Sinapslardaki Fonksiyon Bozukluğu, Şizofreninin ve Şizofrenik Halüsinasyonların Anahtarı Olabilir!

Şizofreni, bozulmuş düşünce ve ruh haline, sanrılara ve halüsinasyonlara yol açabilen kişiye en çok zararı veren, onu elden ayaktan düşüren, en gizemli akıl hastalıklarından biridir. Araştırmacılar uzun zaman boyunca, şizofreninin semptomlarının temel olarak bozulmuş sinaptik fonksiyonlardan ya da nöronların birbirleriyle iletişiminde meydana gelen ve belki de uyarıcı ve baskılayıcı transmisyonlar arasındaki denge bozukluğuna sebebiyet verebilecek anormalliklerden kaynaklandığını düşündüler. Ancak işler artık değişiyor.

Biological Psychiatry dergisinde yer alan yeni bir çalışma, şizofreninin kendisinin uyarım azalmasıyla ilişkilendirildiğini ancak halüsinasyonlar ve hastalığın diğer semptomlarının inhibisyon kaybından kaynaklandığını gösteriyor.^[1]

University College London’dan Dr. Rick Adams önderliğindeki araştırmacılar, beyin dalgalarını ölçen noninvazif (müdahalesiz) bir teknik olan elektroensefalografiyi (EEG) kullandılar. EGG, beyin dalgalarındaki veya beyin aktivitesindeki anormallikleri göstermeye yarayan bir testtir. Prosedür sırasında, küçük metal diskler taşıyan elektrotlar kafatasına yapıştırılır ve bu diskler nöronların aktivitesi sonucu oluşan değişimleri tespit eder.

John Hpkins Medicine

Bu yöntem kullanılarak çalışmada, 108 tanı konmuş şizofreni hastasından, 57 hasta yakınından ve 107 kişilik kontrol grubundan çeşitli veriler toplandı. Tüm katılımcılar 3 EGG paradigmasına göre test edildi. Bu paradigmalar; dinlenme hali, uyumsuzluk olumsuzluğu ve 40-Hz işitsel sabit-durum yanıtı şeklindeydi. Uyuşmazlık olumsuzluğu (MMN-Mismatch Negativity), otomatik bağlama bağımlı bilgi-işleme ve işitsel duyumsal hafızaya kanıt sağlayan işitsel olaylarla alakalı bir potansiyeldir. İşitsel sabit-durum yanıtı (İng: "Auditory Steady-State Response" veya kısaca "ASSR") ise bireylerde duyma hassasiyetlerini ölçmede kullanılabilen işitmeyle uyarılan bir potansiyeldir. Bu potansiyel ile duyma kaybı yaşayan insanların hangi seviyelerde bu durumları deneyimledikleri gösterilebilir.

Katılımcılar aynı zamanda fMRI ile de görüntülendi. fMRI, beyin metabolizmasında zamanla meydana gelen bölgesel değişikleri ortaya koymak amacıyla kullanılan görüntüleme metoduna verilen addır. 1990’dan itibaren sıkça kullanılmaktadır.

Şizofreni hastalığı bulunan insanların EEG’lerinde artmış teta dalgalarını içeren ayırt edici, belirteç niteliğinde işaretler gözler önüne serildi. Aynı zamanda, kontrol grubundakilere göre şizofreni hastalarında uyuşmazlık olumsuzluğu paradigmasında ve 40- Hz gücünde bir azalma olduğu kaydedildi. Dr. Adams, konunun karmaşıklığını şöyle anlatıyor:

Şizofrenideki beyin devinim değişimlerinin doğası belirsiz. Çok fazla uyarım mı ya da yeteri kadar değil mi veya çok fazla inhibisyon mu yeteri kadar değil mi, ya da bir kombinasyonu mu?

Bazı cevaplar bulabilmek için, Dr. Adams ve meslektaşları, EGG verilerinin bilgisayımsal bir modelini kullandılar. Bu model, şizofreni teşhisi konmuş bireylerin piramidal hücrelerinde sinaptik kazanım azalışı ile sonuçlanan EGG farklılıklarının varlığını gösterdi. Piramidal hücreler, kortekste en çok bulunan nöron tipidir. Bu kadar sık bulunmaları, çevreden gelen sinyallerin işlenmesinde ve motor kontrolünde gerekli olduklarını düşündürmektedir. Piramidal nöronlar hacim olarak büyük, uyarıcı nöronlardır.

The Journal of Neuroscience

Nöronlar normal işleme aralıklarının dışına itildiklerinde, tüm sinapsların kazanımlarını eşit bir şekilde değiştiren bir adaptasyon meydana gelir. Homeostazinin sağlanması için normal forma geri dönülmesi gerekir.

Şizofreni hastalarında görünen bu EGG farklılıklar, uyarıcı nöronlarının başka bir nöronu stimüle etme yeteneklerinde azalma olduğu anlamına gelmektedir. Çeşitli nörotransmitterler (glutamik asit gibi) uyarıcı etki yapıp aksiyon potansiyelini oluşturarak bir nöronun başka bir nöronu ateşlemesini sağlayan kimyasallardır. Bazı nörotransmitterler ise (GABA gibi) nöronlar üzerinde inhibe edici etkiye sahiptir ve nöronun ateşlenmesini azaltacak şekilde çalışırlar.

Makaleye göre, işitsel halüsinasyonların aralarında bulunduğu şizofreni semptomları, beynin özellikle işitmeyle alakalı olan bölümlerindeki nöral inhibisyon kaybıyla ilişkilendirilmiştir. Dr. Adams şöyle anlatıyor:

Bu, uyarım kaybının ilk önce geldiği ve beynin inhibisyonu azaltarak bunu telafi etmeye çalıştığı ancak bu durumun halüsinasyonlara neden olduğu anlamına gelebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Radyoda birini dinlemeye çalıştığınızı ama sinyalin çok güçsüz olduğunu hayal edin; eğer volümü arttırırsanız, konuşmanın sesi daha yüksek gelir ancak bununla birlikte arka taraftaki sesler ve statik sesi de daha yüksek gelecektir. Ve siz arkadan gelen bu sesleri, gerçek konuşmayla karıştırabilirsiniz. Şizofrenide, beyin devinimlerinde, bu analojiye benzeyen bir durum yaşanıyor olabilir.

Biological Psychiatry dergisinin editörü Dr. John Krystal bu makaleyle ilgili olarak şöyle diyor:

Şizofrenideki sinaptik işlevsizliğin temel özelliklerinin belirlenmesi, hastalık için hem farmakolojik hem de nörostimülasyon tedavilerine yol göstermeye yardım edebilir.