Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar?

İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar? Psychology Today
6 dakika
9,320
Tüm Reklamları Kapat

Gelişim, bireyin doğumla başlayıp ölümüne kadar süren yaşamındaki gelişimini inceler. Gelişimde temel varsayım, gelişimin yetişkinlik sürecinde tamamlanmadığı ve bütün yaşam sürecinde devam etmesidir.

Gelişim bütün yaşam sürecinde, psikolojik yapılar ve bu yapıların işlevleri üzerinde uyum sağlayıcı bir sürecin öğeleri olan kazanım, sürdürme, dönüşüm ve yıpranma aracılığı ile gerçekleşir. Yaşam boyu gelişim yaklaşımı, öncelikle, insan gelişimini pek çok noktadan ele alır ve değerlendirir (Eryılmaz, 2011).

Tüm Reklamları Kapat

Biz bu yazıda gelişimi, ileri yetişkinlik, yani 60 yaşından hayatın sonuna kadar devam eden dönemi Psiko-Sosyal yönden ele alacağız. Fiziksel açıdan en fazla yıpranmanın olduğu, hastalıkların zayıf düşen beden üzerinde çeşitli olumsuz etkiler yarattığı bir dönemdir. Bu dönem için çeşitli gelişim ödevleri söz konusudur. Bu ödevler: 

  • Azalan fiziksel güce ve bozulan sağlığa uyum sağlama: İleri yetişkinlik döneminde fiziksel ve sağlığın bozulmalarına işaret ettiği dönemdir. Kişiler bu dönemde bu değişimlere uyum sağlaması, boş vakitlerinde gücünün yettiği işleri yapması ve sağlığını dikkat etmesi beklenmektedir.
  • Emekliliğe ve azalan gelire uyum sağlama: İleri yetişkinlik döneminde bireylerin aynı zamanda maddi gelirinin de azaldığı bir dönemdir. Kişi artık daha az gelir sahibi oluyor ve daha çok boş zamanı oluyor bu vakitlerini aktif geçirişe yaşlı bireylerde hayata karşı daha olumlu bakıyor.
  • Eş kaybına uyum sağlama: Eşler den biri daha önce öldüğünde, kalan kişinin bunu kabullenmesini bekleriz.
  • Yaş grubu ile yakınlık kurma: Yaşlıların yeni nesillere uyum sağlaması zor olduğundan, kendi yaşıtlarıyla sosyal ilişkiye girmeleri beklenir. Onların artık zamanları çoktur, bir birlerini dinleyecekleri uzun zamanları bulunmaktadır. Yeni nesiller onlara bu kadar zaman ayırmaları zor oluyor.
  • Toplumsal ve vatandaşlık yükümlülüklerini yerine getirme: Diğer dönemlerde de olduğu gibi bu dönemde de kişilerden toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeleri beklenmektedir.
  • Durumuna uygun fiziksel yaşama koşullarını düzene koyma: Kişiler artık kendilerine özgün yaşamlarını kolaylaştıracak şekilde yaşam biçimi belirlemeler yapması gerekir. (Baymur,1985). 

Yaş Nedir?

Yaşın farklı şekillerde tanımları bulunmaktadır. Bunlar kronolojik, biyolojik, psikolojik ve sosyal yaş, tanımlamalardan birkaç tanesidir:

Tüm Reklamları Kapat

  • Kronolojik yaş, bireyin doğumundan başlayarak bu güne kadar yaşamış olduğu yılları belirtir. Kronolojik yaş, bireyin psikolojik gelişimi hakkında net açıklamalar yapmamızı pek de sağlamaz.
  • Biyolojik yaş, bireyin biyolojik sağlık durumu ile ilgilidir. Biyolojik yaşın belirlenmesinde, yaşamsal öneme sahip organların işlev kapasitelerine bakılır.
  • Psikolojik yaş, bireylerin norma uyum sağlama kapasitelerinin aynı kronolojik yaştaki bireylerle karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkar.
  • Sosyal yaş, kişinin yaşına bağlı olarak ondan beklenen sosyal rolleri ve beklentileri yerine getirme düzeylerini içermektedir (Eryılmaz, 2011).

Yaşlılık Dönemi ve Sosyal Özellikleri

Yaşlılık bireyin daha önceden kendisi ve başkaları için kararlar alıp belirleyici bir rol oynayan yaşam döneminden, biraz daha arka plana geçinilen bir yaşam dönemine geçiş anlamına gelmektedir. Bu dönmede yaşlıların daha az görev ve sorumlulukları ancak daha çok boş zamanları olmaktadır.

İnsanlar 60 yaşını geçtikten sonra karşılanmasını istedikleri bir takım ihtiyaçları oluyor. Bu ihtiyaçların bazıları şunlardır:

  1. Saygı görmek isteme,
  2. Sosyal ortamlara katıla bilmek,
  3. Topluma yararlı olmak isteği,
  4. Genç insanlarla sürekli bir temas içinde olmak,
  5. Fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı bir hayat sürdürmek isteme (Kılavuz, 2002).

İnsanlar temel ihtiyaç olarak her zaman başkalarıyla, iletişime ihtiyaç duyar fakat bu ihtiyaç yaşlılık döneminde daha da artmaktadır. Yaşlı bireyler, eşleri, çocukları ve toplum tarafından ilgi, sevgi ve saygı görmemesi, değer verilmemesi “artık işe yaramaz” diye bir kenara itilmesi ruh sağlığını bozar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Sosyoduyusal seçicilik kuramı, yaşlı bireylerin sosyal ilişki bağları konusunda daha seçici hale geldiklerini savunmaktadır. Laura Carstensen tarafından geliştirilen bu kuram yaşlı bireylerin tanımadıkları kişilerle sosyal ilişkilerde kasıtlı bir şekilde kaçındıklarını buna karşın yakın arkadaşları ve aile bireyleri ile görüşmelerini arttırdıkları görülmüştür. Bu duruma göre yaşlı yetişkinlerin sosyal ortamdan ayrılma nedeniyle duyusal umutsuzluk içinde bulunduklarına ilişkin kapalı yargılara karşı çıkmaktadır (Charles ve Carstensen,2009,2010; Scheibe ve Carstensen,2010). Sanılanın aksine, yaşlı bireyler arkadaşları ve aileleri ile daha fazla duyusal zaman geçirmek için sosyal ilişkilerine daha az önem verildiği gözlemlenmiştir.

Erikson’a göre yaşam döngüsü bir önceki evreden etkilenerek gelir ve her bir evrenin bir sonraki evreye hazırlayan 8 evresi vardır. Son dönem yaşlılığı içermektedir. Benlik bütünlüğü olarak adlandırılan bu son evre daha önceki dönemlere de kazanılmış olan benlik özelliklerinin olgunlaşması ve bir bütün haline gelmesi bu evrenin en önemli özelliğidir. Bu dönemde artık benlik bütünlüğü sağlanır ve benlik olumlu, olumsuz acı ve tatlı yönleriyle bütün bir yaşamı olduğu gibi kabul ederler.

Yaşlılık döneminde fiziksel ve zihinsel yeteneklerde ki kayıplar yaşlı bireyin kendinin kabulünü ve benlik saygısının düşmesine neden olmaktadır (Öz, 2002). Erikson, yaşlılık dönemini olgunluk dönemi olarak da ele almaktadır, üretken geçmiş kişiye ego bütünlüğü kazandırdığını, yaşlılık döneminde ise bu güne kadar ürettiklerinden çocuklarının ve torunlarının faydalanışını görmesi kişiye ego bütünlüğü ve doyumu sağlar. Eğer üretken bir yaşam yok ise yaşlılık da pişmanlık, umutsuzluk ortaya çıkar sonuç olarak da ego bütünlüğü kazanamaz ve yaşlıda ölüm korkusu, hayata yeniden başlama ve yaşama özlemi duyar.

Sonuç ve Öneriler

Sosyal Destek

İleri yetişkinler için sosyal destek, hastalık belirtilerinin azalmasını, bireylerin aynı zamanda bakım kuramlarına girme olasılıklarını azaltır ve depresyon daha nadir görülür. Yalnızlık; yaşlı bireylerin bağımsızlıklarını yitirme duygusuyla gelişen korku ve üzüntüye neden olur. Yalnızlık çeken yaşlı bireylerde negatif duygular hâkim olur ve her şeyi kendi üzerine odaklaştırma eğilimindedir.

Diğer insanlarla güven bağı kuramazsa utangaçlık, öfke-gerginlik, depresif özellikler ve yalnızlık duyguları artmaktadır. Bunun yaşanmaması için ilk sosyal destek ailedir. "Aile güçlü sevgi, şefkat ve sadakat duygularıyla birbirlerine bağlı bireylerin oluşturduğu küçük bir sosyal destek sistemidir" (Berman, 1979). İleri yetişkin bireylerde aile onlar için başlıca psikolojik ve duygusal bir destek sistemidir.

Tüm Reklamları Kapat

İkinci sosyal destek sistemi ise aile dışı sosyal destek yaşlı bireylerde toplumsal kimliğin sürdürmesine ve sosyo duyusal destek sağlamaktadır (Öztop,2006). Sosyal destek yaşlı bireylerde en çok kişisel kriz esnasında tek başlarına yeterli olamadıklarında en değerli destek sistemi olarak görülür, çünkü sosyal destek stres oluşturuculara karşı etki azaltıcı bir etkiye sahiptir. 

Boş Zaman Değerlendirme

Zaman, “üretilmeyen, iki defa kullanılmayan, durdurulamayan, uzatılmayan, geri getirilemeyen, depolanamayan, onarılmayan, devredilmeyen, herkesin eşit olarak sahip olduğu, boşa harcanabilen, değerlendirilebilen, ziyan edilebilen, her anı yaşanabilen, hatırlanabilen, ölçülebilen ve hesaplanabilen” bir şeydir (Kulaksızoğlu, 2003).

İleri yetişkin bireylerde kendilerine ayrılan zamanın sınırlı olduğunu ve bir gün öleceklerini bilmek, insanı yaşarken kaygılandırır. Yaşlılıkta yaşam standartlarını arttırmak için onların toplumsal yaşama daha fazla katılması için serbest zaman etkinlikleri ön plana çıkartılmalıdır. Bu etkinliklerin içeriğinde spor yapa bilecekleri, kendilerini ifade edebilecekleri ve yaratıcılıklarını kullana bilecekleri (hobiler ve sanatsal faaliyetler), etkinlik alanları mevcut olmalıdır. Bu tür boş zaman etkinlikleri yaşlı bireylerde hayata karşı daha olumlu duygular oluşturmaktadır. 

Sosyal aktiviteler yaşlı bireylerde bunama riskini birçok araştırmada gözlemlenmiştir. Scarmes ve arkadaşlarının (2001) 65 yaş ve üzeri 1772 bireyde yaptıkları bir araştırma sonucuna göre boş vakitlerinin okuma, arkadaş ve akraba ziyareti, lokantaya gitme, yürüyüş ve seyahate çıkan yaşlı bireylerin %38’ de bunama riskinin daha az olduğu gözlemlenmiştir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
15
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Muhteşem! 4
  • Umut Verici! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Üzücü! 3
  • Korkutucu! 3
  • Güldürdü 2
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • Bilim Budur! 1
  • İğrenç! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 20:33:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8704

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Koç, et al. İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar?. (14 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8704
Koç, A., Bakırcı, Ç. M. (2020, May 14). İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8704
A. Koç, et al. “İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8704.
Koç, Aziz. Bakırcı, Çağrı Mert. “İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireyler, Sosyo-Duygusal Açıdan Nasıl Gelişiyorlar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 14, 2020. https://evrimagaci.org/s/8704.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close