Kırılgan X Sendromu Tedavisinde Kullanılabilecek İki Kat Güçlü Bir İlaç Keşfedildi!
- Basın Bildirisi
- İlaç Tasarımı
- Tıbbi Genetik ve Genomik
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Birçok nörolojik bozuklukta olduğu gibi, kırılgan X sendromu hakkında da anlamadığımız çok şey var. Ancak bir süre hastalığı araştırdıktan sonra, Lynne Maquat'ın ekibi iki önemli gerçeği keşfetti.[1] Birincisi hücre büyümesi ve hayatta kalması için önemli olan AKT enzimiydi. İkincisi ise "NMD" olarak bilinen bir kalite kontrol yolağıydı.[2]
Ekip, Molecular Cell dergisinde, bu iki kilit oyuncu arasındaki etkileşimleri detaylandıran ve kırılgan X sendromu için gelecekteki tedavilerin yaratılmasına yardımcı olabilecek karmaşık bir moleküler dansı vurgulayan yeni bir çalışma yayınladı.[3]
İzlenecek İki Yol Var!
AKT, hücre sinyalizasyonu için bir odak noktası görevi görür ve protein sentezi, hücre büyümesi ve çoğalma gibi kritik süreçlerle ilgili hücreler arasındaki iletişimi kolaylaştırır. AKT, kanser, diyabet, kalp hastalığı ve kırılgan X gibi nörolojik bozukluk durumlarında, hücreler stres altındayken çok fazla ya da çok az sinyal gönderebilir.
Hücrelerimiz, hücresel işlevi geliştiren ve sağlığı destekleyen doğru kararları verebilmek için NMD'yi bir tür moleküler kılavuz olarak kullanır. Örneğin NMD, hastalığa neden olabilecek kusurlu genetik talimatlar içeren mRNA'ları belirleyip ortadan kaldırarak gen ekspresyonunu destekler. Ek olarak, hücrelerimizin çevrelerindeki ve gelişim evrelerindeki değişikliklere ve dış uyaranlara daha hızlı adapte olmalarını sağlar.[4]
Yardımcı araştırma yazarları Hana Cho, Ph.D. ve Elizabeth Abshire, Ph.D., AKT ve NMD'nin kırılgan X bağlamında nasıl etkileşime girdiğini keşfettiler:[5]
- Sağlıklı beyin gelişimi için gerekli olan FMRP proteini, ekibin ilk nöral kök hücrelerinde mevcut değildi. Bu proteinin üretilememesi, kırılgan X sendromuna neden oldu.
- AKT, NMD'nin gerçekleşmesi için gerekli olan aşırı hıza ulaştığında molekülün aktive olduğunu gösterdi.
- Son olarak, AKT yükseldiğinde NMD aşırı aktifti.
Çifte Risk!
Bu keşifleri bir adım daha ileri götüren ekip, frajil X sendromunu taklit eden nöral kök hücrelere AKT'yi inhibe eden Afuresertib adlı bir ilaç verdi. Ek olarak, şu anda bir dizi kanser türü için faz 1 ve faz 2 klinik denemelerinde incelendi. Kırılgan X hücrelerinde AKT'yi bloke etmenin, NMD'yi ve aktivitesini azalttığı keşfedildi. AKT inhibe edildiğinde ise, hücreler daha normal ve hastalığa neden olan hücrelerden farklı olarak davrandı. Maquat laboratuvarında doktora sonrası araştırmacı olan Abshire şunları söylüyor:
Kırılgan X sendromuna katkıda bulunan iki anahtar yolu normalleştirmek, heyecan verici bir gelişmedir. Ayrıca ön klinik testlerden geçmiş ve hastalarda güvenli olduğu kanıtlanmış bir ilacın kullanılması, bizi tamamen yeni bir molekülle sıfırdan başlamanın bir adım önüne koyuyor.
Tüm Reklamları KapatAKT ve NMD, sayısız hücresel süreci etkileyen ve düzenleyen önemli yollar olduğundan, etkileşimleri hakkında hala bilmediğimiz çok şey var, ancak bu çalışma bizi doğru yönde gitmemize olanak sağlıyor.
Araştırmacılar, hücrelerde keşfettiklerinin canlı bir organizmada da olup olmadığını öğrenmek için, daha sonra Afuresertib gibi ilaçları, kırılgan X'in bir fare modelinde test edecekler.
Hastalığın Mekanizmasının Araştırılması!
İnsülin, AKT'nin uyarılmasına veya harekete geçmesine neden oluyor. Bu çalışma ise hücre dışı sinyallemenin ekson bağlantı kompleksi işaretinin kimliğini nasıl değiştirdiğini gösteren ilk çalışmadır. Ekson bağlantı kompleksi, Rochester Üniversitesi'nde RNA Biyolojisi Merkezi'nin kurucu direktörü olan Lynne E. Maquat, Ph.D. tarafından tespit edildiği gibi, belirli koşullar karşılandığında NMD'yi destekliyor.[6] AKT, Cho ve Abshire tarafından gösterildiği gibi, ekson bağlantı kompleksi olarak bilinen protein grubunun beklenmedik bir üyesidir. Bu, normal gen ekspresyonu için de önemlidir.
İlgili çalışmanın yazarı ve Rochester Üniversitesi Tıp ve Diş Hekimliği Okulu'nda J. Lowell Orbison Bağışlı Kürsüsü ve Biyokimya ve Biyofizik Profesörü olan Maquat şunları söylüyor:[7]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
AKT sinyalinin NMD'yi ve gen ekspresyonunu değiştirdiği yeni bir mekanizmayı açıklayarak, hastalık mekanizması hakkında daha kapsamlı bir anlayışa sahibiz. Bu çok önemli sinyal yolu hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, hiperaktivitesini engellemek için potansiyel hedefleri o kadar çok düşünebiliriz.
Bu, ilaç tasarlarken kırılgan X ve kanser gibi hastalıklarda düzensiz yolları anlama yeteneğimize yeni bir boyut katıyor.
Araştırmacılar ayrıca, kırılgan X sendromunda ve bir dizi kanserde aşırı aktif olan NMD'yi inhibe eden potansiyel ilaçlar için yeni bir tarama aracı da ortaya koymuş oluyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
5
-
3
-
2
-
2
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ University of Rochester Medical Center. Maquat Lab - University Of Rochester Medical Center. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2022. Alındığı Yer: www.urmc.rochester.edu | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Boynton. Beneath The Surface Of Fragile X Syndrome: Study Sheds Light On What’s Happening In Nerve Cells. (25 Ocak 2021). Alındığı Yer: URMC Newsroom | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Cho, et al. (2022). Akt Constitutes A Signal-Promoted Alternative Exon-Junction Complex That Regulates Nonsense-Mediated Mrna Decay. Molecular Cell. doi: 10.1016/j.molcel.2022.05.013. | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Boynton. Blocking Cellular Quality Control Mechanism Gives Cancer Chemotherapy A Boost. (26 Mart 2015). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2022. Alındığı Yer: URMC Newsroom | Arşiv Bağlantısı
- ^ University of Rochester Medical Center, et al. Lab Members - Maquat Lab - University Of Rochester Medical Center. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2022. Alındığı Yer: www.urmc.rochester.edu | Arşiv Bağlantısı
- ^ University of Rochester Medical Center. Center For Rna Biology: From Genome To Therapeutics - University Of Rochester Medical Center. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2022. Alındığı Yer: www.urmc.rochester.edu | Arşiv Bağlantısı
- ^ University of Rochester Medical Center. Biochemistry & Biophysics - University Of Rochester Medical Center. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2022. Alındığı Yer: www.urmc.rochester.edu | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 13:01:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12030
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
