Varyasyon (Çeşitlilik), Adaptasyon, Evrim ve Biyoçeşitlilik Arasındaki İlişki Nedir?

Bu 4 temel evrimsel biyoloji kavramı arasında büyük oranda döngüsel bir ilişki vardır. 

Tüm canlıların sayısız özelliği gen adı verilen kimyasal moleküllerle belirlenir. Ancak genler, evrendeki hiçbir sistem gibi, kusursuz çalışamadığı için ve mutasyonlar, transpozonlar, crossing-over, bakteriyel/viral enfeksiyonlar, yatay gen transferi, vb. bazı iç mekanizmalardan ötürü sürekli olarak değişirler. Bu değişimler, bir canlı popülasyonu içerisindeki çeşitliliği yaratır, tazeler, yeni kombinasyonlar üretir. Buna varyasyon denir. Varyasyonların ne olduğuyla ilgili çok daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Varyasyonlar sürekli olarak değişen, dinamik seçilim baskıları altındadır. Bu baskılar doğal, yapay, cinsel, gruba dayalı, akrabalara dayalı seçilim baskıları olabilir. Bu mekanizmaların etkisi altında aynı türe ait bazı çeşitler (varyantlar) diğerlerine göre daha kolay hayatta kalır ve daha fazla ürer. Bu sayede kendisini avantajlı kılan özellikleri gelecek nesillere aktarabilir. İşte bu seçilim baskısı altında popülasyon içerisindeki bazı özelliklerin görülme sıklığının artmasına, kısaca canlının çevresine daha uyumlu hale gelmesine ve uyum başarısını arttırmasına adaptasyon adı verilir. Genellikle sadece Doğal Seçilim yoluyla olan evrimsel değişimlere "adaptasyon" denmektedir. Adaptasyonların ne olduğuyla ilgili çok daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Bir canlının değişimindeki tek etmenler adaptasyonlar değildir. Genetik sürüklenme gibi daha rastlantısal ancak var oluşun vazgeçilmez süreçleri de canlılığın değişmesini, popülasyonlar içerisindeki gen dağılımlarının ve alel sıklıklarının değişmesine neden olabilir. Bu değişim artış, azalış, dalgalanma, vb. şekillerde olabilir. İşte bir canlı popülasyonunun nesiller içerisinde gen dağılımlarının ve sıklıklarının değişmesine evrim denir. Dolayısıyla evrim, illa bir canlının diğerine değişmesi veya bir canlıdan yeni türlerin oluşması olayı değildir; basitçe, popülasyon genetiği dahilinde bir popülasyonun gen dağılımı ve sıklığının değişimidir. Türleşme, farklılaşma, yeni türlerin oluşumu, vb. unsurlar, bu sürecin kaçınılmaz sonuçlarıdır; ancak süreç bunlarla tanımlanmaz. Evrimin ne olduğuyla ilgili çok daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Evrim sayesinde yeni türler oluşur ve var olan türler değişir. Bu sayede (şimdilik yalnızca) yerkürede gördüğümüz çeşitlilik artar. Evrim nedeniyle yeni türler sürekli var olurken, tükenme sebebiyle birçok tür yok olur. Belli bir zaman diliminde gezegen üzerinde görülen çeşitliliğin toplamına biyoçeşitlilik adı verilir. Diğer tüm terimler gibi, bu terim de statik değildir; dinamiktir (değişkendir).

Dolayısıyla evrimsel süreçte varyasyon-adaptasyon-evrim-biyoçeşitlilik döngüsünü görürüz.