Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Mevlüt Can Ay
Üye
3

Karanlık enerji, madde ve karanlık maddeye neden ve nasıl üstün geldi?

Big Bangden 380 bin yıl sonra karanlık madde %63 iken günümüzde bu oran %27 civarında maddenin oranı ise %5 e kadar düşmüş durumda bu nasıl ve neden gerçekleşti, karanlık enerji nasıl üstün geldi?
300 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Görkem Öge
Kozmoloji meraklısı.

Sorunuzda bazı yanlış anlaşılmış ön bilgiler var. Onları çözersek cevabın büyük çoğunluğu kendiliğinden ortaya çıkacak.

Birincisi evren, kapalı bir yapı. Evrenin dışında başka bir evren, ortam, kütle, enerji vs. olduğuna dair herhangi bir veri yok elimizde. O nedenle ilk an evrenin toplam enerjisi ve kütlesi ne ise bugün de o. Bu değişmiş değil.

Tüm Reklamları Kapat

Yani evrene ne enerji ve kütle ekleniyor ne de evrenden kütle ve enerji kayboluyor.

İkincisi karanlık enerjinin yapısını, neyden oluştuğunu, her hangi bir şeye dönüşüp dönüşmediğini, başka enerji ya da madde türleri ile her hangi bir ilişkiye girip girmediğini bilmiyoruz. Ama bu yönde bir bulgu olmadığı için bunu düşünmemiz için de bir sebep yok. O nedenle karanlık enerji şu kadarı, bunun şu kadarı şuna dönüştü fikrinde olmak için bir bulgu yok bildiğim kadarı ile. Varsa bu çalışmayı gösteren kaynağı görmek isteriz.

Tüm Reklamları Kapat

Yani karanlık enerji, karanlık madde ve bilinen maddenin oranlarının değiştiğine dair bir kaynak ben görmedim.

Ama... Bu oranların değişmiyor olması başka bir şey, bu üç ayrı enerji ve madde biçiminin evren üzerindeki etkileri başka bir şey. Çünkü karanlık enerji negatif kütleçkim etkisine sahip, yani itiyor. Karanlık madde ve bilinen madde ise pozitif kütleçekimine. Yani çekiyor. Bu ilk fark.

İkinci fark karanlık enerji evrene eşit ve homojen biçimde dağılmış durumda. Karanlık madde ve bilinen madde ise geniş ölçekte homojen olsa da bölgesel olarak kümeleşmiş durumda da kümeleşme eğilimli. Bu da ikinci fark.

Ve bu iki fark birleşince ne oluyor? Ortaya evrenin şeklini, ilerleme ve yaşlanma dinamiklerini, zaman geçtikçe nasıl bir hâl alacağını belirleyen dinamikler çıkıyor. Çünkü kütleçekimi, uzaklıkla ilgili bir şey. İki cisim arasındaki kütleçekimi, o iki cismin uzaklığının karesi ile ters orantılı. Yani iki cisim birbirine yaklaştıkça aralarındaki kütleçekim miktarı katlanarak artıyor, uzaklaştıkça da katlanarak azalıyor. Karanlık enerjinin itme etkisi ise sabit. Uzaklıkla bağıntılı değil. Bu çok önemli fark ile şu gerçek ortaya çıkıyor: Evren genç iken, karanlık ve bilinen madde birbirine yakın olduğu için evrendeki kütleçekimi etkisi, karanlık enerjinin itim etkisinden büyüktü. O nedenle evrenin şeklini, kütleçekimi belirliyordu. Ama evren genişledikçe karanlık ve bilinen maddenin kütleçekimi etkisi azaldı, azaldı ve karanlık enerjinin itim etkisinden küçük olmaya başladı. Bu nedenle de evrenin şeklini çekim değil itim biçimlendirmeye başladı. [1]

İşte, eğer sizi yanlış anlamadıysam cevabınız bu. Mesele hangisinin ne oranda var olduğu değil. Oranları hep aynı ama evrene etkileri farklı. Günümüzde evren, giderek hızlanarak genişliyor. Çünkü karanlık enerjinin itim etkisi büyük. Ama evren genç iken karanlık madde ve bilinen maddenin çekim etkisi daha büyüktü, o zamanlar evren hızı azalarak genişliyordu. Yani evrenin şekli ve ilerleyişi üzerine etki eden kaynak değişti. Ama bu, bunların oranı değişti demek değil.

Açıklayıcı olmuştur umarım. Sağlıcakla...

Kaynaklar

  1. A. S. T. Telli. Karanlık Enerji Nedir? Karanlık Enerjinin Ne Olduğunu Neden Hala Bilmiyoruz?. (3 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 24 Nisan 2023. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close