğrafyanın türleşmedeki rolü

Türleşme biyologları arasında önemli bir tartışma konusu da türleşmenin oluştuğu coğrafi koşullardır (Görsel 3). Ernst Mayr, türlerin birbirinden coğrafi olarak izole edildiğinde türleşme ihtimalinin daha çok olduğunu savunur. Böylece izole olmuş popülasyonlardaki evrim, yeterli farklılıklara neden olacak ve türleşme nihai bir sonuç olacaktır. ‘’Durağan genetik farklılığın bir yan ürünü olarak, izolasyon mekanizmalarının evrimi kaçınılmazdır.’’ (Mayr, 1963, s.581). Buradaki temel fikir; popülasyonlar coğrafi olarak ayrıldığında, hem görünüşleri hem de genetik açıdan birbirinden ayrılırlar. Bu değişiklikler, doğal seçilimle veya rastgele (örneğin; genetik sürüklenme) oluşabilir ve her iki durumda da üreme izolasyonu ile sonuçlanır. Coğrafi olarak izole edilmiş popülasyonların türleşmesi (allopatrik türleşme; biyolojik çeşitliliğin gelişiminde önemli bir rol oynayan türleşme) biyologlar arasında hala yaygın olarak görülmektedir (Price 2007). Fakat türleşme, coğrafi olarak izole edilmemiş örtüşen popülasyonlarda da ortaya çıkabilir (örneğin, simpatrik türleşme, 2001). Buradaki sorun; aynı bölgede yaşayan ve gen değiştiren popülasyonların birbirinden nasıl ayrıldığıdır. Birçok biyolog bunun son derece zor olacağını düşünür (Coyne & Orr 2004) ancak farklı yaşam alanlarındaki popülasyonların doğal seçilim modellerini (örneğin, ıraksak seçilim) karşı karşıya bıraktığı ve farklı türlere ayrılması için gen akışının üstesinden gelebileceği birkaç önemli örnek vardır. Bu durum, örneğin böcekler aynı coğrafi bölgede farklı bitkiler üzerinde yaşama adapte olursa ortaya çıkabilir (Feder ve arkadaşları 1988). Simpatrik türleşme fikrinin daha az tartışmalı hale gelmesi ile kaç tane yeni örnek çıktığını görmek ilginç olacaktır. Gen akışı karşısında türleşme için diğer bir senaryo, simpatrik türleşmeden daha düşük düzeylerde olsa da parapatrik türleşmedir. Parapatrik türleşme, coğrafi olarak yakın konumda bulunan genellikle birbirine bitişik fakat örtüşmeyen popülasyonlarla ilgilidir. Bu türleşmede, her popülasyonun küçük bir kısmı birbiri ile temas halindedir ve bu nedenle bitişik olarak düşünülürken bireylerin çoğunluğu birbirinden uzakta ikamet etmektedir ve birbiri ile sık görüşmezler (Görsel 3). Semenderlerde (Niemiller ve arkadaşları 2008) ve baston böceklerinde de (Nosil ve arkadaşları 2002) parapatrik türleşmenin varsayımsal örnekleri bulunur, ancak bu olay allopatrik veya simpatrik türleşmeden daha az dikkat çekmiştir (Coyne & Orr 2004).

Allopatrik/simpatrik spektrum.
Allopatrik/simpatrik spektrum.
2012 Nature Education ve Mallet ve ark. 2009

Mekanizmalar: Iraksamayı Artıran Süreçlere Odaklanmak İçin 1990'lı Yıllarda Yapılan Yeniden Sınıflandırma

1990’larda, türleşme şekillerinin sadece coğrafi farklılığa odaklanmasından uzaklaşılıp genetik farklılığın evrim sürecinde oluştuğuna odaklanan planlarla yeniden sınıflandırıldığı görüldü (türleşme mekanizmaları). Bu yeniden sınıflandırma, türler içinde adaptasyona neden olan evrim süreçlerinin yeni türler oluşturma eğiliminde olduğu bilgisine ilgi duyulması ile hareketlendi. Ayrıca coğrafi farklılıklar, gen akışı ve seçim kaynakları yoluyla türleşme için önemli etkilere sahip olsa da; türleşme araştırması, farklı evrim sürecinin türleşmeye neden olan rolünü doğrudan test edebileceğimiz bir noktaya ulaştı (Butlin ve arkadaşları, 2008). Türleşmeye neden olan işlemleri özetleyeceğiz.

Tüm Reklamları Kapat

Doğal seçilim ve türleşme: Ekolojik türleşme

Biyologlar, türler içindeki ve türler arasındaki biyolojik çeşitliliğin kökenini uzun zamandır açıklamaya çalışıyor. Doğal seçilim genellikle türler içindeki evrimsel değişimin merkezi bir mekanizması olarak kabul edilir. Bu nedenle doğal seçilim, doğada gözlenen fenotipik ve genetik çeşitlilik dizisinin üretilmesinde önemli bir rol oynar. Fakat doğal seçilim aynı zamanda yeni türlerin oluşumundan (yani türleşme) ne kadar sorumludur? Darwin’in ortaya koyduğu fenotipik çeşitlilik ve tür çeşitliliği aynı süreçler yoluyla nasıl ortaya çıkmaktadır?

Son yıllarda bu sorular yanıtlanmaya çalışılıyor. Örneğin, farklı ekolojik alanlarda (çöl ve orman yaşam alanları gibi) yaşayan popülasyonlar ıraksak doğal seçilim yoluyla farklı ve adapte olabilen evrimsel değişimlerden geçebilir. Aynı evrimsel değişiklikler, popülasyonların farklı türlere dönüşmesine neden olabilir. Örneğin, farklı çevrelere adaptasyon bireylerin görünüş, koklama ve davranış eğiliminde farklılıklar yaratmasına neden olabilir. Bu farklılıklar, farklı popülasyonlardaki bireylerin birbirleriyle çiftleşmelerini önlemelerine neden olabilir. Eşleşme meydana gelirse, melezlerin yaşam şartlarına uygunluklarının azlığı gözlenir. Böylece popülasyonlar genlerin değiş tokuşunu durdurur, böylece doğal seçilim yoluyla oluşan adaptif değişimler nedeniyle ayrı türlere dönüşür. Bu, ekolojik türleşme hipotezinin basit bir tarifidir (Rundle & Nosil 2005, Schluter 2009).

Daha spesifik olarak ekolojik türleşme, ortamlar arasında ekolojik temelli farklı seçim sonucunda popülasyonlar arasında gen akışına engel olan süreç olarak tanımlanır. Bu süreç bazı basit öngörüler sunar. Örneğin, ekolojik açıdan farklı popülasyon çiftleri, aynı yaşlardaki ekolojik olarak benzer çiftlerden daha fazla üreme izolasyonu göstermelidir (Funk 1998). Görsel 4, bu tahmini destekleyen bir örneği göstermektedir. Diğer öngörülere göre, ıraksak adaptasyona katılan özelliklerin de üreme izolasyonuna neden olacağı ve popülasyonlar arasındaki ekolojik farklılıklar arttıkça doğadaki gen akışı seviyesini azalacağı yönündedir. Bütün bu öngörüler artık destek görüyor. Önemli sorular artık ekolojik türleşmenin genetik temelleri üzerine ve bu sürecin neden ve ne kadar değiştiği üzerinedir (Rundle & Nosil 2005).

Ekolojik türleşme, konakçı bitkideki Timema cristinae isimli çomak böcekleri (Ceanothus spinosus konakçı bitkisinden ya da Adenostoma fasciculatum'dan beslenirler) ile ilişkilidir. Aynı konakçı bitki türünden beslenen ancak coğrafi bölgeleri farklı olan çiftler, ekolojik açıdan benzerdir ve farklı seçime tabi olmazlar. Buna karşılık, farklı ev sahibi bitki türlerinden beslenen popülasyon çiftleri, ekolojik açıdan farklıdır ve farklı seçime tabidir. Farklı konakçı çiftleri (n = 15 çift), aynı konakçı çiftlerinden (n = 13 çift) farklı çiftleşme tercihlerinden dolayı üreme izolasyonu (eşeysel izolasyon) önemli ölçüde artmaktadır. Bu model, nötr genetik ıraksama bağımsızdır. Ortalama ıraksama mitokondriyal COI geni (mtDNA) ve nükleer IT-2 geni (nDNA) için gösterilir.
Ekolojik türleşme, konakçı bitkideki Timema cristinae isimli çomak böcekleri (Ceanothus spinosus konakçı bitkisinden ya da Adenostoma fasciculatum'dan beslenirler) ile ilişkilidir. Aynı konakçı bitki türünden beslenen ancak coğrafi bölgeleri farklı olan çiftler, ekolojik açıdan benzerdir ve farklı seçime tabi olmazlar. Buna karşılık, farklı ev sahibi bitki türlerinden beslenen popülasyon çiftleri, ekolojik açıdan farklıdır ve farklı seçime tabidir. Farklı konakçı çiftleri (n = 15 çift), aynı konakçı çiftlerinden (n = 13 çift) farklı çiftleşme tercihlerinden dolayı üreme izolasyonu (eşeysel izolasyon) önemli ölçüde artmaktadır. Bu model, nötr genetik ıraksama bağımsızdır. Ortalama ıraksama mitokondriyal COI geni (mtDNA) ve nükleer IT-2 geni (nDNA) için gösterilir.
2012 Nature Education ve Nosil ve ark. 2002

Cinsel seçiciliğin türleşmedeki rolü

Eşeysel seçilim gittikçe yaygınlaşan bir görüştür veya üreme başarısındaki değişimle ilgili seçimin türleşmede rol oynadığı yönündedir (Panhuis ve arkadaşları 2001, Ritchie 2007). Bu model; popülasyonlardaki üreme başarısına ilişkin, bireysel özellik varyasyonlarındaki farklı modellerin popülasyonlar arasındaki üreme izolasyonuna katkıda bulunduğunu göstermektedir. İlgi çekici bir örnek African Rift Lakes'de bulunan cichlid balıklarının yayılması ile ilgilidir ki, burada örtüşen dağılımlara sahip olan popülasyonlar eş seçiminde erkek renklerinin farklı tercihinin bir fonksiyonu olarak farklılaşır. (Seehausen ve arkadaşları 2008).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Şu anki tartışmalar, ekolojik farklılık yok oluğunda eşeysel seçilimin türleşmeye yol açıp açmayacağı üzerinedir (van Doorn ve arkadaşları, 2009). Nitekim ilgi uyandıran bazı örneklerde, eşeysel seçilim yeni türlerin oluşumuna sebep olurken bazen de farklı ekolojik ortamlardaki popülasyonlar arasındaki eş seçimde kullanılan farklı sinyallerin evrimini içerir (Seehausen ve arkadaşları 2008, Maan & Seehausen 2010). Eş seçmede kullanılan sinyaller, bu özelliklerin yeni bir yaşam ortamında daha algılanabilir veya duyulabilir olduğu yeni ekolojik ortamlara uyarlanır.

Rastgele süreçler / sürüklenme

Bazı türleşme modellerinin herhangi bir seçilim türü için rolü yoktur, aksine tesadüfü olaylarda önemli bir rol ararlar. Bu tür modeller; poliploidleşme yoluyla türleşmeyi, stabil popülasyonlarda genetik sürüklenmeyi ve kurucu etkisi ya da darboğaz etkisi ile türleşmeyi içerirler. Bu tür modeller tür araştırmalarında köklü bir geçmişe sahip olmasına rağmen (örneğin, yeni adalarda kolonize olan küçük popülasyonların türleşmesi ile ilgili olarak) bu tür modellerin doğada veya laboratuvar deneylerindeki ampirik desteği nispeten sınırlıdır (Coyne & Orr 2004).

Tesadüfi olayları içeren bir başka türleşme mekanizması, poliploidleşme tarafından türleşmedir. Poliploidi veya üç veya daha fazla sayıda kromozomun varlığı çok çeşitli taksonlarda belgelenmiştir. Özellikle bitkilerde görülür, tüm kapalı tohumlu bitkilerin % 47 ila %70’i poliploiddir (Ramsey & Schemske 1998). Poliploid hibrit kısırlığına yol açabildiğinden, potansiyel olarak diğer karakterlerin ıraksaması için seçim yapılmaksızın yeni türlerin oluşumuna neden olabilecek bir mekanizma olarak görülür.

En son görüşler: Mutasyon sıralı türleşmeye karşı ekolojik türleşme

Genetik sürüklenme ile türleşmeye ilişkin örneklerin eksikliği, ekolojik olarak benzer tür çiftleri için kanıttır (Price 2007) ve ekolojik türleşmeye karşı güçlü bir alternatif mekanizmanın gelişmesine yol açmıştır. Bu alternatif, benzer seçilim baskılarında yaşayan farklı popülasyonlarda farklı avantajlı mutasyonların sabitlenmesiyle üreme izolasyonunun evrimi olarak tanımlanan mutasyon düzenli türleşmedir (Mani & Clarke 1990, Schluter 2009). Özünde farklı popülasyonlar aynı probleme farklı genetik çözümler bulurlar. Buna karşılık, farklı genetik çözümler (yani mutasyonlar) birbiriyle uyumsuzdur ve üreme izolasyonuna neden olur (Schluter 2001, 2009, Price 2007). Ekolojik türleşme altında iki popülasyon arasında farklı aleller tercih edilirken, mutasyon düzenli türleşme altında iki popülasyonda da aynı aleller tercih edilir (örneğin, tekdüze seçilim). Iraksama her durumda gerçekleşir çünkü popülasyonlar şans eseri aynı mutasyonları geçiremezler veya aynı sırayla geçirmeleri mümkün değildir. Iraksama bu nedenle rastlantısaldır ancak süreç seçilimi içerir ve genetik sürüklenmeden ayrıdır. Seçilim, mutasyon düzeni türleşme altında ekolojik olabilir, ancak ekoloji ıraksamayı tercih etmektedir; ekolojik ıraksama ve üreme izolasyonu arasında bir ilişki beklenmemektedir. Mutasyon düzenli türleşme nasıl ortaya çıkar? Cinsel seçilim mutasyon düzenli türleşmeye neden olabilir; üreme izolasyonu benzer ekolojik ortamlarda yaşayan farklı popülasyonlarda alternatif avantajlı mutasyonların (örneğin bireysel çekiciliği artıranların) sabitlenmesiyle evrimleşirse ortaya çıkar.

Genetik /Genomik: Genetik ile Birlikte Yeni Yönelimler

Genetik çalışmalar uzun zamandır türleşme araştırmalarında ön saflarda yer almaktadır (Coyne & Orr 2004). Örneğin, melez verimsizliği ve kısırlığın genetik temelini inceleyen çalışmalar Dobzhansky-Muller Uyumsuzlukları ve Haldane Kuralı ile öngörülen kalıpları desteklemiştir. Genomikteki son gelişmelerle birlikte biyologlar bu tür çalışmalarda yüz binlerce gen bölgesini inceleyebilmektedir. Biyologlar bu genom varyasyonlarının anlaşılmasına yardımcı olmak için, genomik ıraksama adaları metaforunu geliştirdiler (Turner ve arkadaşları 2005). Bir genomik ada; herhangi bir gen bölgesi, tek bir nükleotid ya da bütün bir kromozomdur ve nötrlük adı altında beklenenden çok daha fazla farklılaşma sergilemektedir (genetik sürüklenme ile ıraksama). Bu metafor, bir kromozom boyunca görülen genetik farklılaşma ile okyanus adalarının topografyası ve birbirine bağlı bitişik deniz tabanı arasında paralellikler çizer. Bu metaforu takiben, deniz seviyesi, gözlemlenen farklılaşmanın sadece tarafsız evrim tarafından beklenenden önemli ölçüde daha büyük olduğu eşiği temsil eder. Bu nedenle, bir ada hem doğrudan seçilmiş hem de sıkıca bağlanmış lokuslardan oluşur. Geriye kalan önemli sorular ise bu genomik adaların boyutu, sayısı, dağılımı (kromozomal konum) ve bu faktörlerin varyasyonunun türleşme sürecini nasıl etkilediği ile ilgilidir. Bu soruların cevapları için muhtemelen seçilimin genom üzerinde nasıl bir rol oynadığını ölçmek için genomik seviyedeki seçimi ölçen deneysel araştırmalara ihtiyaç duyulacaktır. Bununla birlikte coğrafi, ekolojik ve yeni genetik yaklaşımların entegrasyonu, muhtemelen önümüzdeki on yıllar boyunca türleşmeye yeni bir bakış açısı getirecektir.

Genomik ıraksama adaları metaforunun şematik gösterimi (Turner ve arkadaşları, 2005).
Genomik ıraksama adaları metaforunun şematik gösterimi (Turner ve arkadaşları, 2005).
2012 Nature Education ve Nosil ve ark. 2009.

Sözlük

Iraksak doğal seçilim: Seçilim, iki popülasyon arasında zıt yönlerde hareket eder, genellikle çevrelerindeki ekolojik farklılıklarla bilinirler (örneğin, büyük bedenli olmak bir ortamda yüksek yaşama oranına izin verirken bir diğerinde düşük yaşama oranına izin verir) veya seçilimin bir popülasyonda bir özelliğin karşıtlıklarını desteklediği özel durumdur (yıkıcı seçilim gibi).

Tüm Reklamları Kapat

Ekolojik türleşme: Iraksak doğal seçilimin taksonlar arasındaki üreme uyumsuzluğunun (diğer bir deyişle izolasyon) evrimini yönlendirdiği türleşme sürecidir.

Mutasyon düzenli türleşme: Farklı ve uyumsuz mutasyonların (aleller), benzer seçici düzenlerde yaşayan ayrı popülasyonlarda düzeltildiği bir türleşme sürecidir.

Dobzhansky-Muller Uyumsuzluğu: İki veya daha fazla lokustaki alellerin negatif etkileşimlerinden (epistas) kaynaklanan hibrit işlev bozukluğunun ortaya çıkmasıdır; bir lokustaki bir alelik yer değiştirme, kendi genetik geçmişinde uygunluğun azalmasına neden olmaz ancak alternatif arka plan üzerine yerleştirildiğinde uygunluğun azalmasına neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Haldane Kuralları: Sadece bir cinsli hibrit yavrularda gerçek verimsizliğin ya da kısırlığın gözlenmesidir; bu heterogametik cinsiyettir (bkz. Coyne ve Orr 2004).

Genomik Ada: Genomun popülasyonlar arasındaki farklılığın ıraksak seçilimin yokluğunda beklenenden daha güçlü olduğu (tek başına genetik sürüklenme gibi saf nötr işlemler yoluyla elde edilenden daha güçlü olan) bir bölgedir.

Doğal seçilim: Sınıfların hayatta kalma farlılıklarının var oluşudur (örneğin aleller); bazı özelliklerde farkılıklar gösterir.

Cinsel seçilim: Bazı özellikleri farklılık gösteren varlıkların sınıflarının (alellerdeki gibi) ayrımsal üreme başarısıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Üreme İzolasyonu: popülasyonlar arasındaki genetik değişimini azaltan veya engelleyen (üreme engelleri gibi) genetik farkılıklardır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Türleşme Yazı Dizisi

Bu yazı, Türleşme yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Taksonomi Nedir? Sınıflandırma Biliminin Temel Kurallarını Öğrenin!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 8
  • Bilim Budur! 6
  • Tebrikler! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Nature | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 19:22:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/493

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
R. . J. Safran, et al. Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni. (1 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/493
Safran, R. . J., Sever, M. Ç., Altınkaya, I. (2018, May 01). Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/493
R. . J. Safran, et al. “Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni.” Edited by Işın Altınkaya. Translated by Meltem Çetin Sever, Evrim Ağacı, 01 May. 2018, https://evrimagaci.org/s/493.
Safran, Rebecca J.. Sever, Meltem Çetin. Altınkaya, Işın. “Türleşme: Yeni Türlerin Kökeni.” Edited by Işın Altınkaya. Translated by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, May 01, 2018. https://evrimagaci.org/s/493.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close