Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?

4 dakika
4,403
Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?
Tüm Reklamları Kapat

Gen, kalıtımın fiziksel ve fonksiyonel birimi olan, başlangıcı ve sonu belli, anlamlı DNA bölgeleridir. Genlere bakılarak birçok bilgi edinmek mümkündür. Genetik kavramı, isminden de anlaşıldığı üzere, gen ile ilgilidir ve canlılardaki kalıtım ve çeşitliliği inceleyen biyolojinin bir alt bilim dalıdır.

Bu noktada birbiri ile ilişkili olan promotör ve terminatör terimleri, asıl konumuz olan terminatör gen teknolojisini anlamada önemlidir: DNA boyunca yer alan özgün nükleotit dizileri, gen transkripsiyonunun başlama ve sonlanma noktalarını belirler. RNA polimerazın bağlandığı ve transkripsiyonun başlatıldığı DNA dizisine promotör (P), transkripsiyonun sonlanma sinyalini veren DNA dizisine terminatör (T) adı verilir[1]. RNA polimeraz enzimlerinin düzenlenmesinde görev alan bu iki sekans, aktarılmak istenen genin, bitki hücrelerindeki ifade edilmesinde ana rol oynayan iki yapıdır.

Biyolojik çeşitlilik ya da diğer ismiyle biyoçeşitlilik kavramı tüm dünyadaki ya da belirli bir habitattaki tüm yaşam çeşitliliğinin genel tanımıdır. Biyoteknoloji ise doğal olarak var olmayan ya da yeterli miktarda bulunmayan maddeleri elde etmek için çeşitli mühendislik dallarının yardımı ile biyolojik süreçleri kullanarak ürün elde etmeyi amaçlayan teknolojidir. Son olarak, genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) ise genetik mühendisliğinin ürettiği, genetik yapısı değiştirilmiş olan tüm canlılardır.

Tüm Reklamları Kapat

Gen
Gen
National Human Genome Research Institute

Terminatör Teknoloji Nedir?

Kısaltması GURT (İng: "Genetic Use Restriction Technology") olan bu kavram, Türkçede Genetik Kullanım Kısıtlama Teknolojisi olarak adlandırılır. Genetik materyalin izinsiz kullanımını engellemek için üreme ya da başka bir özelliğin ifade edilmesini kısıtlayan, yani spesifik olarak genetik mekanizmaların kısıtlanmasını sağlayan yöntemlere verilen genel isimdir[2].

Bitkinin genlerine aktarılma işlemi, gen mühendisliğinin görev aldığı, adım adım ilerleyen bir prosedürdür. 1998 yılında, Melvin J. Oliver ve arkadaşları tarafından geliştirilen ve karmaşık bir sistemi olan terminatör teknoloji de GURT’un bir çeşididir. Bazı kesimler tarafından yok edici teknoloji olarak da kabul edilmektedir; çünkü kısır bitki üretmek amaçlanmıştır.

Terminatör tohum kavramı kısaca, yapılan ilk hasattan sonra tekrar kullanılamayan yani "tek kullanımlık tohum" anlamına gelir. Terminatör teknoloji ikinci kuşak tohumların steril olup, hasat edilmiş tohumların yeniden ekildiğinde ürün veremeyecek şekilde dizayn edilmesine yarar.

Terminatör teknoloji üç temel gen üzerinde etki göstererek çalışır ve bunların görevleri birbirinden farklıdır. Bu genler sırası ile: terminatör, rekombinaz ve represör genleridir[3]. Terminatör genin işlevi represör gen sayesinde engellenir ve daha sonra aktivatör geni, kimyasal madde uygulanması ile birlikte terminatör genini aktive eder.

Tüm Reklamları Kapat

Tohum
Tohum
See What Grows
Biyoteknoloji
Biyoteknoloji
Bio

1998 Yılına Damgasını Vurmuş Dava

Patentli bir ürün sahibi olan Monsanto Canada Inc şirketi ile Kanadalı bir çiftçi olan Percy Schmeiser arasında 1998 gündeminde popüler olan büyük bir hikaye başladı. Hatta, 2009 yılında “David vs. Monsanto” adlı bir belgesel bile çekildi.

Kısaca bu hikayeden bahsetmek gerekirse: Monsanto Canada Inc’in genetiği değiştirilmiş ürünü, genetiği değiştirilmemiş ürün yetiştiren Percy Schmeiser’ın tarlasına fırtınalı hava koşullarından dolayı sürüklendi ve çapraz tozlaşma sonucu ürünlerine karıştı. Bu durum iki tarafın da mağdur olmasına neden oldu. Schmeiser, genetiği değiştirilmemiş ürün yetiştirmek isterken yaklaşık 50 yıldır uğraştığı tarlası kirlendi ve diğer yandan Monsanto da patentli olan ürünlerinin birisi tarafından satın alınmadan kullanıldığını öğrenince sinirlendi. Çekişmeli dava sürecinden sonra davayı Percy Schmeiser kazandı. Terminatör teknolojinin olay ile ilgisi ise çok basit:

Eğer Monsanto bu teknolojiyi kullansaydı patentli ürünleri için endişelenmek zorunda kalmayacaktı; öte yandan Schmeiser da ilk hasadından sonra tarlasında istemediği tohumdan kurtulacaktı ve iki taraf da daha az bir zararla bu işten kurtulacaktı.

Fakat o zamanki şartlarda Monsanto bu teknolojiye sahip değildi. Sonrasında bu hikaye birçok tohum şirketine ders oldu ve ürünleri patentli bile olsa terminatör teknolojiyi kullanmayı seçti.

Monsanto vs. Schmeiser
Monsanto vs. Schmeiser
Smallfarmcanada.ca

Tartışmalı Konular

Patentli ürün sahibi şirketlere bağımlı hale gelmek, özellikle çiftçileri endişelendiren konuların başında gelmektedir. Ürün devamlılığını aynı tohumdan sağlamak isteyen çiftçiler tekrar aynı tohumu kullanamayacakları için, yeniden satın almak durumundadırlar. Bu durumda da çiftçiler şirketlere bağımlı hale gelecektir. Özellikle küçük ve bağımsız çiftçiler bu duruma karşı çıkmaktadırlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Bir diğer tartışılan konu ise terminatör teknolojinin insan ve hayvan sağlığı üzerindeki etkileridir. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaları üretmek için kullanılan bazı kimyasalların insanlara ve çevre sağlığına ne düzeyde zarar verdiği net olmadığı için, terminatör gen teknolojisinin etkileri de tartışılan ama henüz sonuç alınamamış bir konudur. GDO’nun sağlık üzerindeki uzun dönem etkileri tam olarak bilinemediği gibi, terminatör teknolojinin de etkileri saptanamamaktadır ve bu durum, hem çevreci grupları hem de birçok insanı rahatsız etmektedir.

Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Convention on Biological Diversity

Sonuç

Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, biyoçeşitliliği uluslararası hukuk düzeyinde kapsamlı bir şekilde ifade eden önemli sözleşmeler arasındadır. 1992 yılında çıkan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi de 2000 yılında terminatör teknoloji ile ilgili açıklamalarda bulundu. Tarafların beşinci konferansında, birçok ülkenin terminatör teknoloji kullanımının yasaklanması isteği geri çevrildi. Bu konu hakkında çok fazla iddia ve çalışma bulunsa da şu anda herhangi bir yasaklanma söz konusu değildir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Muhteşem! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • Bilim Budur! 7
  • İnanılmaz 7
  • Korkutucu! 6
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Umut Verici! 4
  • Grrr... *@$# 3
  • Üzücü! 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 05:24:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9040

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Üreme
Nobel Ödülü
Veri
Onkoloji
Mavi
Parçacık
Ahlak
Dışkı
Kalp
Kozmik Mikrodalga Arkaplan Işıması (Cmb)
Öne Çıkan
Gıda Güvenliği
Kanser Tedavisi
Maske Takmak
Balıklar
Nobel
İklim
Akıl
Model
Sars
Yapay
Covıd-19
Dünya Sağlık Örgütü
Şempanzeler
Yapay Zeka
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. E. Koçak, et al. Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?. (28 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9040
Koçak, A. E., Avar, G. (2020, July 28). Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?. Evrim Ağacı. Retrieved December 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9040
A. E. Koçak, et al. “Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?.” Edited by Göksu Avar. Evrim Ağacı, 28 Jul. 2020, https://evrimagaci.org/s/9040.
Koçak, Aslı Ece. Avar, Göksu. “Terminatör Gen Teknolojisi: Büyük Tohum Firmaları, Genleri Kullanarak Küçük Üreticilere Nasıl Hükmediyorlar?.” Edited by Göksu Avar. Evrim Ağacı, July 28, 2020. https://evrimagaci.org/s/9040.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close