Bu sorunun cevabı, uzayın derinliklerinden kastınızın ne olduğuna bağlı. Gelin, karanlık bir gökyüzü neye benziyor, bir bakış atalım.
Işık kirliliği amatör astronomlar tarafından yaygın olarak Bortle Skalası'na göre ölçeklendirilir ve mümkün olan en iyi gökyüzü koşullarına sahip olan bir Bortle 1 bölge, şu şekilde tanımlanabilir:
Çıplak göz ile sınırlayıcı büyüklük, tecrübe ve çabayla 8 kadir seviyesine kadar varabilmektedir. Zodyak ışığı ile Gegenschein çarpıcı şekilde belirgindir ve hatta karanlık gökyüzünü rahatsız edebilecek kadar parlaktır. Hava parıltısı kolaylıkla fark edilebilmektedir. Tonlarca Messier nesnesi (özellikle yıldız kümeleri ile Andromeda ve Üçgen gibi bazı parlak galaksiler) çıplak göz ile gözlemlenebilmektedir. Samanyolu'nun Akrep ve Yay bölgeleri yere dağınık gölgeler düşürecek kadar parlaktır! Jüpiter ve Venüs'ün parlaklığı karanlık göz adaptasyonunu bozabilecek düzeydedir!
Bu saydığım son iki cümle ilk öğrendiğimde beni gerçekten çok şaşırtmıştı :)
Burada dikkat edilmesi ve kabullenilmesi gereken birkaç husus var. Öncelikle en iyi koşullarda bile gökyüzü, profesyonel kameralar kullanılarak uzun pozlamalar aracılığıyla çekilmiş fotoğraflar kadar keskin, ayrıntılı ve renkli görünmez. Genellikle derin uzay nesnelerinin soluk, silik, renksiz, bulutumsu bir parıltıya benzediğini söylemek yanlış olmaz. Bırakın uzayı, atmosferimiz içerisinde yaşanan auroralar bile pek renkli değildir!
Samanyolu Galaksisi'nin de karanlık bir bölgede gökyüzünü baştan sona bir hat şeklinde bölen, yumuşak, renksiz bir bulut silsilesi gibi gözüktüğünü söyleyebiliriz. Aşağı yukarı şuna benziyor:
Ayrıca Samanyolu'nun herhangi bir işleme olmadan, direkt canlı görüntüsünü içeren bu ve şu video, size gerçekte gökyüzünün çıplak göz ile neye benzediğine dair ipucu verebilir.
Belki buraya kadar okuduklarınız sizi hayal kırıklığına uğrattı, bilmiyorum. Ancak emin olun -kendi Bortle 3 deneyimlerimden yola çıkarak söylüyorum- o kapkaranlık gökyüzü ve ihtişamlı Samanyolu'nun altında her şey o kadar heyecan verici ki! Hele bir de gökyüzü haritası kullanıyorsanız ve nereye bakacağınızı biliyorsanız çok sayıda derin uzay nesnesini ek bir teçhizat kullanmadan görme şansınız var.
Öte yandan belirtmekte fayda var ki çoğu kişinin karanlık gökyüzü deneyimleri özellikle genel göz sağlığı gibi nedenlerden ötürü birbirinden farklılık gösterebilmektedir. Cloudy Nights gibi astronomi forumlarını takip ederseniz çıplak göz ile şaşkınlıktan dilinizi yutabileceğiniz gözlemler yapmayı başaranlar var.
Kaynaklar
- J. E. Bortle. Gauging Light Pollution: The Bortle Dark-Sky Scale. Alındığı Tarih: 21 Mart 2024. Alındığı Yer: Sky & Telescope | Arşiv Bağlantısı
